DOI Heft:
Inhoudsopgave
DOI Artikel:Hoogewerff, Godefridus J.: Een nederlandsch "Monument" te Rome (Villa Borghese) en zijn bouwmeester, Jan van Santen
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19803#0237
vleugels gelegen bordes, welke balustrade overeenkomt met die beneden tusschen de bogen en
met de omsluiting rondom het vierkante voorplein, waar het traliewerk van travertijn met zit-
banken afwisselt (zie afb. 1 en 4). Aan eenheid in de onderdeden is zorgvuldig vastgehouden.
De fa^ade is nu nog versierd met een aantal beelden en bustes in nissen. De
reliefs met mythologische en zinnebeeldige voorstellingen zijn alle verwijderd. Aan de
beide zijgevels zijn ook de bustes uit hun nissen verdwenen. Het eenig relief-ornament
is bewaard aan het Zuider front (rechter zijgevel), waar boven langs de vensters, onder
de daklijst nog de festoenen bewaard zijn en de ornament-vakken tusschen de kozijnen.
De linker zijgevel is, behalve de ledige nissen met hun omlijsting, van alle versiering ontdaan.
De vensters zijn ingevat in zeer eenvoudige posten van natuursteen, terecht, daar
het ornament, dat er boven en er tusschen was aangebracht oorspronkelijk reeds levendig
genoeg was. De zijgevels toonen zes ramen in de breedte, waarvan de eerste twee, gerekend
van af het front onderling, slechts lU tusschenruimte hebben van de overige, nauwkeurig
zooals dat op de gravure van Falda (afb. 5) staat aangegeven.
Uit den achtergevel rijzen de beide torens ten halver hoogte van den gevel zelf,
onversierd. Ook aan dit front zijn de nissen thans ledig en het ornament niet meer
aanwezig. Aan dezen gevel is ook op de verdieping de geliefde loggia zichtbaar, gelegen
op het Oosten. Haar vijf, nu dicht gemetselde, bogen correspondeeren met de vijf bogen
van de voorhal; alleen zijn hier de beide uiterste arcaden door dubbele pilasters van de
middelste drie gescheiden, welke indeeling aan den gevel een verlevendigd en zeer smaakvol
voorkomen geeft Dat de bogen helaas zijn dichtgemetseld heeft de loggia met zoo goed
als al hare paleis-zusters te Rome gemeen. De menschen zijn kouwelijk geworden, ol
hadden de ruimte noodig als zaal.
Aan de achterzijde worden in de hier breeder uitgebouwde zijvleugels ook de
ramen van een tusschenverdieping (mezzanino) zichtbaar. Hiervoor was ruimte, daar de
gelijkvloersche middenzaal, als gezegd, hoog is opgetrokken. Dit laatste was toen al een
vereischte. Weldra zou de hoofdzaal door twee volle verdiepingen heen worden ontworpen,
waarmee de z.g. »Italiaansche zaal” ontstond, die wij ook in onze Noordelijke paleizen uit
dien tijd keijnen. Aan deze weelde van binnen moest aan het uiterlijk iets worden opgeofferd.
Aan de voorzijde is de moeilijkheid opgelost door de reeds genoemde hooge attica, boven
de bogen van de voorhal; d.w.z. opgelost was zij, toen de vijf vakken nog met hun
uitvoerige reliefs gevuld waren, zoodat het kon lijken, of die daarvoor bestemd waren.
De rechthoekige achtertuin is juist onlangs weder in stijl aangelegd, wat gemakkelijk
kon geschieden, daar al de beelden en marmervasen nog op hun plaats stonden. Alleen
de groote, ronde fontein heeft in het midden een antiek Venusbeeld, dat er zeker niet
in hoort. Vermoedelijk zal deze fontein wel een dubbel bekken hebben gehad. Rondom
het huis is verder een vierkante aanleg van steeneiken.
De volières, die den naar het Noorden zich uitstrekkenden omsloten tuin indeelen
en afsluiten, zijn niet door Van Santen ontworpen, maar blijkbaar later gebouwd. Zij toonen
een meer gewilde stijl met grilliger en deels hoogst willekeurige details.
224
met de omsluiting rondom het vierkante voorplein, waar het traliewerk van travertijn met zit-
banken afwisselt (zie afb. 1 en 4). Aan eenheid in de onderdeden is zorgvuldig vastgehouden.
De fa^ade is nu nog versierd met een aantal beelden en bustes in nissen. De
reliefs met mythologische en zinnebeeldige voorstellingen zijn alle verwijderd. Aan de
beide zijgevels zijn ook de bustes uit hun nissen verdwenen. Het eenig relief-ornament
is bewaard aan het Zuider front (rechter zijgevel), waar boven langs de vensters, onder
de daklijst nog de festoenen bewaard zijn en de ornament-vakken tusschen de kozijnen.
De linker zijgevel is, behalve de ledige nissen met hun omlijsting, van alle versiering ontdaan.
De vensters zijn ingevat in zeer eenvoudige posten van natuursteen, terecht, daar
het ornament, dat er boven en er tusschen was aangebracht oorspronkelijk reeds levendig
genoeg was. De zijgevels toonen zes ramen in de breedte, waarvan de eerste twee, gerekend
van af het front onderling, slechts lU tusschenruimte hebben van de overige, nauwkeurig
zooals dat op de gravure van Falda (afb. 5) staat aangegeven.
Uit den achtergevel rijzen de beide torens ten halver hoogte van den gevel zelf,
onversierd. Ook aan dit front zijn de nissen thans ledig en het ornament niet meer
aanwezig. Aan dezen gevel is ook op de verdieping de geliefde loggia zichtbaar, gelegen
op het Oosten. Haar vijf, nu dicht gemetselde, bogen correspondeeren met de vijf bogen
van de voorhal; alleen zijn hier de beide uiterste arcaden door dubbele pilasters van de
middelste drie gescheiden, welke indeeling aan den gevel een verlevendigd en zeer smaakvol
voorkomen geeft Dat de bogen helaas zijn dichtgemetseld heeft de loggia met zoo goed
als al hare paleis-zusters te Rome gemeen. De menschen zijn kouwelijk geworden, ol
hadden de ruimte noodig als zaal.
Aan de achterzijde worden in de hier breeder uitgebouwde zijvleugels ook de
ramen van een tusschenverdieping (mezzanino) zichtbaar. Hiervoor was ruimte, daar de
gelijkvloersche middenzaal, als gezegd, hoog is opgetrokken. Dit laatste was toen al een
vereischte. Weldra zou de hoofdzaal door twee volle verdiepingen heen worden ontworpen,
waarmee de z.g. »Italiaansche zaal” ontstond, die wij ook in onze Noordelijke paleizen uit
dien tijd keijnen. Aan deze weelde van binnen moest aan het uiterlijk iets worden opgeofferd.
Aan de voorzijde is de moeilijkheid opgelost door de reeds genoemde hooge attica, boven
de bogen van de voorhal; d.w.z. opgelost was zij, toen de vijf vakken nog met hun
uitvoerige reliefs gevuld waren, zoodat het kon lijken, of die daarvoor bestemd waren.
De rechthoekige achtertuin is juist onlangs weder in stijl aangelegd, wat gemakkelijk
kon geschieden, daar al de beelden en marmervasen nog op hun plaats stonden. Alleen
de groote, ronde fontein heeft in het midden een antiek Venusbeeld, dat er zeker niet
in hoort. Vermoedelijk zal deze fontein wel een dubbel bekken hebben gehad. Rondom
het huis is verder een vierkante aanleg van steeneiken.
De volières, die den naar het Noorden zich uitstrekkenden omsloten tuin indeelen
en afsluiten, zijn niet door Van Santen ontworpen, maar blijkbaar later gebouwd. Zij toonen
een meer gewilde stijl met grilliger en deels hoogst willekeurige details.
224