DOI Artikel:
Philios, Demetrius: Toichographiai archaiou oikodomēmatos en Eleusini
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14589#0057
79
ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑΙ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑΤΟΣ ΕΝ ΕΛΕΤΣΙΝΙ
80
■πει και μόνος του ό αναγνώστης* δυστυχώς το Ι'δα-
φος των πλαισίων ενταύθα δεν περιεσώθη ήμΐν
ίκανώς, ίνα μάθωμεν αν έφερον και τίνας έ'φερον
γραφάο,' ουδέν ήττον καλόν είναι νά παρατηρήσω
δτι εν άλλοις άλλων τοίχων κάλλιον περισωθεΐσιν
ήα,ϊν ζωγραφιών ίχνη δεν διακρίνονται, εν δε τού-
των φέρει απλώς κατά το μέσον που οτέφανον ή
μάλλον κρίκον με δύο κρεμαμένας ταινίας έρυθρώ
προς το ιώδες άποκλίνοντι χρώματι άπεικονισμέ-
νον'1 φαίνεται λοιπόν δτι ούχι πάντα τά πλαίσια
εφερον ζωγραφίαο, (άνΟρώπων δηλ. και ζώων μορ-
φάς), άλλά τινα τούτων έκοσμουντο άπλώς δια
ατεφάνων ,άνθεψίων και τών τοιούτων, πιθανόν δε
τό αύτο σύστημα διακοσμήσεως νά έκράτει και
κατά τάς ανωτέρω ζώνας τών τοίχων, αίτινες επί-
σης, ως εικάζω, εις δμοια διηροΟντο τετράγωνα
πλαίσια.
Και νΟν άς είπω δύο λέξεις περί της κυριω-
τάτης εικόνος (άριθ. 1, πίν. 4). Εις το σωζόμε-
νον υψος του διηρεΐτο και τούτου τοΟ τοίχου (μα-
κροί) όντος 6,50 Γ. Μ.) ή επιφάνεια διά τοΟ εν τω
μέσω κίονος (τοΟ φέροντος κατά μεν το μέσον στέ-
φανον μύρτου, κατά δέ τήν κορυφήν του άδηλόν τι
πράγμα, διότι τά δρώμενα ίχνη είναι ασαφή) είς
δύο ίσα μέρη έκάτερον τών όποιων περιελάμβανεν
άνά εν ζεύγος πλαισίων διά τίνος έν τω μέσφ ΰτύ-
Λον χωριζομένων άπ' αλλήλων" δ έτερος τών στύ-
λων τούτων σώζεται ακέραιος και ούδέν φέρει κό-
σμημα" ό έτερος δεν περιεσώθη ήμΐν ολόκληρος,
τά δέ δρώμενα κατά τήν κορυφήν αύτοΟ είναι παν-
τάπασιν άσαφη και έμοι τουλάχιστον άκατάληπτα'
και δμως ή εϊκών είναι άκριβής και τοΰ πρωτοτύ-
που, ώς περιεσώθη ήμΐν, πιστόν άντίγραφον" άλλά
και τών τετραγώνων πλαισίων τό έδαφος δεν περι-
εσώθη ήμΐν άλώβητον, τούναντίον μάλιστα τοΟ
τελευταίου προς τά δεξιά τοΟ δρώντος ολίγον τι
μέρος της επιφανείας περιεσώθη άλύμαντον και
τοσούτον δυστυχώς μόνον, ώστε νά μή δυνώμεθα
νά μάθωμεν και τίνα Ι'φερε γραφήν" διότι πάντως
θά έφερε τοιαύτην και κατά πάσαν πιθανότητα άν-
' Και τοϋτο και άλλα τινά άπεικονίσΟησαν, άλλ' ή οημοσίευσις τών
εικόνων αυτών εΟεωρήΟη περιττή. "Ας προσθέσω 3ε ενταύθα ό'τι ΰπάρ-
χουσι και τοίχοι διπλούν φέροντες άσβεστοχρισμα εν μεν ΰποκάτω λευ-
κόν και ούδενός χρώματος Ιχνη φέροντος έτερον δέ έπι τούτου, ώς κα'ι τά
λοιπά πάντα, διά ποικιλοχρόων ταινιών εις τετράγωνα πλαίσια έχον
8ιτ)ρημένην τήν έπιφάνειάν του.
θρωπίνης τινός μορφής. Άλλ'άς έξετάσωμεν άκρι-
βέστερόν πως τά περισωθέντα ήμΐν άπεικονίσματα.
Έπί τοΟ δευτέρου (άπ' άριστερών γενομένης της
αριθμήσεως) πλαισίου εϊκονίζοντο, ώς βλέπει δ άνα-
γνώστης, άνήρ καθεστηκυίας ήλικίας έπί πολυτε-
λοΟς θρόνου καθήμενος και τους πέδιλα φορουντας
πόδας έπι θρανιδίου πατών' τό ιώδους χρώματος
ίμάτιόν του πρασίνην φέρον παρυφήν και οιονεί
κρεμαμενον από τοΟ άριστεροΟ ώμου κατήρχετο
όπισθεν της ράχεως και έσκέπαζε μόνον τά άπό της
ήβης και κάτω μέρη τοΟ σώματος- έκράτει δέ δ
εικονιζόμενος τη μεν δεξιά πτερωτήν νίκην, στέφα-
φανον ταΐς χερσίν φέρουσαν, τή δέ αριστερά σκή-
πτρον, οδ δυστυχώς τό άνώτερον μέρος εξέλιπε"
ούδεμία άμφιβολία, δτι εις παντός βλέποντος τήν
εικόνα επέρχεται εις τον νουν, δτι ό εικονιζόμενος
(ή κεφαλή αύτοΟ σχ_εδόν παντάπασιν δυστυχώς εξ-
έλιπε), ούδεις άλλος δύναται νά ήναι ή δ πατήρ
άνδρών τε θεών τε Ζεύς, καθ' δν μάλιστα περίπου
τύπον έπλασεν αύτον δ μέγας τών πάλαι Αθηνών
τεχνίτης (Παυσ. V § XI). Ό τοιχογράφος ύπέ-
πεσε βεβαίως εις σπουδαΐον άμάρτημα, καθίσας
αύτον δ'πως τον έκάθισε έπί τοΟ θρόνου* περί τά
καθ' έκαστον δμως ούχί τις άδέξιος δείκνυται" έν
τω πράς τω δεξιά αύτοΟ πλαισίω εϊκονίζοντο δύο
χοίροι, ών μέγα μέρος υ,άλιστα του ετέρου αύτών
εξέλιπε και μάλιστα αί κεφαλαί' έν δέ τω προς τ'
άριστερά του πλαισίω δύο βόες επίσης ούχί όλως
άκέραιοι περισωθέντες ήμΐν, άλλ' ύπεράνω της θέ-
σεως, ενθα αί κερασφόροι κεφαλαί των εϊκονίζοντο
διακρίνονται σαφώς κλάδων ίχνη δηλοΟντα δτι τά
ζώα ήσαν εστεμμένα" γνωστόν δέ δτι τά θύματα
μάλιστα εστεμμένα ήγοντο είς τήν σφαγήν. Βε-
βαίως ή εϊς άπ' άλλήλων κεχωρισμένα και αύτο-
τελή, ούτως ειπείν, τετράγωνα πλαίσια διαίρεσις
της έπιφανείας τοΟ τοίχ_ου αποκρούει τήν ύπόθεσιν
δτι περί μιάς ενιαίας κατά τόπον και χρόνον πρά-
ξεως πρόκειται" αλλ η άπεικόνισις του πατρός άν-
δρών τε θεών τε έν μέσω ζώων έχει τι τό ξενίζον
κατά τήν γνώμην μου και κατ' άκολουθίαν ή άνα-
ζήτησις σχέσεώς τίνος τών είκονιζομένων προς άλ-
ληλα φαίνεται μοι οχι άσκοπος" και άν περί θυ-
σίας είς τον ύπατον θεόν δεν πρόκειται, ίσως άπί-
θανον δεν είναι νά προΰκειτο περί προπαρασκευή
δις θυσίαν, γνωστόν δέ δτι μιάς και της αύτης
ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑΙ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑΤΟΣ ΕΝ ΕΛΕΤΣΙΝΙ
80
■πει και μόνος του ό αναγνώστης* δυστυχώς το Ι'δα-
φος των πλαισίων ενταύθα δεν περιεσώθη ήμΐν
ίκανώς, ίνα μάθωμεν αν έφερον και τίνας έ'φερον
γραφάο,' ουδέν ήττον καλόν είναι νά παρατηρήσω
δτι εν άλλοις άλλων τοίχων κάλλιον περισωθεΐσιν
ήα,ϊν ζωγραφιών ίχνη δεν διακρίνονται, εν δε τού-
των φέρει απλώς κατά το μέσον που οτέφανον ή
μάλλον κρίκον με δύο κρεμαμένας ταινίας έρυθρώ
προς το ιώδες άποκλίνοντι χρώματι άπεικονισμέ-
νον'1 φαίνεται λοιπόν δτι ούχι πάντα τά πλαίσια
εφερον ζωγραφίαο, (άνΟρώπων δηλ. και ζώων μορ-
φάς), άλλά τινα τούτων έκοσμουντο άπλώς δια
ατεφάνων ,άνθεψίων και τών τοιούτων, πιθανόν δε
τό αύτο σύστημα διακοσμήσεως νά έκράτει και
κατά τάς ανωτέρω ζώνας τών τοίχων, αίτινες επί-
σης, ως εικάζω, εις δμοια διηροΟντο τετράγωνα
πλαίσια.
Και νΟν άς είπω δύο λέξεις περί της κυριω-
τάτης εικόνος (άριθ. 1, πίν. 4). Εις το σωζόμε-
νον υψος του διηρεΐτο και τούτου τοΟ τοίχου (μα-
κροί) όντος 6,50 Γ. Μ.) ή επιφάνεια διά τοΟ εν τω
μέσω κίονος (τοΟ φέροντος κατά μεν το μέσον στέ-
φανον μύρτου, κατά δέ τήν κορυφήν του άδηλόν τι
πράγμα, διότι τά δρώμενα ίχνη είναι ασαφή) είς
δύο ίσα μέρη έκάτερον τών όποιων περιελάμβανεν
άνά εν ζεύγος πλαισίων διά τίνος έν τω μέσφ ΰτύ-
Λον χωριζομένων άπ' αλλήλων" δ έτερος τών στύ-
λων τούτων σώζεται ακέραιος και ούδέν φέρει κό-
σμημα" ό έτερος δεν περιεσώθη ήμΐν ολόκληρος,
τά δέ δρώμενα κατά τήν κορυφήν αύτοΟ είναι παν-
τάπασιν άσαφη και έμοι τουλάχιστον άκατάληπτα'
και δμως ή εϊκών είναι άκριβής και τοΰ πρωτοτύ-
που, ώς περιεσώθη ήμΐν, πιστόν άντίγραφον" άλλά
και τών τετραγώνων πλαισίων τό έδαφος δεν περι-
εσώθη ήμΐν άλώβητον, τούναντίον μάλιστα τοΟ
τελευταίου προς τά δεξιά τοΟ δρώντος ολίγον τι
μέρος της επιφανείας περιεσώθη άλύμαντον και
τοσούτον δυστυχώς μόνον, ώστε νά μή δυνώμεθα
νά μάθωμεν και τίνα Ι'φερε γραφήν" διότι πάντως
θά έφερε τοιαύτην και κατά πάσαν πιθανότητα άν-
' Και τοϋτο και άλλα τινά άπεικονίσΟησαν, άλλ' ή οημοσίευσις τών
εικόνων αυτών εΟεωρήΟη περιττή. "Ας προσθέσω 3ε ενταύθα ό'τι ΰπάρ-
χουσι και τοίχοι διπλούν φέροντες άσβεστοχρισμα εν μεν ΰποκάτω λευ-
κόν και ούδενός χρώματος Ιχνη φέροντος έτερον δέ έπι τούτου, ώς κα'ι τά
λοιπά πάντα, διά ποικιλοχρόων ταινιών εις τετράγωνα πλαίσια έχον
8ιτ)ρημένην τήν έπιφάνειάν του.
θρωπίνης τινός μορφής. Άλλ'άς έξετάσωμεν άκρι-
βέστερόν πως τά περισωθέντα ήμΐν άπεικονίσματα.
Έπί τοΟ δευτέρου (άπ' άριστερών γενομένης της
αριθμήσεως) πλαισίου εϊκονίζοντο, ώς βλέπει δ άνα-
γνώστης, άνήρ καθεστηκυίας ήλικίας έπί πολυτε-
λοΟς θρόνου καθήμενος και τους πέδιλα φορουντας
πόδας έπι θρανιδίου πατών' τό ιώδους χρώματος
ίμάτιόν του πρασίνην φέρον παρυφήν και οιονεί
κρεμαμενον από τοΟ άριστεροΟ ώμου κατήρχετο
όπισθεν της ράχεως και έσκέπαζε μόνον τά άπό της
ήβης και κάτω μέρη τοΟ σώματος- έκράτει δέ δ
εικονιζόμενος τη μεν δεξιά πτερωτήν νίκην, στέφα-
φανον ταΐς χερσίν φέρουσαν, τή δέ αριστερά σκή-
πτρον, οδ δυστυχώς τό άνώτερον μέρος εξέλιπε"
ούδεμία άμφιβολία, δτι εις παντός βλέποντος τήν
εικόνα επέρχεται εις τον νουν, δτι ό εικονιζόμενος
(ή κεφαλή αύτοΟ σχ_εδόν παντάπασιν δυστυχώς εξ-
έλιπε), ούδεις άλλος δύναται νά ήναι ή δ πατήρ
άνδρών τε θεών τε Ζεύς, καθ' δν μάλιστα περίπου
τύπον έπλασεν αύτον δ μέγας τών πάλαι Αθηνών
τεχνίτης (Παυσ. V § XI). Ό τοιχογράφος ύπέ-
πεσε βεβαίως εις σπουδαΐον άμάρτημα, καθίσας
αύτον δ'πως τον έκάθισε έπί τοΟ θρόνου* περί τά
καθ' έκαστον δμως ούχί τις άδέξιος δείκνυται" έν
τω πράς τω δεξιά αύτοΟ πλαισίω εϊκονίζοντο δύο
χοίροι, ών μέγα μέρος υ,άλιστα του ετέρου αύτών
εξέλιπε και μάλιστα αί κεφαλαί' έν δέ τω προς τ'
άριστερά του πλαισίω δύο βόες επίσης ούχί όλως
άκέραιοι περισωθέντες ήμΐν, άλλ' ύπεράνω της θέ-
σεως, ενθα αί κερασφόροι κεφαλαί των εϊκονίζοντο
διακρίνονται σαφώς κλάδων ίχνη δηλοΟντα δτι τά
ζώα ήσαν εστεμμένα" γνωστόν δέ δτι τά θύματα
μάλιστα εστεμμένα ήγοντο είς τήν σφαγήν. Βε-
βαίως ή εϊς άπ' άλλήλων κεχωρισμένα και αύτο-
τελή, ούτως ειπείν, τετράγωνα πλαίσια διαίρεσις
της έπιφανείας τοΟ τοίχ_ου αποκρούει τήν ύπόθεσιν
δτι περί μιάς ενιαίας κατά τόπον και χρόνον πρά-
ξεως πρόκειται" αλλ η άπεικόνισις του πατρός άν-
δρών τε θεών τε έν μέσω ζώων έχει τι τό ξενίζον
κατά τήν γνώμην μου και κατ' άκολουθίαν ή άνα-
ζήτησις σχέσεώς τίνος τών είκονιζομένων προς άλ-
ληλα φαίνεται μοι οχι άσκοπος" και άν περί θυ-
σίας είς τον ύπατον θεόν δεν πρόκειται, ίσως άπί-
θανον δεν είναι νά προΰκειτο περί προπαρασκευή
δις θυσίαν, γνωστόν δέ δτι μιάς και της αύτης