DOI Artikel:
Banach, Jerzy: Nieznany widok Krakowa z roku 1805
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20408#0130
3. Kazimierz, część widoku Krakowa i Kazimierza z r. 1805
mniej więcej w zakończeniu ulicy Skawińskiej 28.
Przedstawiono również zwrócony ku Krakowowi
północny pas murów obronnych Kazimierza, pro-
wadzący od klasztoru Paulinów Na Skałce rów-
nolegle do ogrodu augustianów ku kościołowi Bo-
żego Ciała; ten pas murów jest w dużej części
zachowany do dzisiaj. Spoza murów dźwigają się
w górę trzy monumentalne kościoły: gotyckie Bo-
żego Ciała i Św. Katarzyny (por. ryc. 2) — tu
zaznaczono nawet kaplicę Św. Moniki, tzw. „wę-
gierską”, przy elewacji zachodniej — oraz baro-
kowy ŚŚ. Michała i Stanisława Na Skałce. Tuż
obok niego, w tle widoku, dostrzega się na lewym
skraju wzgórza Krzemionek kaplicę Św. Bene-
dykta, na prawym — kopiec Krakusa. Budynki
widoczne poniżej kopca na tle zboczy wzgórza na-
leżą do Podgórza; w południowo-zachodniej częś-
ci Kazimierza nie było bowiem wówczas wyso-
kiej zabudowy, natomiast w Podgórzu, austriac-
kim od r. 1772, wzniesiono w ostatniej ćwierci
w. XVIII szereg okazałych budowli.
28 Muczkowski, Dawne warownie..., zamiesz-
czając na tabl. XXXI u dołu reprodukcję akwareli J.
Głogowskiego, określa przedstawioną na niej budowlę
jako „bramę Krakowską” (na Kazimierzu); w rzeczywi-
stości, jak świadczy sytuacja widocznego na akwareli
kościoła Bożego Ciała, jest to właśnie brama Skawiń-
ska; jej wygląd u Głogowskiego jest zgodny z wyglą-
dem na widoku z r. 1805.
Kim jest autor widoku, malowanego bez wąt-
pienia umiejętnie, z wyraźnym zamiłowaniem do
tematu, z dokładnością, a nawet z pedanterią,
chociaż nie wyróżniającego się ponadprzeciętny-
mi zaletami w przedstawianiu krajobrazu? Sygna-
tura położona pod widokiem po prawej 29 infor-
muje, że obraz „zdjął i narysował” doktor Fried-
rich [Philipp] Usener. Urodzony w r. 1773 w
Steinfurcie w Górnej Hesji, zmarły w Frankfurcie
nad Menem w r. 1867, rysował, sztychował i ma-
lował widoki zamków i innych zabytków archi-
tektury w okolicach Frankfurtu. Wykonywał tak-
że miniatury portretowe na kości słoniowej 30.
W r. 1796 doktoryzował się z prawa na uniwer-
sytecie w Erlangen, w związku z tym miał zwy-
czaj umieszczania w sygnaturze także skrótu stop-
nia naukowego 31, który odnajdujemy również pod
jego widokiem Krakowa. O nadzwyczajnej do-
kładności, którą w naszym wypadku szczególnie
cenimy, malarza-jurysty świadczy zresztą nie tyl-
ko sama technika rysowania budowli Krakowa,
29 Sygnatura ta brzmi: Aufgenommen und gezeich-
net von Dr: F. Usener.
30 U. T h i e m e und F. Becker, Allgemeines
Lexicon der bildenden Kiinstler von der Antike bis
zur Gegenwart, XXXIV, Leipzig 1940, s. 6.
31 Informację tę zawdzięczam p. drowi Niewodni-
czańskiemu.
121
mniej więcej w zakończeniu ulicy Skawińskiej 28.
Przedstawiono również zwrócony ku Krakowowi
północny pas murów obronnych Kazimierza, pro-
wadzący od klasztoru Paulinów Na Skałce rów-
nolegle do ogrodu augustianów ku kościołowi Bo-
żego Ciała; ten pas murów jest w dużej części
zachowany do dzisiaj. Spoza murów dźwigają się
w górę trzy monumentalne kościoły: gotyckie Bo-
żego Ciała i Św. Katarzyny (por. ryc. 2) — tu
zaznaczono nawet kaplicę Św. Moniki, tzw. „wę-
gierską”, przy elewacji zachodniej — oraz baro-
kowy ŚŚ. Michała i Stanisława Na Skałce. Tuż
obok niego, w tle widoku, dostrzega się na lewym
skraju wzgórza Krzemionek kaplicę Św. Bene-
dykta, na prawym — kopiec Krakusa. Budynki
widoczne poniżej kopca na tle zboczy wzgórza na-
leżą do Podgórza; w południowo-zachodniej częś-
ci Kazimierza nie było bowiem wówczas wyso-
kiej zabudowy, natomiast w Podgórzu, austriac-
kim od r. 1772, wzniesiono w ostatniej ćwierci
w. XVIII szereg okazałych budowli.
28 Muczkowski, Dawne warownie..., zamiesz-
czając na tabl. XXXI u dołu reprodukcję akwareli J.
Głogowskiego, określa przedstawioną na niej budowlę
jako „bramę Krakowską” (na Kazimierzu); w rzeczywi-
stości, jak świadczy sytuacja widocznego na akwareli
kościoła Bożego Ciała, jest to właśnie brama Skawiń-
ska; jej wygląd u Głogowskiego jest zgodny z wyglą-
dem na widoku z r. 1805.
Kim jest autor widoku, malowanego bez wąt-
pienia umiejętnie, z wyraźnym zamiłowaniem do
tematu, z dokładnością, a nawet z pedanterią,
chociaż nie wyróżniającego się ponadprzeciętny-
mi zaletami w przedstawianiu krajobrazu? Sygna-
tura położona pod widokiem po prawej 29 infor-
muje, że obraz „zdjął i narysował” doktor Fried-
rich [Philipp] Usener. Urodzony w r. 1773 w
Steinfurcie w Górnej Hesji, zmarły w Frankfurcie
nad Menem w r. 1867, rysował, sztychował i ma-
lował widoki zamków i innych zabytków archi-
tektury w okolicach Frankfurtu. Wykonywał tak-
że miniatury portretowe na kości słoniowej 30.
W r. 1796 doktoryzował się z prawa na uniwer-
sytecie w Erlangen, w związku z tym miał zwy-
czaj umieszczania w sygnaturze także skrótu stop-
nia naukowego 31, który odnajdujemy również pod
jego widokiem Krakowa. O nadzwyczajnej do-
kładności, którą w naszym wypadku szczególnie
cenimy, malarza-jurysty świadczy zresztą nie tyl-
ko sama technika rysowania budowli Krakowa,
29 Sygnatura ta brzmi: Aufgenommen und gezeich-
net von Dr: F. Usener.
30 U. T h i e m e und F. Becker, Allgemeines
Lexicon der bildenden Kiinstler von der Antike bis
zur Gegenwart, XXXIV, Leipzig 1940, s. 6.
31 Informację tę zawdzięczam p. drowi Niewodni-
czańskiemu.
121