DOI Artikel:
Karłowska-Kamzowa, Alicja: Kontakty artystyczne z Czechami w malarstwie gotyckim Śląska, Pomorza Wschodniego, Wielkopolski i Kujaw
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20405#0067
Warto przypomnieć, że kult N. Marii Panny
na terenie Europy środkowowschodniej w epoce
gotyckiej został wzbogacony m. in. dzięki działal-
ności augustianów. Jak słusznie sformułował to
J. Peśina, ujęcia ikonograficzne wyobrażeń Matki
Boskiej z Dzieciątkiem w Czechach ukształtowano
w oparciu o włoskie pierwowzory, a później typy
te przejęto na Północy51. Przykładem jest omó-
wiony obraz Matki Boskiej z kościoła Św. Jakuba
w Toruniu. Warto zwrócić uwagę, że przedstawie-
nie Madonny tronującej z Dzieciątkiem znane z
importowanych obrazów czeskich drugiej połowy
w. XIV naśladowano np. w miniaturach śląskich
w początkach XV stulecia. Najbardziej oryginal-
ną wersję (ryc. 24) wykonał jeden z iluminato-
rów Mszału ołbińskiego z r. 1407 (Wrocław, Bi-
blioteka Uniwersytecka, syg. IF 341, fol. 13r).
Z wyobrażeń chrystologicznych na szczególną
uwagę zasługuje przedstawienie narzędzi pasyj-
nych jako temat samodzielny, zawierający m. in.
obraz oblicza Chrystusa. Występuje w ekspresyj-
nym ujęciu w Pasjonale Kunegundy, a w skro-
mnej wersji pojawia się na malowidłach w Strzel-
cach pod Brzegiem w połowie w. XIV. Właściwy
rozwój eucharystycznej wersji obrazu Vir Dolo-
rum z narzędziami pasyjnymi związany jest jed-
23. Madonna Apokaliptyczna, malowidło z kościoła w
Wilczkowie, ściana północna chóru (rys. L. Fijał)
51 Matusik, o.c., por. przypis 5; P e s i n a, Studie
k ikono graj ii..., por. przypis 8.
52 K. S tej skal, Nastenne malby tu Morawicach
a nektere otazky ćeskeho umeni z końce XIV st. (Ume-
ni 1960, s. 135—160).
24. Matka Boska z Dzieciątkiem, Mszał ołbiński, Wro-
cławska Biblioteka Uniwersytecka IF 341, fol. 13 v.
nak z ilustrowaniem treści niszy sacrarium. Wy-
stępuje we wzmiankowanych już malowidłach w
Wilczkowie (ryc. 25), wykonanych w ostatnim
dwudziestoleciu w. XV, ale znany jest również z
malowideł czeskich w Moraśicach z r. 1393 (ryc.
26) i Trebośicach (ryc. 27). Obydwa malowidła po-
siadają związki także z późniejszymi przedstawie-
niami śląskimi w Pogorzeli (faza II; ryc. 28) i za-
krystii kościoła N. Marii Panny na Piasku we
Wrocławiu 52.
Bogate w treści teologiczne wyobrażenie Trój-
cy Św. ukazane na ołtarzu z kościoła N. Marii
Panny w Toruniu również posiada elementy za-
czerpnięte z wyobrażeń znanych z iluminatorstwa
i malowideł ściennych w Czechach53. Ponieważ
także wiele elementów formalnych zabytku to-
ruńskiego przejęto ze środowiska praskiego, wol-
no sądzić, że na ukształtowanie tego oryginalne-
53 M. M i c h n o w s k a, Ze studiów nad XIV-wiecz-
nym poliptykiem toruńskim (Teka Komisji Historii Sztu-
ki, II, il. 27, 40); B. Miodońska, Opatopicky Brepif
(Umeni 1968, s, 222—236, il. 9—15),
59
na terenie Europy środkowowschodniej w epoce
gotyckiej został wzbogacony m. in. dzięki działal-
ności augustianów. Jak słusznie sformułował to
J. Peśina, ujęcia ikonograficzne wyobrażeń Matki
Boskiej z Dzieciątkiem w Czechach ukształtowano
w oparciu o włoskie pierwowzory, a później typy
te przejęto na Północy51. Przykładem jest omó-
wiony obraz Matki Boskiej z kościoła Św. Jakuba
w Toruniu. Warto zwrócić uwagę, że przedstawie-
nie Madonny tronującej z Dzieciątkiem znane z
importowanych obrazów czeskich drugiej połowy
w. XIV naśladowano np. w miniaturach śląskich
w początkach XV stulecia. Najbardziej oryginal-
ną wersję (ryc. 24) wykonał jeden z iluminato-
rów Mszału ołbińskiego z r. 1407 (Wrocław, Bi-
blioteka Uniwersytecka, syg. IF 341, fol. 13r).
Z wyobrażeń chrystologicznych na szczególną
uwagę zasługuje przedstawienie narzędzi pasyj-
nych jako temat samodzielny, zawierający m. in.
obraz oblicza Chrystusa. Występuje w ekspresyj-
nym ujęciu w Pasjonale Kunegundy, a w skro-
mnej wersji pojawia się na malowidłach w Strzel-
cach pod Brzegiem w połowie w. XIV. Właściwy
rozwój eucharystycznej wersji obrazu Vir Dolo-
rum z narzędziami pasyjnymi związany jest jed-
23. Madonna Apokaliptyczna, malowidło z kościoła w
Wilczkowie, ściana północna chóru (rys. L. Fijał)
51 Matusik, o.c., por. przypis 5; P e s i n a, Studie
k ikono graj ii..., por. przypis 8.
52 K. S tej skal, Nastenne malby tu Morawicach
a nektere otazky ćeskeho umeni z końce XIV st. (Ume-
ni 1960, s. 135—160).
24. Matka Boska z Dzieciątkiem, Mszał ołbiński, Wro-
cławska Biblioteka Uniwersytecka IF 341, fol. 13 v.
nak z ilustrowaniem treści niszy sacrarium. Wy-
stępuje we wzmiankowanych już malowidłach w
Wilczkowie (ryc. 25), wykonanych w ostatnim
dwudziestoleciu w. XV, ale znany jest również z
malowideł czeskich w Moraśicach z r. 1393 (ryc.
26) i Trebośicach (ryc. 27). Obydwa malowidła po-
siadają związki także z późniejszymi przedstawie-
niami śląskimi w Pogorzeli (faza II; ryc. 28) i za-
krystii kościoła N. Marii Panny na Piasku we
Wrocławiu 52.
Bogate w treści teologiczne wyobrażenie Trój-
cy Św. ukazane na ołtarzu z kościoła N. Marii
Panny w Toruniu również posiada elementy za-
czerpnięte z wyobrażeń znanych z iluminatorstwa
i malowideł ściennych w Czechach53. Ponieważ
także wiele elementów formalnych zabytku to-
ruńskiego przejęto ze środowiska praskiego, wol-
no sądzić, że na ukształtowanie tego oryginalne-
53 M. M i c h n o w s k a, Ze studiów nad XIV-wiecz-
nym poliptykiem toruńskim (Teka Komisji Historii Sztu-
ki, II, il. 27, 40); B. Miodońska, Opatopicky Brepif
(Umeni 1968, s, 222—236, il. 9—15),
59