DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.11126#0046
2fi LiberPrimus
sine cbjlosi, qu&aBio esl ventriculi, non autem, vt docet Galeniis fexto de placitk, sint ^w&t&st/, qu& f?a-
pria eti hepatis sunclio. Quod k pulmonibus obtrudunt nullius momenti eli: nonenimabsoluteadvitam con-
sofutencceS- strtpulmo3sed ad cordis commoditatem tantum. Vosset cor per ajperas & l&ues arterias aeris mjptratujrui^
iius cst. sed ne extraneus & impurus aer repente irruens cordi ojsiceret, pulmonem medium interposuit natura, tan-
quatn Jpiritus zfjccw&ov, ita neotericorum obicclis satissactum putamus, &solaseaspartesprincipatustitul9
insigniendas, qu& ad animalis conferuationem absolute sunt necessaru. Sed video quosdam Galenum Galeno
Gak^m W obiicientes: & solumcor principiumJiatuentes, quiasolumcorabsolutenecefsarium. Hdcsunt Galenicapiteprw
' molibriquinti delocis assestis verba. Si necnutriaturanimal,nec sentiat, necmoueatur (quodm subterraneis
&latentibus animalibus contingit) nihilominus viuere ipsum pojse, quoad cormanferitilUsum, certisimum
lusponfio. esl-^atsicor respirationepriuetur, hominemillicointerirenecejseesl. Rejpondemus, cerebri & hepatisattionem in
sanguineis &perscblis animalibus necejsariam omnino ejse, atqu&perhjcmeminlatibulisdeguniexanguiasunt,
quinimb etiam abfque rejpiratione viuunt qu&damad tempus, vt hjfteric& mulieres. Esl altcraprincipuapud
Altera P"^^ Galenum definitioperelegans capit.i o .libr. 6.deplacitis. Princepspars ea dicitur,qu&velsacultatem tota largitur,
|nncipia ^ materiam saltem. Hac ratione tres etiamerunt principespartes. Cerebrumanrmakmsdcultatem, corvt-
talem dijsundit; de hepate ambigi potesl, nuUa entm videtur naturalis inssuens cum ommbusinfita sit,sedfi
Auicennxdefi- nonsamitatem ? faltem materiam toti mandat, quod satis eslad principis partis naturam. Auicennasenpri-
iunioium defi- ma, doclrina qmnta captt. primo partem principem definit, qu& habet in se principium primarum sacultatum
niiio. corporis, vel in qua vis aliqua earum, quibus corpus dispenfatur, vt inpr&cipua sedeviget maxime. Recentiores
quidam partem principem dcsiniunt, qu&instrumentumaliquod acliuum exsepromit, & aliispartibus comtnu-
nicat, inftrumentum eiusmodi spiritus esl. Ita^ tres erunt perpetuo prmcipespartes, cerebrum,cor,hepar.Nam
si necesitatem specles, h& tantum necessarhzsunt: fi sacultatum principia, incerebroanimalk, in cordc vitalis,
in hepate naturalis maxime lucent,siinflrumenta, a cerebroanimalisjpiritus per neruos influit sacorde vitalis
per arterias, ab hepate naturalis per venas dtssunditur. Addit Galenus, in arteparua,tefles, non ratione indiui-
Jnfp" ^e^s prfn- dui>sed ob sobolis & speciei conseruationem. Tessesenim nec materiamprasiant toti corpori, necsacultatem, ncc
sipes. jpiritum, sed qualitatem solum cum tenuisima aura, vnde conciliatur camibussiminalis nidor, &sapor, & ad
aclionesrobur.
Qusepars interpnncipesnobiliorslatuidebeat*
I S ita de principum partium numero consiitutis, ne quid tntaclum & quafiputer-
mijsum dcfiderari posit, quod ad rei huius persesiam cognitionem Jpeciet, qmnam
harum partium nobihor flatui debeat, breuiter tnquirendum. Galenus primo de se-
Tcftes corde mm? tsfies cor^ ^etur pratulijse, Cor (inquit) viuendi quidem esi author, vt bene
prxstamiores es-vM/ fr^-jr^i tamen animantia viuant, tcsles concedunt. Prmsis emm teslibus omnis libidinu
probabiiiiatlo- ^¥ Wj^^W 5k v^m amorclue extinguitur, nec soeminam prosequuntur mares, nec latitudo vena-
«e. la^MM) Wm rum amplius inesl ,necpulsus validt sunt, sed marcidi, vieti ac veternofi,glabreta
sunt omnia, perit denique virihtas omnis : hic alterum innati caloris sontem sia-
tuit (Salenm, bic velut lares socumj^continerivult, quovniuersumcorpm incalescat:
maxima dcniq3 &pene incredtbilis teftium esj vis, non modo ad scecunditatem, sed etiam ad temperamenti >
habitus, subflantia proprid & morum altcrationem : Omnto tgitur ipfa fimplici vitabene pulchre^ viuere
knkadof °^ prs.ssantius esl, tanto esl in animalibus tefles corde ipsoprdfiantiores. VerumsophisticaeU Galeniargumen-*
tatio: teftes enim non dant viuere, vt cor; fed vitam beatiorem reddunt, vi oculi: at quod dat viuere, & bene\
pr&stantius quidem esl quam quod datviuere fimpliciter: teftes advitamfimpliciternihil, quiafinehisviuita-*
nimal, quod de corde nemo sentiet ; vnde consicttur, cor teftibus ejse praftantius. Magis ambiguo certamine cum
eo^de^pSsta?- m&e cerebrum videtur contendere. Veripatetici, quorum princeps creditur Ariftoteks & Stoicisere omnes,
tius. maxime vero Cbrjfippus, 'cordi principatum hunc deserendum putant, tum quia digniorem sedem obtineat,
sroiacwpr^ um st^cet quA media esi, tumquod natiutcalorissonssitvberrimus, tumdenicj^quiapr&cipuumfitanimado-
stantius cerebro micilium j nam & Eippocrates ipse libello de corde, ammam in fimfiro cordis jinu locat; propterea cor xao-
^Yccrebrutn Mewvocant, quasi K&mctv , quodprincipatum denotat, k^to^ enim impcriumesl, & a^niu impcro. Nos
corde pr&stami- cerebrum corde pr&ftantius, ejse volumus, quia dtuiniores sunt & nobiliores cerebri sunclwnes: sinsus nam^
Hsesse existima- fe, voimtarm motus a cerebro esl j esl hoc faj40im domicilium , memorm, iudicii & cogitationum
Ei«gans demon- ojsicina. Sed & cerebro omnia samulantur , eiufque soltus gratia totum corpus consirutlum esl. Namcum
&uuo- intelligentis sacultatis fit sedes, & inteUigentem phantasmata Jpeculari deceat, non siat autem idolorum per-
ceptio, nisi externorum sensuum minisierio, sensuum organa necejsario crearioportuit: adsensuum porrb per-
seclionem loCali eguit motu animal, hincorganamotus conftruclafunt, musculi, tendines, nemi: qu&ofibm
sulcienda & cartilaginibus, ne vermiculorum more repcref.h&crurfum vinculiscoiliganda : omniaverdcalo-
ris&alimentiinssuxum,qui ab hepate per venas, acordeper arterias persicitur , posiulabant, acko vtcerebn
*
sine cbjlosi, qu&aBio esl ventriculi, non autem, vt docet Galeniis fexto de placitk, sint ^w&t&st/, qu& f?a-
pria eti hepatis sunclio. Quod k pulmonibus obtrudunt nullius momenti eli: nonenimabsoluteadvitam con-
sofutencceS- strtpulmo3sed ad cordis commoditatem tantum. Vosset cor per ajperas & l&ues arterias aeris mjptratujrui^
iius cst. sed ne extraneus & impurus aer repente irruens cordi ojsiceret, pulmonem medium interposuit natura, tan-
quatn Jpiritus zfjccw&ov, ita neotericorum obicclis satissactum putamus, &solaseaspartesprincipatustitul9
insigniendas, qu& ad animalis conferuationem absolute sunt necessaru. Sed video quosdam Galenum Galeno
Gak^m W obiicientes: & solumcor principiumJiatuentes, quiasolumcorabsolutenecefsarium. Hdcsunt Galenicapiteprw
' molibriquinti delocis assestis verba. Si necnutriaturanimal,nec sentiat, necmoueatur (quodm subterraneis
&latentibus animalibus contingit) nihilominus viuere ipsum pojse, quoad cormanferitilUsum, certisimum
lusponfio. esl-^atsicor respirationepriuetur, hominemillicointerirenecejseesl. Rejpondemus, cerebri & hepatisattionem in
sanguineis &perscblis animalibus necejsariam omnino ejse, atqu&perhjcmeminlatibulisdeguniexanguiasunt,
quinimb etiam abfque rejpiratione viuunt qu&damad tempus, vt hjfteric& mulieres. Esl altcraprincipuapud
Altera P"^^ Galenum definitioperelegans capit.i o .libr. 6.deplacitis. Princepspars ea dicitur,qu&velsacultatem tota largitur,
|nncipia ^ materiam saltem. Hac ratione tres etiamerunt principespartes. Cerebrumanrmakmsdcultatem, corvt-
talem dijsundit; de hepate ambigi potesl, nuUa entm videtur naturalis inssuens cum ommbusinfita sit,sedfi
Auicennxdefi- nonsamitatem ? faltem materiam toti mandat, quod satis eslad principis partis naturam. Auicennasenpri-
iunioium defi- ma, doclrina qmnta captt. primo partem principem definit, qu& habet in se principium primarum sacultatum
niiio. corporis, vel in qua vis aliqua earum, quibus corpus dispenfatur, vt inpr&cipua sedeviget maxime. Recentiores
quidam partem principem dcsiniunt, qu&instrumentumaliquod acliuum exsepromit, & aliispartibus comtnu-
nicat, inftrumentum eiusmodi spiritus esl. Ita^ tres erunt perpetuo prmcipespartes, cerebrum,cor,hepar.Nam
si necesitatem specles, h& tantum necessarhzsunt: fi sacultatum principia, incerebroanimalk, in cordc vitalis,
in hepate naturalis maxime lucent,siinflrumenta, a cerebroanimalisjpiritus per neruos influit sacorde vitalis
per arterias, ab hepate naturalis per venas dtssunditur. Addit Galenus, in arteparua,tefles, non ratione indiui-
Jnfp" ^e^s prfn- dui>sed ob sobolis & speciei conseruationem. Tessesenim nec materiamprasiant toti corpori, necsacultatem, ncc
sipes. jpiritum, sed qualitatem solum cum tenuisima aura, vnde conciliatur camibussiminalis nidor, &sapor, & ad
aclionesrobur.
Qusepars interpnncipesnobiliorslatuidebeat*
I S ita de principum partium numero consiitutis, ne quid tntaclum & quafiputer-
mijsum dcfiderari posit, quod ad rei huius persesiam cognitionem Jpeciet, qmnam
harum partium nobihor flatui debeat, breuiter tnquirendum. Galenus primo de se-
Tcftes corde mm? tsfies cor^ ^etur pratulijse, Cor (inquit) viuendi quidem esi author, vt bene
prxstamiores es-vM/ fr^-jr^i tamen animantia viuant, tcsles concedunt. Prmsis emm teslibus omnis libidinu
probabiiiiatlo- ^¥ Wj^^W 5k v^m amorclue extinguitur, nec soeminam prosequuntur mares, nec latitudo vena-
«e. la^MM) Wm rum amplius inesl ,necpulsus validt sunt, sed marcidi, vieti ac veternofi,glabreta
sunt omnia, perit denique virihtas omnis : hic alterum innati caloris sontem sia-
tuit (Salenm, bic velut lares socumj^continerivult, quovniuersumcorpm incalescat:
maxima dcniq3 &pene incredtbilis teftium esj vis, non modo ad scecunditatem, sed etiam ad temperamenti >
habitus, subflantia proprid & morum altcrationem : Omnto tgitur ipfa fimplici vitabene pulchre^ viuere
knkadof °^ prs.ssantius esl, tanto esl in animalibus tefles corde ipsoprdfiantiores. VerumsophisticaeU Galeniargumen-*
tatio: teftes enim non dant viuere, vt cor; fed vitam beatiorem reddunt, vi oculi: at quod dat viuere, & bene\
pr&stantius quidem esl quam quod datviuere fimpliciter: teftes advitamfimpliciternihil, quiafinehisviuita-*
nimal, quod de corde nemo sentiet ; vnde consicttur, cor teftibus ejse praftantius. Magis ambiguo certamine cum
eo^de^pSsta?- m&e cerebrum videtur contendere. Veripatetici, quorum princeps creditur Ariftoteks & Stoicisere omnes,
tius. maxime vero Cbrjfippus, 'cordi principatum hunc deserendum putant, tum quia digniorem sedem obtineat,
sroiacwpr^ um st^cet quA media esi, tumquod natiutcalorissonssitvberrimus, tumdenicj^quiapr&cipuumfitanimado-
stantius cerebro micilium j nam & Eippocrates ipse libello de corde, ammam in fimfiro cordis jinu locat; propterea cor xao-
^Yccrebrutn Mewvocant, quasi K&mctv , quodprincipatum denotat, k^to^ enim impcriumesl, & a^niu impcro. Nos
corde pr&stami- cerebrum corde pr&ftantius, ejse volumus, quia dtuiniores sunt & nobiliores cerebri sunclwnes: sinsus nam^
Hsesse existima- fe, voimtarm motus a cerebro esl j esl hoc faj40im domicilium , memorm, iudicii & cogitationum
Ei«gans demon- ojsicina. Sed & cerebro omnia samulantur , eiufque soltus gratia totum corpus consirutlum esl. Namcum
&uuo- intelligentis sacultatis fit sedes, & inteUigentem phantasmata Jpeculari deceat, non siat autem idolorum per-
ceptio, nisi externorum sensuum minisierio, sensuum organa necejsario crearioportuit: adsensuum porrb per-
seclionem loCali eguit motu animal, hincorganamotus conftruclafunt, musculi, tendines, nemi: qu&ofibm
sulcienda & cartilaginibus, ne vermiculorum more repcref.h&crurfum vinculiscoiliganda : omniaverdcalo-
ris&alimentiinssuxum,qui ab hepate per venas, acordeper arterias persicitur , posiulabant, acko vtcerebn
*