34 Liber Secundm
fcenuellltur. nibus vndiqua% ttgtintitr, Vt & ntrui, nt insitus eorum calor vanescat 5 & abambientissrigoreossendatur, carnes
vero externis partibus sunt apposiu. Sed Mnvideoquidconcludat.H&cenhnomniasrigiditatempottusjperma-
ticarum tesiantur: nam quiapartibus iUissrigidum erat insensisiimum, ne lastguidus& debilis earum calor extin-
gueretur,carnibusvndiqua^souitnatura,& membranis tanquamvefiibus,omniexpartemuniuit. Pr&terea non
ta ratione internum occuparunt fitum ojsa, vt eorum calor conseruaretur, sed quiasulcri idpostulabat natura.
topugnatut. Q^dsi externis internasrigidioraejsevelis,cutis qu& temperata esl, neruis &ojse eritsrigidior. Tertia raro absur-
disiima esj. Afrigido(inquit)sacile ossendunturJpermatic& partes: ergo calid&sunt, quia a contrariu alteratio, a
similibussit conseruatio. Imb contra Galenus in arteparua,hanc vnam tradit notam communem dignoscendi tem^
periespartium,quod qu&asrigidosacileassiciuntur,srigid&sunt,qu& a calido,calid&. Stcsrigidum Hippocrati osii-
bus,neruis, dentibus,jpinali meduU& insensisiimum, quiasrigid&fint h&partes. Galeni extant verba h&c expressa,
capt$y. artvsparm. In omnibuscommune ett temperatur& indicium, simembrumsacilesrigesct^velsrigtdttatis^
velraritatis, si vero nonsacile,vel caiiditatis, vel densitatis.Si vero a deficcantibus,ossendatur, & aridum,&sic-
cum;&nonsacilemobilesiatjiccitatis-.quemadmodum &siabhumectantibusgrauiter sehabeatjmmtdttatis.
^uarta. Posiremo,Jpermaticarumpartiumpleracfe opera vehementisiimi caloris indicta ejse concludit lobertus. Sic ventri-
culusmembranosus cibos quantumuisduros tenuat & coqutt, insiruthioserrummoUit. Vefica membranosala-
pillos cogit duriores quam renes, quod de carnosispartibus nemosentiet. H&c rudioribussortasse inexplicabilia vtde-
eonucUStur. buntur,qu&tamenextricareconabimur.Vrtmum,qu&deventriculoobiicit,errorissuntplena. Etenimanimalia,
qu&interioremventriculimembranamcarnofioremobtinuerunt,validiuscoquunt: &edentulis,vtautbus,anne-
xaesl caro solidacalesaciens,&,quodprimus obseruauit Tallopius, interwr ventriculi humani tunica, crusia cauo-
sa, vndife obducia esl. Sed esio,demusilli hoc, ventriculum membranosum validius coquere-.vesicam membrano-
sam duriores calculos cogeye, non tamen calidwrespropterea esseJpermaticaspartes,admittemus: sed quia calor in
denfioremateriapotentius vrit? Quissmumcandensssamma calidiusdixerit? impensius quidtm vrtt,s^gradus
talorisremisiioresl. Sicignisin suaJph&ra&ignisinaquavit&obmatert& tenuttatem non vrimt: calculusverb
non tam ab acn & mordaci caloregeneratur,quam a dmtina mora &materidyisciditate, vt in simbus. Ex his pa-
lam sitspermaticaspartes, carnosisnonejsecalidiorjs. Ne^ admittmdam exisiimamus disiinctionem insiti & in-
siumtis caloris, quia inter aqualia debet sieri coUatio.
Q^V JE S T I o X.
An solidx partes resiccarahume&ariposfint.
OLIDJE partis nomen ambiguum esl. Vulgus solidampartetnappeUat,qu&con-
stans esl,dura,densa, compacla^sic cordis caro a Galenofolida dicitur. Hippocrates
salidiacceptio ^^^^^KS seclione septima libri sexti Epidemim, solidas partes appellat continentes omnes:
multiplex. hacratione,carnos&,etiam solida dicentur. Suntquiper jolidaspartesanimataso-
mnes inteUigant, qu&circunscriptionemhabentpropriam, &proprioterminocohi-
bentur. Apud Philosophos solidumiddicitur, quod est ^qkov tale,idesl,Cui plenum
totum.Sicignis &aer insiiaJph&ra, dicuntursolida: sicTulliusprimodeDiuina-
tione ait, Alexandrum cumcoronam auream velletgesiare,dubitajsevtrum solidtt
ept, aut extrinsecus inaurata:sicfimilaresomnesparticul&,vtiamdocuhnus,quia
Qustproprie fimilem omni ex parte parilem^ naturam suntadept&,sohd&dicuntur.Sedproprie folidaspartesappellantmedici,
sinttohdxpar- ^ ^Jpermatic&,vtdocet Galenusc. i. librivndecimimethodi, &cap.y.hb.i.denaturalibussacultatibus,nec
non capitn6.lib.i.de semine; quibus locis carnosaspartes sahguineas,solidas Jpermaticasvocat: has,capite^.arta
Cur prlmat vo- paru&,primasappeUat:vel quodreliquarumfintsundamenta, &primastamina corporissabncamsiissulcientia;ca-
An solidse partes ro autem inanis solidarumJpatia insarciat:vel quodsemensitprimum principium: veldenig, quodJpermatic&prius
humestaiipos- gmerentur quam carnosz. De his veresoltdis qu&risolet,an reficcat& humeclariposiint, id efi,an quedreponiturali-
mentum, eiusdem Jpeciei sit cum eoquod esstuxit. Dubitandi anfam & occasionem pr&buit Galenus capite 59.
Artis paru&. Sohd& ( inquit) corporispartes nullo modopojjuntejsicihumidiores, satis esl ,fiquiseasexsiccari
prohibeat: & capite primo libri vndecimi methodi, quantitas solidarum eademJemper manet: capite vndeci-
Duplex solidae mo libri decimi mcthodi, solidarum partium ficcitas sanari nonpotesi. Nos qu&siionem hanc sacile dirimi
«EGalenostantlJ1P°$ exisiimamus, fiinseltdispartibus duplicem agnoscamussubftantiam; vnamexquisitefolidam&fibrofam,
penitus txanguem, alteram viUos insarcientem, qu& propria & peculiaris cuius^ partis caro dicitur.
Prior iUa nuUo modo humeclaripotesT:, id est, nec tale, nec tantum reparatur, quantum & quale decejstt: pofte-
riorsacile resarcitur. Ne autem commentitium id existimetis, auta nobis inuentum, auditeGalenum in sua
medicinaliarte &iibrismethodiitadtjserentem; Capite^. artisparu&. Solid& (inquit) partes, qu& vere so-
Ud& sunt ac prim&, nuUo modo possunt essici humidiores, fatisesl, fi quis eas celerius exficcariprohibeat; atin-
termedia earum Jpatia, hac vel illa humiditate opplere, positbile. Capite vndccimo libri decimi methodi: Inso-
lidispartibus, altaeslsibrosa, aliavelutcarnosa; sicvena, qu&tunicamhabettenuem, viRoshabetquampluri-
tnos varie intertextos, quibus propria ven& subftantia adnascitur. H&c nuttumcommunenomeneslnacla, sed
docendi causa nihil vetatt eam carnosam subsiantiam voces. Esligitur Galeni dtssmcliob&c. Curautem verh
(
fcenuellltur. nibus vndiqua% ttgtintitr, Vt & ntrui, nt insitus eorum calor vanescat 5 & abambientissrigoreossendatur, carnes
vero externis partibus sunt apposiu. Sed Mnvideoquidconcludat.H&cenhnomniasrigiditatempottusjperma-
ticarum tesiantur: nam quiapartibus iUissrigidum erat insensisiimum, ne lastguidus& debilis earum calor extin-
gueretur,carnibusvndiqua^souitnatura,& membranis tanquamvefiibus,omniexpartemuniuit. Pr&terea non
ta ratione internum occuparunt fitum ojsa, vt eorum calor conseruaretur, sed quiasulcri idpostulabat natura.
topugnatut. Q^dsi externis internasrigidioraejsevelis,cutis qu& temperata esl, neruis &ojse eritsrigidior. Tertia raro absur-
disiima esj. Afrigido(inquit)sacile ossendunturJpermatic& partes: ergo calid&sunt, quia a contrariu alteratio, a
similibussit conseruatio. Imb contra Galenus in arteparua,hanc vnam tradit notam communem dignoscendi tem^
periespartium,quod qu&asrigidosacileassiciuntur,srigid&sunt,qu& a calido,calid&. Stcsrigidum Hippocrati osii-
bus,neruis, dentibus,jpinali meduU& insensisiimum, quiasrigid&fint h&partes. Galeni extant verba h&c expressa,
capt$y. artvsparm. In omnibuscommune ett temperatur& indicium, simembrumsacilesrigesct^velsrigtdttatis^
velraritatis, si vero nonsacile,vel caiiditatis, vel densitatis.Si vero a deficcantibus,ossendatur, & aridum,&sic-
cum;&nonsacilemobilesiatjiccitatis-.quemadmodum &siabhumectantibusgrauiter sehabeatjmmtdttatis.
^uarta. Posiremo,Jpermaticarumpartiumpleracfe opera vehementisiimi caloris indicta ejse concludit lobertus. Sic ventri-
culusmembranosus cibos quantumuisduros tenuat & coqutt, insiruthioserrummoUit. Vefica membranosala-
pillos cogit duriores quam renes, quod de carnosispartibus nemosentiet. H&c rudioribussortasse inexplicabilia vtde-
eonucUStur. buntur,qu&tamenextricareconabimur.Vrtmum,qu&deventriculoobiicit,errorissuntplena. Etenimanimalia,
qu&interioremventriculimembranamcarnofioremobtinuerunt,validiuscoquunt: &edentulis,vtautbus,anne-
xaesl caro solidacalesaciens,&,quodprimus obseruauit Tallopius, interwr ventriculi humani tunica, crusia cauo-
sa, vndife obducia esl. Sed esio,demusilli hoc, ventriculum membranosum validius coquere-.vesicam membrano-
sam duriores calculos cogeye, non tamen calidwrespropterea esseJpermaticaspartes,admittemus: sed quia calor in
denfioremateriapotentius vrit? Quissmumcandensssamma calidiusdixerit? impensius quidtm vrtt,s^gradus
talorisremisiioresl. Sicignisin suaJph&ra&ignisinaquavit&obmatert& tenuttatem non vrimt: calculusverb
non tam ab acn & mordaci caloregeneratur,quam a dmtina mora &materidyisciditate, vt in simbus. Ex his pa-
lam sitspermaticaspartes, carnosisnonejsecalidiorjs. Ne^ admittmdam exisiimamus disiinctionem insiti & in-
siumtis caloris, quia inter aqualia debet sieri coUatio.
Q^V JE S T I o X.
An solidx partes resiccarahume&ariposfint.
OLIDJE partis nomen ambiguum esl. Vulgus solidampartetnappeUat,qu&con-
stans esl,dura,densa, compacla^sic cordis caro a Galenofolida dicitur. Hippocrates
salidiacceptio ^^^^^KS seclione septima libri sexti Epidemim, solidas partes appellat continentes omnes:
multiplex. hacratione,carnos&,etiam solida dicentur. Suntquiper jolidaspartesanimataso-
mnes inteUigant, qu&circunscriptionemhabentpropriam, &proprioterminocohi-
bentur. Apud Philosophos solidumiddicitur, quod est ^qkov tale,idesl,Cui plenum
totum.Sicignis &aer insiiaJph&ra, dicuntursolida: sicTulliusprimodeDiuina-
tione ait, Alexandrum cumcoronam auream velletgesiare,dubitajsevtrum solidtt
ept, aut extrinsecus inaurata:sicfimilaresomnesparticul&,vtiamdocuhnus,quia
Qustproprie fimilem omni ex parte parilem^ naturam suntadept&,sohd&dicuntur.Sedproprie folidaspartesappellantmedici,
sinttohdxpar- ^ ^Jpermatic&,vtdocet Galenusc. i. librivndecimimethodi, &cap.y.hb.i.denaturalibussacultatibus,nec
non capitn6.lib.i.de semine; quibus locis carnosaspartes sahguineas,solidas Jpermaticasvocat: has,capite^.arta
Cur prlmat vo- paru&,primasappeUat:vel quodreliquarumfintsundamenta, &primastamina corporissabncamsiissulcientia;ca-
An solidse partes ro autem inanis solidarumJpatia insarciat:vel quodsemensitprimum principium: veldenig, quodJpermatic&prius
humestaiipos- gmerentur quam carnosz. De his veresoltdis qu&risolet,an reficcat& humeclariposiint, id efi,an quedreponiturali-
mentum, eiusdem Jpeciei sit cum eoquod esstuxit. Dubitandi anfam & occasionem pr&buit Galenus capite 59.
Artis paru&. Sohd& ( inquit) corporispartes nullo modopojjuntejsicihumidiores, satis esl ,fiquiseasexsiccari
prohibeat: & capite primo libri vndecimi methodi, quantitas solidarum eademJemper manet: capite vndeci-
Duplex solidae mo libri decimi mcthodi, solidarum partium ficcitas sanari nonpotesi. Nos qu&siionem hanc sacile dirimi
«EGalenostantlJ1P°$ exisiimamus, fiinseltdispartibus duplicem agnoscamussubftantiam; vnamexquisitefolidam&fibrofam,
penitus txanguem, alteram viUos insarcientem, qu& propria & peculiaris cuius^ partis caro dicitur.
Prior iUa nuUo modo humeclaripotesT:, id est, nec tale, nec tantum reparatur, quantum & quale decejstt: pofte-
riorsacile resarcitur. Ne autem commentitium id existimetis, auta nobis inuentum, auditeGalenum in sua
medicinaliarte &iibrismethodiitadtjserentem; Capite^. artisparu&. Solid& (inquit) partes, qu& vere so-
Ud& sunt ac prim&, nuUo modo possunt essici humidiores, fatisesl, fi quis eas celerius exficcariprohibeat; atin-
termedia earum Jpatia, hac vel illa humiditate opplere, positbile. Capite vndccimo libri decimi methodi: Inso-
lidispartibus, altaeslsibrosa, aliavelutcarnosa; sicvena, qu&tunicamhabettenuem, viRoshabetquampluri-
tnos varie intertextos, quibus propria ven& subftantia adnascitur. H&c nuttumcommunenomeneslnacla, sed
docendi causa nihil vetatt eam carnosam subsiantiam voces. Esligitur Galeni dtssmcliob&c. Curautem verh
(