DOI Artikel:
Molè, Vojeslav: Studia nad sztuką pierwszego tysiąclecia n. e.: Sztuka peryferii wschodniej (przednioazjatyckiej) świata antycznego w pierwszej połowie I tysiąclecia i jej znaczenie dla sztuki najwcześniejszego średniowiecza
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19942#0035
3. Antiochia, Megalopsychia, mozaika (według D. Levi)
obejście w dwóch kondygnacjach, przy czym
kondygnacja górna mogła służyć za gynecaeum lub
za miejsce dla katechumenów. Przykrycie stanowiła
półokrągła, wysoka kopuła, prawdopodobnie drew-
niana, z zewnątrz pozłocona, czym też tłumaczy
się nazwa domus aurea (dominicum aureum). Wnętrze
bogato ozdabiały marmurowe płyty i kolumny,
złoto i miedź oraz okrągłe rzeźby. Zasadniczy kształt
oktogonu stanowił zapewne wzór dla centralnego
ośmioboku monumentalnego zespołu architekto-
nicznego kościoła św. Szymona Stylity w Kalat-Se-
man. Ale powiązania sięgają znacznie dalej i są
bardziej skomplikowane. Z jednej strony wysuwa
się więc tu charakter i funkcja typu oktogonu jako
martyrium czy też mauzoleum lub budynek memo-
in the History of Ideas (Princeton Monographs in Art and
Archaeology 25, Princeton 1950).
12 V. Birnbaum, Die Oktogone von Antiochia, Nazianz
rialny późnoantyczny, zwłaszcza mauzoleum Dio-
klecjana w Splicie, zresztą czasowo bardzo bliskie,
z drugiej zaś — połączenie tego typu z chrześci-
jańską architekturą centralną względnie jego prze-
kształcenie na typ monumentalnej architektury
sakralnej. W danym wypadku budowla antiochijska
zdaje się pozostawać w bliskim związku z oktogo-
nami w Nazjanzie i Nyssie (Azja Mniejsza). A stąd
prowadzi tylko jeszcze krok do S. Vitale w Rawennie12.
Nie wchodząc tutaj bliżej w szczegóły, można
stwierdzić, że i w tym wypadku sztuka monumen-
talna Antiochii jako konkretna realizacja strony
hellenistycznej peryferii wschodniej była, jeśli nie
najwcześniejszym, to w każdym razie już bardzo
wczesnym punktem wyjścia doniosłych przejawów
3
und Nyssa (Repertorium fur Kunstwissenschaft 36, 1913
s. 181—209).
29
obejście w dwóch kondygnacjach, przy czym
kondygnacja górna mogła służyć za gynecaeum lub
za miejsce dla katechumenów. Przykrycie stanowiła
półokrągła, wysoka kopuła, prawdopodobnie drew-
niana, z zewnątrz pozłocona, czym też tłumaczy
się nazwa domus aurea (dominicum aureum). Wnętrze
bogato ozdabiały marmurowe płyty i kolumny,
złoto i miedź oraz okrągłe rzeźby. Zasadniczy kształt
oktogonu stanowił zapewne wzór dla centralnego
ośmioboku monumentalnego zespołu architekto-
nicznego kościoła św. Szymona Stylity w Kalat-Se-
man. Ale powiązania sięgają znacznie dalej i są
bardziej skomplikowane. Z jednej strony wysuwa
się więc tu charakter i funkcja typu oktogonu jako
martyrium czy też mauzoleum lub budynek memo-
in the History of Ideas (Princeton Monographs in Art and
Archaeology 25, Princeton 1950).
12 V. Birnbaum, Die Oktogone von Antiochia, Nazianz
rialny późnoantyczny, zwłaszcza mauzoleum Dio-
klecjana w Splicie, zresztą czasowo bardzo bliskie,
z drugiej zaś — połączenie tego typu z chrześci-
jańską architekturą centralną względnie jego prze-
kształcenie na typ monumentalnej architektury
sakralnej. W danym wypadku budowla antiochijska
zdaje się pozostawać w bliskim związku z oktogo-
nami w Nazjanzie i Nyssie (Azja Mniejsza). A stąd
prowadzi tylko jeszcze krok do S. Vitale w Rawennie12.
Nie wchodząc tutaj bliżej w szczegóły, można
stwierdzić, że i w tym wypadku sztuka monumen-
talna Antiochii jako konkretna realizacja strony
hellenistycznej peryferii wschodniej była, jeśli nie
najwcześniejszym, to w każdym razie już bardzo
wczesnym punktem wyjścia doniosłych przejawów
3
und Nyssa (Repertorium fur Kunstwissenschaft 36, 1913
s. 181—209).
29