DOI Artikel:
Stolot, Franciszek: Nieznany obraz Mateusza Kossiora: (Ze studiów nad malarstwem polskim z końca XVI wieku)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20352#0176
Folia Historiae Artium, T. XI (1975)
FRANCISZEK STOLOT
NIEZNANY OBRAZ MATEUSZA KOSSIORA
(ZE STUDIÓW NAD MALARSTWEM POLSKIM Z KOŃCA XVI wieku)
W Muzeum Narodowym w Krakowie znajduje się
obraz (ryc. la) malowany temperą na desce przed-
stawiający Trójcę Świętą (NI. 77902) na tle szarego,
pochmurnego nieba rozjaśnionego żółtą poświatą, w
otoczeniu aniołów trzymających narzędzia Męki
Pańskiej. Twardy rysunek postaci o zimnej, brudno-
różowej karnacji z tępymi plamami sinopopiela-
tych cieni, podkreślających muskulaturę ciała, jaskra-
wy koloryt szat o manierystycznych zestawieniach
(np. dukt draperii, czerwonej szaty anioła w lewym
dolnym rogu obrazu wydobyto żółtą farbą), wresz-
cie pozłocony, okuciowo-maureskowy ornament wy-
ryty w gruncie przy górnym brzegu obrazu wskazu-
ją, że malowidło musiało powstać na przełomie
w. XVI i XVII.
Obraz nie posiada, niestety, ustalonej metryki
1 Do Muzeum Narodowego obraz musiano chyba po-
zyskać w okresie między wojnami światowymi, za rządów
dyrektora Feliksa Kopery. Władysław Łuszczkiewicz je-
szcze w w. XIX podejmował podróże naukowe do ówcze-
snego zaboru pruskiego, których plonem były między
innymi odlewy gipsowe wybranych zabytków romańskich
z terenu Wielkopolski, które do dzisiaj znajdują się w zbio-
rach krakowskich. W skrupulatnie wtedy prowadzonym
inwentarzu nie można zidentyfikować żadnego zapisu
z omawianym tutaj obrazem. Również późniejsze księgi
inwentarzowe i dziennik podawczy z lat międzywojennych
nie wyjaśniły tej sprawy. Obrazu nie odnotowano w Spra-
wozdaniach Dyrekcji Muzeum Narodowego w Krakowie,
w katalogach wystaw i przewodnikach po zbiorach Mu-
zeum, wydawanych przed i po I wojnie światowej. Wynika
z tego, że obraz nie był wystawiany w ówczesnej galerii.
Dopiero w r. 1947 tablicę wystawiono w galerii polskiej
sztuki cechowej w Kamienicy Szołayskich, gdzie wisi do tej
muzealnej. W archiwum Muzeum Narodowego nie
natrafiłem na żadne informacje mogące choć w przy-
bliżeniu wskazać sposób i czas nabycia malowidła
do zbiorów muzealnych F
Poszukiwanie materiału porównawczego, pozo-
stającego w bliskim związku stylowym z omawianym
obrazem, skierowało moją uwagę na obrazy (ryc. Ib,
lc) w skrzydłach ołtarza głównego z r. 1596 w ko-
ściele parafialnym w Kłecku koło Gniezna, znanego
w literaturze dzieła Mateusza Kossiora, poznańskie-
go snycerza i malarza zmarłego w r. 1597 2.
Obraz w muzeum i cztery jednostronnie temperą
na desce malowane obrazy w Kłecku, przedstawia-
jące Wniebowzięcie N.P. Marii i Hołd Trzech Króli
w skrzydle lewym (ryc. Ib) oraz Zwiastowanie
i Hołd pasterzy w skrzydle prawym (ryc. lc) wyka-
pory. Stan zachowania obrazu jest stosunkowo dobry. Od-
wrocie deski, częściowo zestrugane, wzmocniono pięcioma
listwami, a w miejscach pęknięć wpuszczono osiemnaście
drewnianych klinów. Na licu malowidła widoczne są ślady
punktowania; ornament okuciowo-maureskowy przezłocono.
2 T. Ruszczyńska, A. Sławska i inni, Po-
wiat gnieźnieński (Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, V,
Województwo poznańskie, z. 3, Warszawa 1962, s. 74, il.
153—156). — J. Dydyński, Wiadomości o mieście
Kłecku, Gniezno 1858, s. 56—57. — J. Kohte, Verzei-
chnis der Kunstdenkmałer der Provinz Posen, III, Der Re-
gierungsbezirk Bromberg, IV, Posen 1896, s. 132. —
A. B r o s i g, Materiały do historii sztuki wielkopolskiej,
Poznań 1934, s. 85, 93. — A. Sławska, Kossior Ma-
teusz (Polski Słownik Biograficzny, XIV, Wrocław—War-
szawa—Kraków 1968—1969, s. 301 (tutaj zebrana litera-
tura o Kossiorze).
167
FRANCISZEK STOLOT
NIEZNANY OBRAZ MATEUSZA KOSSIORA
(ZE STUDIÓW NAD MALARSTWEM POLSKIM Z KOŃCA XVI wieku)
W Muzeum Narodowym w Krakowie znajduje się
obraz (ryc. la) malowany temperą na desce przed-
stawiający Trójcę Świętą (NI. 77902) na tle szarego,
pochmurnego nieba rozjaśnionego żółtą poświatą, w
otoczeniu aniołów trzymających narzędzia Męki
Pańskiej. Twardy rysunek postaci o zimnej, brudno-
różowej karnacji z tępymi plamami sinopopiela-
tych cieni, podkreślających muskulaturę ciała, jaskra-
wy koloryt szat o manierystycznych zestawieniach
(np. dukt draperii, czerwonej szaty anioła w lewym
dolnym rogu obrazu wydobyto żółtą farbą), wresz-
cie pozłocony, okuciowo-maureskowy ornament wy-
ryty w gruncie przy górnym brzegu obrazu wskazu-
ją, że malowidło musiało powstać na przełomie
w. XVI i XVII.
Obraz nie posiada, niestety, ustalonej metryki
1 Do Muzeum Narodowego obraz musiano chyba po-
zyskać w okresie między wojnami światowymi, za rządów
dyrektora Feliksa Kopery. Władysław Łuszczkiewicz je-
szcze w w. XIX podejmował podróże naukowe do ówcze-
snego zaboru pruskiego, których plonem były między
innymi odlewy gipsowe wybranych zabytków romańskich
z terenu Wielkopolski, które do dzisiaj znajdują się w zbio-
rach krakowskich. W skrupulatnie wtedy prowadzonym
inwentarzu nie można zidentyfikować żadnego zapisu
z omawianym tutaj obrazem. Również późniejsze księgi
inwentarzowe i dziennik podawczy z lat międzywojennych
nie wyjaśniły tej sprawy. Obrazu nie odnotowano w Spra-
wozdaniach Dyrekcji Muzeum Narodowego w Krakowie,
w katalogach wystaw i przewodnikach po zbiorach Mu-
zeum, wydawanych przed i po I wojnie światowej. Wynika
z tego, że obraz nie był wystawiany w ówczesnej galerii.
Dopiero w r. 1947 tablicę wystawiono w galerii polskiej
sztuki cechowej w Kamienicy Szołayskich, gdzie wisi do tej
muzealnej. W archiwum Muzeum Narodowego nie
natrafiłem na żadne informacje mogące choć w przy-
bliżeniu wskazać sposób i czas nabycia malowidła
do zbiorów muzealnych F
Poszukiwanie materiału porównawczego, pozo-
stającego w bliskim związku stylowym z omawianym
obrazem, skierowało moją uwagę na obrazy (ryc. Ib,
lc) w skrzydłach ołtarza głównego z r. 1596 w ko-
ściele parafialnym w Kłecku koło Gniezna, znanego
w literaturze dzieła Mateusza Kossiora, poznańskie-
go snycerza i malarza zmarłego w r. 1597 2.
Obraz w muzeum i cztery jednostronnie temperą
na desce malowane obrazy w Kłecku, przedstawia-
jące Wniebowzięcie N.P. Marii i Hołd Trzech Króli
w skrzydle lewym (ryc. Ib) oraz Zwiastowanie
i Hołd pasterzy w skrzydle prawym (ryc. lc) wyka-
pory. Stan zachowania obrazu jest stosunkowo dobry. Od-
wrocie deski, częściowo zestrugane, wzmocniono pięcioma
listwami, a w miejscach pęknięć wpuszczono osiemnaście
drewnianych klinów. Na licu malowidła widoczne są ślady
punktowania; ornament okuciowo-maureskowy przezłocono.
2 T. Ruszczyńska, A. Sławska i inni, Po-
wiat gnieźnieński (Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, V,
Województwo poznańskie, z. 3, Warszawa 1962, s. 74, il.
153—156). — J. Dydyński, Wiadomości o mieście
Kłecku, Gniezno 1858, s. 56—57. — J. Kohte, Verzei-
chnis der Kunstdenkmałer der Provinz Posen, III, Der Re-
gierungsbezirk Bromberg, IV, Posen 1896, s. 132. —
A. B r o s i g, Materiały do historii sztuki wielkopolskiej,
Poznań 1934, s. 85, 93. — A. Sławska, Kossior Ma-
teusz (Polski Słownik Biograficzny, XIV, Wrocław—War-
szawa—Kraków 1968—1969, s. 301 (tutaj zebrana litera-
tura o Kossiorze).
167