DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Beelaerts van Blokland, Willem A.: Hans Coenraad Brechtel
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19800#0092
eene reproductie, opdat zijn werk ook op dit gebied van meerdere bekendheid worde.
De voorgestelde persoon is Mr. Gerard Beelaerts, advocaat voor het Hof van
Holland, hetgeen van belang is voor de dateering van Brechtel’s werk, aangezien deze
reeds 27 Augustus 1643 overleed. De gevolgtrekking te maken, dat dit derhalve een werk
uit den allereersten tijd van Brechtel’s vestiging in Den Haag zoude zijn, acht ik minst-
genomen voorbarig. Brechtel toch woonde vóór 1640 — zooals beneden zal blijken —
gedurende verscheidene jaren in Heusden, de geboorte- en aanvankelijke woonplaats van
Beelaerts, en het is veel waarschijnlijker, dat de ets daar werd gemaakt dan te ’s-Gravenhage.
Dat de kunstenaar er in is geslaagd de gelaatstrekken juist weêr te geven, valt af
te leiden uit een geschilderd portret van denzelfden persoon, hetwelk echter niet als voorbeeld
heeft gediend en ongetwijfeld van jongeren datum is.
Het laat zich denken, dat dit niet de eenige ets van Brechtel’s hand is, doch andere
zijn mij voorloopig niet bekend.
Voor hen, die belang stellen in den persoon van Brechtel, kan ik hier het een en
ander mededeelen, waaraan eene m. s. genealogie, welke mij bij onderzoek betrouwbaar
is gebleken, ten grondslag ligt.
Zijn grootvader Stephan Brechtel, die ter onderscheiding van zijnen gelijknamigen
zoon »de oude” wordt genoemd, werd in 1523 te Bamberg geboren en vestigde zich
omstreeks 1540 te Neurenberg, waar hij volgens Thieme und Becker’s Künstlerlexikon
naam maakte als rekenmeester, schoonschrijver en mathematicus. Hij overleed 27 Juni 1574
en liet uit zijnen in 1548 met Veronika Haiden gesloten echt meerdere kinderen na, onder
wie Christoph Fabius Brechtel (geboren 14 Januari 1568 en overleden omstreeks 1622),
evenals zijn vader bekend als schoonschrijver en rekenmeester in zijne geboorteplaats
Neurenberg 1). Deze was de vader van onzen Hans Coenraad Brechtel, geboren in 1609
en overleden 15 November 1675. Blijkens zijne huwelijksacte is hij uit Neurenberg te
Heusden gekomen en daar 24 Januari 1634 in de Hervormde kerk getrouwd met Maria
Steewech, dochter van wijlen den Heusdenschen burgemeester Johan en diens tweede
vrouw Geerburg van Berlicum. Zijne vrouw, die veel ouder was dan hij — zij werd
geboren 21 October 1598 — overleed 2 Augustus 1682, zoodat Brechtel’s boedel eerst
na haren dood is gescheiden. Uit zijn huwelijk had hij zes kinderen: 1 Michiel Brechtel,
jong gestorven; 2 Johanna, gedoopt te Heusden 4 December 1635, overleden 18 Augustus
1679 en 28 September 1659 getrouwd met Adrianus van Hoecke, geboren in 1635, goudsmid
te ’s-Gravenhage, gestorven 28 Maart 1716; 3 Willemina, jong gestorven; 4 Anthonetta,
gedoopt te Heusden 3 September 1637 en jong gestorven; 5 Ursula, gedoopt in de
Luthersche kerk te ’s-Gravenhage 16 November 1642, getrouwd met Samuel Blaissendorp
(zie boven); 6 Maria Magdalena, gedoopt te ’s-Gravenhage 4 September 1644 en getrouwd
met Otto van Hessen.
1) Volgens de genealogie zou hij ook secretaris van Hall in Zwaben zijn geweest, doch de
juistheid hiervan is mij niet gebleken.
80
De voorgestelde persoon is Mr. Gerard Beelaerts, advocaat voor het Hof van
Holland, hetgeen van belang is voor de dateering van Brechtel’s werk, aangezien deze
reeds 27 Augustus 1643 overleed. De gevolgtrekking te maken, dat dit derhalve een werk
uit den allereersten tijd van Brechtel’s vestiging in Den Haag zoude zijn, acht ik minst-
genomen voorbarig. Brechtel toch woonde vóór 1640 — zooals beneden zal blijken —
gedurende verscheidene jaren in Heusden, de geboorte- en aanvankelijke woonplaats van
Beelaerts, en het is veel waarschijnlijker, dat de ets daar werd gemaakt dan te ’s-Gravenhage.
Dat de kunstenaar er in is geslaagd de gelaatstrekken juist weêr te geven, valt af
te leiden uit een geschilderd portret van denzelfden persoon, hetwelk echter niet als voorbeeld
heeft gediend en ongetwijfeld van jongeren datum is.
Het laat zich denken, dat dit niet de eenige ets van Brechtel’s hand is, doch andere
zijn mij voorloopig niet bekend.
Voor hen, die belang stellen in den persoon van Brechtel, kan ik hier het een en
ander mededeelen, waaraan eene m. s. genealogie, welke mij bij onderzoek betrouwbaar
is gebleken, ten grondslag ligt.
Zijn grootvader Stephan Brechtel, die ter onderscheiding van zijnen gelijknamigen
zoon »de oude” wordt genoemd, werd in 1523 te Bamberg geboren en vestigde zich
omstreeks 1540 te Neurenberg, waar hij volgens Thieme und Becker’s Künstlerlexikon
naam maakte als rekenmeester, schoonschrijver en mathematicus. Hij overleed 27 Juni 1574
en liet uit zijnen in 1548 met Veronika Haiden gesloten echt meerdere kinderen na, onder
wie Christoph Fabius Brechtel (geboren 14 Januari 1568 en overleden omstreeks 1622),
evenals zijn vader bekend als schoonschrijver en rekenmeester in zijne geboorteplaats
Neurenberg 1). Deze was de vader van onzen Hans Coenraad Brechtel, geboren in 1609
en overleden 15 November 1675. Blijkens zijne huwelijksacte is hij uit Neurenberg te
Heusden gekomen en daar 24 Januari 1634 in de Hervormde kerk getrouwd met Maria
Steewech, dochter van wijlen den Heusdenschen burgemeester Johan en diens tweede
vrouw Geerburg van Berlicum. Zijne vrouw, die veel ouder was dan hij — zij werd
geboren 21 October 1598 — overleed 2 Augustus 1682, zoodat Brechtel’s boedel eerst
na haren dood is gescheiden. Uit zijn huwelijk had hij zes kinderen: 1 Michiel Brechtel,
jong gestorven; 2 Johanna, gedoopt te Heusden 4 December 1635, overleden 18 Augustus
1679 en 28 September 1659 getrouwd met Adrianus van Hoecke, geboren in 1635, goudsmid
te ’s-Gravenhage, gestorven 28 Maart 1716; 3 Willemina, jong gestorven; 4 Anthonetta,
gedoopt te Heusden 3 September 1637 en jong gestorven; 5 Ursula, gedoopt in de
Luthersche kerk te ’s-Gravenhage 16 November 1642, getrouwd met Samuel Blaissendorp
(zie boven); 6 Maria Magdalena, gedoopt te ’s-Gravenhage 4 September 1644 en getrouwd
met Otto van Hessen.
1) Volgens de genealogie zou hij ook secretaris van Hall in Zwaben zijn geweest, doch de
juistheid hiervan is mij niet gebleken.
80