DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.11126#0301
t)eformattonefatuS) vita & partu. *gi
CONTROVERSI.i£ AN ATOM ICJE.
O V JE s T I O ' I.
Desexuum diuersitate.
Dperseclamgjnerationcmfexuum requiri difcrimina, ftpe ab Aristotele libris de hi- Necesiaria sexu«
ftoriaac generatione animalmm.prodttumesl ; &finaliscaufsa omnium nobtUpma% urn dlstin&10-
quippe qm reliquas moueat, ipfa vero non moueatur ,fatvs indicat. Vt enim inplan-
tarum seminio totius planta vis fruvapei continetur, qu<& tamen nunquam in aclum
fcfeProm^> nisttelluris excitetur teporeiitaparentum siminasingularumpartium
, idcam inse continentta > nisi in naturx agrmi hortumquestracisiimum essundantur,
J§^ nunquam in aclum erumpent, nunquanwires suas exerent. EH ergo necessarium
. mas.
duplex ammal, alterum quod in alio , alterum quod inseipso generet.lllud mas, hoc
scemina dicitur. Masab ortu calidior ,primum esstciendi principium, &totamsere QUjdl
. comatricem concedit. Fcemma s.tgulwr & locum concipiendo femini, & materiam alendo conceptui, Qujdfoemina*
^Jm,>ni'peHquiis cmdmibmfuppeditat. Locus ille vterus esl, quifeminis vim quaficompedibus soiutam,ex-
WmHuamcunclma^am eorporispartemefsundaturfemen, nonconcipietur,fedputrefcet.Materiaau-
\ uw^mitisdl,excremmtum alimemi vltwiipartium carnofarum. Uufexuum discrimina,esfentialesanima- sexus differen-
§iiefenYtds nonconjlituunt; tum , qaia non reperiuntur in omnibus animaltbus, tefle Arijiotele i.Degene- tlae euemiales"
nt tnimUap- 4. &4. Dehistmaanimal.cap.ty. tum,quiaessmtialesdisserentU conftituunt naturasjpecie
iiwfo: mas autem&soemina\funtfemper in eademJpecie, Anftoteli 1 o. Metaphjsic. Differunt tantumsexus opiriio Aristo-
tmh mjdfniibus quibufdam. Sed qu&nam fintilU accidentales disserentu , nonsatis interomnesconfiat.telis defoeminei
yduntVeripttetici naturamfemper intendereinmarisgenerationem,faminam autem peraccidensprocrcari, sexusnatura'
txsminedtbiliors, quodmarisperfeclionemnonpotuit attingere. ItaquescsminamvultefsePhilofophusNatu-
1 Uq^^dv,quasiprolapfionem,metaphorafumpta a viatoribus, qui aberrant & progrediuntur iter inftittt-
■ tmn,UiiimmonftrafintvelutNatura excurfus,&7mpepy*,faminam talequidesseputat, &primummon- Fceminaprinul
s puminNtitura.Galenus Aristotelem seqimtus)cap.6.& j.lib.i^.Devfupartium^scribitviminhumanosemi- monstrumin
j tnsormitricem, cum vnafit, vnum iantum intenderenempe marem. Qiiodfiab inftituto aberret, & marem opinTo Gaieni
^nture nonpopt, faminam creat primam maris impersiclionem, quam propterea animal appellat7rt7m-
^Q^mutilum^occasionatum, acassorium.lnhocautem disserreputata mare,quodmariumgenitaliasoras
pminedntsozminarum vero intus lateant obcaloris imbecillitatem,quisora$ ea trudere nonpotmt.ltaque cer-
uicem inuersm, pudendum virile reserre vult,& vterisundtim inuersum scrotigererefimilitudine. Verum h<£C
Atisoteiis& Galeniopinio nobisnonprobatur.Naturam enim inscemin^non minus quam marisgenerationem Arist.&-Gaieni
intendereexipmamm^&soeminamNaturaerratuacprolapfionemdicere, indignumeslPhilosopho. Omnissi- tatur°impro*
(jitiiem nrumnaturalium perseciio exsine petenda ess;: at fceminam itasormart necessariumsuityalioquiperse-
Smnquamsoret animalisgeneratio.Qmverodegenitalium fimilitudine &fitutantum immutato profert Nuiia genitail*
Gdenu5,abfurdaomninofunt, &parum Anatomica;vtsuse latequeinvterihistoriadifseruimus. Nullaenim umsimiiitudo*
wuici mm virilipene, nuila vteri cum scroto tnterceditjimilitudo, neque teftium eadem ettsiruclura ifigura,
mpiitudo,nequeffermaticorum vasorumfimilis diftributwinstrtioque. Nonergoearatione disserremarema
smhuexipmandum, quodsoemtna masfit impersettus, &q<iod sceminarum genitaliasimilia quidemfint,
[dfolositudtjserant. Ego vtrumque sexumeffentiali sormadtsserrenonputo,nec perseclione, sedgenitalium Quomodo di*
slmtturtt & totius lemperie. Vterum habetscemina tanquam aruum, excipiendo, conypiendossouendoquefimi- stinguunmr se
nittNdtura insiitutum: temperiemautem totiuscorporisfrigidiorem quam mas-yquiamateriamalendofatui
dceommodatamfiiggcreredebuerat.Arisiot.cap.i.libri i.degenerationeanimalium,inhancsententiam videtur
indmm,Dissenmt (inquit) mas &soemina,tum ratione,tum ftnsu. Ratione, quatenus adgenerationem vario
moioconcurrunt tb^cwto cc<pih,%Av'Tv $eigrSTo,oii>j>ev. Quod. enim inseipso generat, fce-
roinaest,quodin alio,mas.Se#/« veropartibus quibusdam; namgenitaliamulierumsuntmatrices;mariutn
moptnis&tefiis.
Qj jE s t 10 I I.
De temperamcnto fcrminarum, an viris frigi dioressints
calidiorcsve.
e marium ac frminarum temperamento non ignobilis esl controuerfiat qu&fimihi tanquam
arbitro & censori difcutienda proponatur, quid deea reex Grmcorum & Arabum sontibus
hauferim, dicam breuiter. Sunt quimulieres vires caltdioresfiatuunt: alij contra,soeminas ca-
kris excejfu longo interuallo a maribus superari contendunt. Non esi vtra jue opmio suis de-
Jiituta patrociniis: sed hissesulcit suftinetque rationibus» Si diuini Senis &fummi Diclatoris
rolege nobissmtsumntque perpetuo}cadem mehercuk sua caufa mares.ls enim primo ytwouK&w,
n» mulieref
xus.
CONTROVERSI.i£ AN ATOM ICJE.
O V JE s T I O ' I.
Desexuum diuersitate.
Dperseclamgjnerationcmfexuum requiri difcrimina, ftpe ab Aristotele libris de hi- Necesiaria sexu«
ftoriaac generatione animalmm.prodttumesl ; &finaliscaufsa omnium nobtUpma% urn dlstin&10-
quippe qm reliquas moueat, ipfa vero non moueatur ,fatvs indicat. Vt enim inplan-
tarum seminio totius planta vis fruvapei continetur, qu<& tamen nunquam in aclum
fcfeProm^> nisttelluris excitetur teporeiitaparentum siminasingularumpartium
, idcam inse continentta > nisi in naturx agrmi hortumquestracisiimum essundantur,
J§^ nunquam in aclum erumpent, nunquanwires suas exerent. EH ergo necessarium
. mas.
duplex ammal, alterum quod in alio , alterum quod inseipso generet.lllud mas, hoc
scemina dicitur. Masab ortu calidior ,primum esstciendi principium, &totamsere QUjdl
. comatricem concedit. Fcemma s.tgulwr & locum concipiendo femini, & materiam alendo conceptui, Qujdfoemina*
^Jm,>ni'peHquiis cmdmibmfuppeditat. Locus ille vterus esl, quifeminis vim quaficompedibus soiutam,ex-
WmHuamcunclma^am eorporispartemefsundaturfemen, nonconcipietur,fedputrefcet.Materiaau-
\ uw^mitisdl,excremmtum alimemi vltwiipartium carnofarum. Uufexuum discrimina,esfentialesanima- sexus differen-
§iiefenYtds nonconjlituunt; tum , qaia non reperiuntur in omnibus animaltbus, tefle Arijiotele i.Degene- tlae euemiales"
nt tnimUap- 4. &4. Dehistmaanimal.cap.ty. tum,quiaessmtialesdisserentU conftituunt naturasjpecie
iiwfo: mas autem&soemina\funtfemper in eademJpecie, Anftoteli 1 o. Metaphjsic. Differunt tantumsexus opiriio Aristo-
tmh mjdfniibus quibufdam. Sed qu&nam fintilU accidentales disserentu , nonsatis interomnesconfiat.telis defoeminei
yduntVeripttetici naturamfemper intendereinmarisgenerationem,faminam autem peraccidensprocrcari, sexusnatura'
txsminedtbiliors, quodmarisperfeclionemnonpotuit attingere. ItaquescsminamvultefsePhilofophusNatu-
1 Uq^^dv,quasiprolapfionem,metaphorafumpta a viatoribus, qui aberrant & progrediuntur iter inftittt-
■ tmn,UiiimmonftrafintvelutNatura excurfus,&7mpepy*,faminam talequidesseputat, &primummon- Fceminaprinul
s puminNtitura.Galenus Aristotelem seqimtus)cap.6.& j.lib.i^.Devfupartium^scribitviminhumanosemi- monstrumin
j tnsormitricem, cum vnafit, vnum iantum intenderenempe marem. Qiiodfiab inftituto aberret, & marem opinTo Gaieni
^nture nonpopt, faminam creat primam maris impersiclionem, quam propterea animal appellat7rt7m-
^Q^mutilum^occasionatum, acassorium.lnhocautem disserreputata mare,quodmariumgenitaliasoras
pminedntsozminarum vero intus lateant obcaloris imbecillitatem,quisora$ ea trudere nonpotmt.ltaque cer-
uicem inuersm, pudendum virile reserre vult,& vterisundtim inuersum scrotigererefimilitudine. Verum h<£C
Atisoteiis& Galeniopinio nobisnonprobatur.Naturam enim inscemin^non minus quam marisgenerationem Arist.&-Gaieni
intendereexipmamm^&soeminamNaturaerratuacprolapfionemdicere, indignumeslPhilosopho. Omnissi- tatur°impro*
(jitiiem nrumnaturalium perseciio exsine petenda ess;: at fceminam itasormart necessariumsuityalioquiperse-
Smnquamsoret animalisgeneratio.Qmverodegenitalium fimilitudine &fitutantum immutato profert Nuiia genitail*
Gdenu5,abfurdaomninofunt, &parum Anatomica;vtsuse latequeinvterihistoriadifseruimus. Nullaenim umsimiiitudo*
wuici mm virilipene, nuila vteri cum scroto tnterceditjimilitudo, neque teftium eadem ettsiruclura ifigura,
mpiitudo,nequeffermaticorum vasorumfimilis diftributwinstrtioque. Nonergoearatione disserremarema
smhuexipmandum, quodsoemtna masfit impersettus, &q<iod sceminarum genitaliasimilia quidemfint,
[dfolositudtjserant. Ego vtrumque sexumeffentiali sormadtsserrenonputo,nec perseclione, sedgenitalium Quomodo di*
slmtturtt & totius lemperie. Vterum habetscemina tanquam aruum, excipiendo, conypiendossouendoquefimi- stinguunmr se
nittNdtura insiitutum: temperiemautem totiuscorporisfrigidiorem quam mas-yquiamateriamalendofatui
dceommodatamfiiggcreredebuerat.Arisiot.cap.i.libri i.degenerationeanimalium,inhancsententiam videtur
indmm,Dissenmt (inquit) mas &soemina,tum ratione,tum ftnsu. Ratione, quatenus adgenerationem vario
moioconcurrunt tb^cwto cc<pih,%Av'Tv $eigrSTo,oii>j>ev. Quod. enim inseipso generat, fce-
roinaest,quodin alio,mas.Se#/« veropartibus quibusdam; namgenitaliamulierumsuntmatrices;mariutn
moptnis&tefiis.
Qj jE s t 10 I I.
De temperamcnto fcrminarum, an viris frigi dioressints
calidiorcsve.
e marium ac frminarum temperamento non ignobilis esl controuerfiat qu&fimihi tanquam
arbitro & censori difcutienda proponatur, quid deea reex Grmcorum & Arabum sontibus
hauferim, dicam breuiter. Sunt quimulieres vires caltdioresfiatuunt: alij contra,soeminas ca-
kris excejfu longo interuallo a maribus superari contendunt. Non esi vtra jue opmio suis de-
Jiituta patrociniis: sed hissesulcit suftinetque rationibus» Si diuini Senis &fummi Diclatoris
rolege nobissmtsumntque perpetuo}cadem mehercuk sua caufa mares.ls enim primo ytwouK&w,
n» mulieref
xus.