DOI Artikel:
Dutkiewicz, Józef Edward: Malowidła romańskie w kościele w Dziekanowicach
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19942#0063
JÓZEF E. DUTKIEWICZ
MALOWIDŁA ROMAŃSKIE W KOŚCIELE W DZIEKANOWICACH
Odkryte w r. 1957 i obecnie zakonserwowane
malowidła w kościele w Dziekanowicach należą,
obok malowideł w Tumie, Czerwińsku i Siewierzu,
do pierwszych zabytków malarstwa romańskiego
odsłoniętych po ostatniej wojnie na obszarze Polski.
O ile w zakresie architektury, rzeźby, malarstwa
miniaturowego i rzemiosła artystycznego nasza zna-
jomość tego okresu jest stosunkowo dokładna,
o tyle wciąż jeszcze odczuwa się brak ustalonych
wiadomości o malarstwie monumentalnym tej
epoki. Na podstawie analogii z innymi ośrodkami
europejsldmi można jednak sądzić, że odgrywało
ono, obok rzeźby kamiennej, doniosłą rolę jako
sztuka przedstawiająca i nauczająca.
INFORMACJA
Architektura. Kościół pod wezwaniem św.
Marii Magdaleny i św. Mikołaja w Dziekanowi-
cach postawiony jest na rzucie wydłużonego
prostokąta (ryc. 1). Jego część wschodnia, tj. obecne
prezbiterium, jest nawą dawnego kościoła romań-
skiego, przylegająca zaś do niego od wschodu
mała kwadratowa przybudówka — jego dawnym
prezbiterium. Obecna nawa powstała w wyniku
rozbudowy kościoła w wieku XVII i XVIII.
Zakrystia jest pochodzenia nowszego.
Kwadratowa przybudówka, pierwotne prezbite-
rium, w której mieszczą się omawiane malowidła, ma
wymiary rzutu 2,50 X 2,50 m przy wysokości w klu-
czu 3,60 m. Zbudowana jest z ciosów kamienia miej-
scowego, tzw. dobczyckiego, o formacie grand
appareil, częściowo ze znakami kamieniarskimi.
Pomieszczenie nakryte jest nowszym sklepieniem
ceglanym, krzyżowym, z r. 1914, opartym w na-
rożnikach o zachowane stopy pierwotnego, kamien-
nego sklepienia. Stopy wspierają się na kamiennych
ćwierćkulistych, zaostrzonych dołem, wspornikach.
W ścianie wschodniej znajduje się wąskie okienko,
zasklepione łukiem okrągłym o rozszerzającym się
dwustronnie ościeżu; w ścianie zachodniej — ar-
kada, pierwotnie łuk tęczy, otwierający się do
dawnej nawy. W ościeżu arkady na wysokości 2 m
osadzone są po obu stronach odcinki gzymsu
kamiennego, profilowanego w formie żłobka z wał-
kiem. Wewnątrz w ścianie południowej, w jej
środkowej górnej części, od wysokości około 1,50 m
widoczne jest przemurowanie nowszym ciosem,
a w górze cegłą, być może, w miejscu pierwotnego
lub późniejszego okienka. Poniżej prostokątna wnę-
ka leżąca, przeznaczona prawdopodobnie na oleje
św. Pośrodku ściany północnej, na wysokości
około 1,40 m, wnęka prostokątna sklepiona trój-
kątnie, pierwotne cyborium ścienne ze zmienio-
nym później i podwyższonym sklepieniem. Krata
zamykająca z żelaza, późniejsza. Ściany wzdłuż osi
wschodniej związane w dwóch miejscach żelaznymi
ściągami, prawdopodobnie w r. 1926. W ścianie
północnej i południowej pionowo-ukośnie pęknię-
cia, świadczące o zniszczeniach dokonanych w daw-
55
MALOWIDŁA ROMAŃSKIE W KOŚCIELE W DZIEKANOWICACH
Odkryte w r. 1957 i obecnie zakonserwowane
malowidła w kościele w Dziekanowicach należą,
obok malowideł w Tumie, Czerwińsku i Siewierzu,
do pierwszych zabytków malarstwa romańskiego
odsłoniętych po ostatniej wojnie na obszarze Polski.
O ile w zakresie architektury, rzeźby, malarstwa
miniaturowego i rzemiosła artystycznego nasza zna-
jomość tego okresu jest stosunkowo dokładna,
o tyle wciąż jeszcze odczuwa się brak ustalonych
wiadomości o malarstwie monumentalnym tej
epoki. Na podstawie analogii z innymi ośrodkami
europejsldmi można jednak sądzić, że odgrywało
ono, obok rzeźby kamiennej, doniosłą rolę jako
sztuka przedstawiająca i nauczająca.
INFORMACJA
Architektura. Kościół pod wezwaniem św.
Marii Magdaleny i św. Mikołaja w Dziekanowi-
cach postawiony jest na rzucie wydłużonego
prostokąta (ryc. 1). Jego część wschodnia, tj. obecne
prezbiterium, jest nawą dawnego kościoła romań-
skiego, przylegająca zaś do niego od wschodu
mała kwadratowa przybudówka — jego dawnym
prezbiterium. Obecna nawa powstała w wyniku
rozbudowy kościoła w wieku XVII i XVIII.
Zakrystia jest pochodzenia nowszego.
Kwadratowa przybudówka, pierwotne prezbite-
rium, w której mieszczą się omawiane malowidła, ma
wymiary rzutu 2,50 X 2,50 m przy wysokości w klu-
czu 3,60 m. Zbudowana jest z ciosów kamienia miej-
scowego, tzw. dobczyckiego, o formacie grand
appareil, częściowo ze znakami kamieniarskimi.
Pomieszczenie nakryte jest nowszym sklepieniem
ceglanym, krzyżowym, z r. 1914, opartym w na-
rożnikach o zachowane stopy pierwotnego, kamien-
nego sklepienia. Stopy wspierają się na kamiennych
ćwierćkulistych, zaostrzonych dołem, wspornikach.
W ścianie wschodniej znajduje się wąskie okienko,
zasklepione łukiem okrągłym o rozszerzającym się
dwustronnie ościeżu; w ścianie zachodniej — ar-
kada, pierwotnie łuk tęczy, otwierający się do
dawnej nawy. W ościeżu arkady na wysokości 2 m
osadzone są po obu stronach odcinki gzymsu
kamiennego, profilowanego w formie żłobka z wał-
kiem. Wewnątrz w ścianie południowej, w jej
środkowej górnej części, od wysokości około 1,50 m
widoczne jest przemurowanie nowszym ciosem,
a w górze cegłą, być może, w miejscu pierwotnego
lub późniejszego okienka. Poniżej prostokątna wnę-
ka leżąca, przeznaczona prawdopodobnie na oleje
św. Pośrodku ściany północnej, na wysokości
około 1,40 m, wnęka prostokątna sklepiona trój-
kątnie, pierwotne cyborium ścienne ze zmienio-
nym później i podwyższonym sklepieniem. Krata
zamykająca z żelaza, późniejsza. Ściany wzdłuż osi
wschodniej związane w dwóch miejscach żelaznymi
ściągami, prawdopodobnie w r. 1926. W ścianie
północnej i południowej pionowo-ukośnie pęknię-
cia, świadczące o zniszczeniach dokonanych w daw-
55