DOI Heft:
Inhoudsopgave
DOI Artikel:Peelen, Ida: Aanwinsten van het gemeente-museum te 's-Gravenhage
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19803#0054
groote verschil tusschen paté dure en paté tendre komt in hoofdzaak hierop neer, dat
paté dure uit de voor porselein onmisbare substantie kaolien bestaat, dat onsmeltbaar is
en waaraan het smeltbare veldspaath wordt toegevoegd, terwijl paté tendre een kunstmatig
gevormd mengsel is van mergel, krijt, soda, potasch en kiezelzand. Hiermede zijn slechts
de voornaamste bestanddeelen genoemd, want voor paté tendre had iedere fabriek haar
eigen recepten. Paté tendre nu kan veel minder hitte verdragen dan paté dure; het gevolg
hiervan is, dat de kleuren in de moffeloven zich met de opnieuw gesmolten glazuur kunnen
verbinden en er eene ondeelbare substantie gevormd wordt. Bij paté dure is het smelten
der glazuur bij lage temperatuur ten eenenmale uitgesloten; vandaar, dat de gemoffelde
kleuren als het ware op de glazuur liggen. Uitnemende voorbeelden ter vergelijking leveren
ons de pas verworven Louis XVI kom
en kan met een vogeldécor (afb. 3),
waaraan duidelijk het hooger liggende
ornament te zien en te voelen is.
Voor zoover wij dat op het
oogenblik kunnen beoordeelen, zijn in
de Haagsche fabriek alleen voorwerpen
van paté dure vervaardigd. Meermalen
wordt echter vermeld, dat de Doorniksche
fabriek, waar in de 18dc eeuw alleen
paté tendre werd gemaakt, veel wit
porselein naar den Haag zond om daar
beschilderd te worden. Moeten wij dus
in de boven beschreven kom een ge-
deeltelijk Doorniksch produkt zien?
Voor het bord met een bloemen-
decor, eenigen tijd geleden aangekocht
zou ik dat zeker willen aannemen. Niet
alleen wijzen de paté tendre, maar ook
de golvende relief-lijnen en de bloemenversiering, geschilderd in Doorniksch-blauw-
imiteerenden toon op deze fabriek. Het ornament van den rand in blauw en rood is
slechts maar even gemoffeld J). 1
Afb. 4. Schotel van Haagsch Porselein.
1) Behalve China, Meissen en Sèvres heeft Doornik ook grooten invloed uitgeoefend on de
andere Hollandsche porseleinfabrieken. In zijn boek: »Les porcelaines de Tournay” noemt E Soil de
Moriamé een zeer bekwaam artist N. J. Gauron die in. 1764 voor eenigen tijd werkzaam was aan de
fabriek te Weesp, welke door den Graaf van Gronsveld Diepenbroek beheerd werd. Bovendien vertoont
het merk van Weesp, de twee zwaarden met puntjes groote overeenkomst met het zwaardmerk der
Doorniksche fabriek.
Ook zij hier gewezen op de treffende overeenkomst in vormen van het stel van zeven vazen
met eenden-décor, Loosdrecht-Amstel fabrikaat, in het Nederlandsch Museum, met derireliike „r.n
van de Doorniksche fabriek.
41
paté dure uit de voor porselein onmisbare substantie kaolien bestaat, dat onsmeltbaar is
en waaraan het smeltbare veldspaath wordt toegevoegd, terwijl paté tendre een kunstmatig
gevormd mengsel is van mergel, krijt, soda, potasch en kiezelzand. Hiermede zijn slechts
de voornaamste bestanddeelen genoemd, want voor paté tendre had iedere fabriek haar
eigen recepten. Paté tendre nu kan veel minder hitte verdragen dan paté dure; het gevolg
hiervan is, dat de kleuren in de moffeloven zich met de opnieuw gesmolten glazuur kunnen
verbinden en er eene ondeelbare substantie gevormd wordt. Bij paté dure is het smelten
der glazuur bij lage temperatuur ten eenenmale uitgesloten; vandaar, dat de gemoffelde
kleuren als het ware op de glazuur liggen. Uitnemende voorbeelden ter vergelijking leveren
ons de pas verworven Louis XVI kom
en kan met een vogeldécor (afb. 3),
waaraan duidelijk het hooger liggende
ornament te zien en te voelen is.
Voor zoover wij dat op het
oogenblik kunnen beoordeelen, zijn in
de Haagsche fabriek alleen voorwerpen
van paté dure vervaardigd. Meermalen
wordt echter vermeld, dat de Doorniksche
fabriek, waar in de 18dc eeuw alleen
paté tendre werd gemaakt, veel wit
porselein naar den Haag zond om daar
beschilderd te worden. Moeten wij dus
in de boven beschreven kom een ge-
deeltelijk Doorniksch produkt zien?
Voor het bord met een bloemen-
decor, eenigen tijd geleden aangekocht
zou ik dat zeker willen aannemen. Niet
alleen wijzen de paté tendre, maar ook
de golvende relief-lijnen en de bloemenversiering, geschilderd in Doorniksch-blauw-
imiteerenden toon op deze fabriek. Het ornament van den rand in blauw en rood is
slechts maar even gemoffeld J). 1
Afb. 4. Schotel van Haagsch Porselein.
1) Behalve China, Meissen en Sèvres heeft Doornik ook grooten invloed uitgeoefend on de
andere Hollandsche porseleinfabrieken. In zijn boek: »Les porcelaines de Tournay” noemt E Soil de
Moriamé een zeer bekwaam artist N. J. Gauron die in. 1764 voor eenigen tijd werkzaam was aan de
fabriek te Weesp, welke door den Graaf van Gronsveld Diepenbroek beheerd werd. Bovendien vertoont
het merk van Weesp, de twee zwaarden met puntjes groote overeenkomst met het zwaardmerk der
Doorniksche fabriek.
Ook zij hier gewezen op de treffende overeenkomst in vormen van het stel van zeven vazen
met eenden-décor, Loosdrecht-Amstel fabrikaat, in het Nederlandsch Museum, met derireliike „r.n
van de Doorniksche fabriek.
41