Polska Akademia Umieje̜tności <Krakau> / Komisja Historii Sztuki [Hrsg.]; Polska Akademia Nauk <Warschau> / Oddział <Krakau> / Komisja Teorii i Historii Sztuki [Hrsg.]: Folia Historiae Artium (17.1981)

Folia Historiae Artium, t. XVII (1981)
PL ISSN 0071-6723

EWA ŚNIEŻ YŃSKA-STOLOT

POJĘCIE MECENATU ARTYSTYCZNEGO

Zjawisko mecenatu artystycznego po raz pierw-
szy dostrzegł Voltaire w eseju z r. 1756 trak-
tującym o duchu narodów; epoką, w której za-
uważył je, był renesans, co zapewne przyczyniło
się do ustalonego później potocznego łączenia
początków omawianego fenomenu z tym okre-
sem 1.

Voltaire zwróaił uwagę na rolę mecenatu w
Danii, Juliusz Dumesnil i Jakub Burckhardt
(który nawet używał określenia protektor hu-
manizmu .zamiast mecenas, co miało w szcze-
gólny sposób łączyć zjawisko mecenatu z epoką
renesansu) przytoczyli liczne przykłady wystę-
powania mecenatu sztuki we Włoszech, powołu-
jąc się na działalność Medyceuszów, Kośmy d Wa-
wrzyńca Wspaniałego, Fryderyka z Urbiino, Al-
fonsa Wielkiego króla Neapolu, papieża Leona
X, Izabeli d'Este iitp.2 Zapoczątkowało to liczne
prace na temat mecenatu artystycznego we Wło-
szech, wśród których były studia Huberta Jani-

tschka, Karola Yriarte, Aby Watrburga, Rober-
ta Davidsobna, Wilhelma von Bode, Martina
Wackernagla, w większości rozpatrujące mece-
nat na tle dziejów Florencji ii działalności Lo-
renzio ił Magnifico, którego osoba stała się nie-
jako uosobieniem mecenasa sztuki3. W tym sa-
mym czasie pojawiła się praca Eugeniusza Miin-
tza o mecenacie papieży w okresie wczesnego re-
nesansu 4. Na początku naszego stulecia kilku ba-
da ozy zajęło się także zagadnieniem mecenatu w
okresie renesansu i baroku w Niemczech, a byli
wśród nich Robert Bruck, Wiktor Fleischer i
Gerhardt Handler 5.

Mimo coraz bardziej powszechnego przekona-
nia, że zjawisko mecenatu artystycznego zrodzi-
ło się dopiero w okresie renesansu, już w r.
1904 Max Dvofak zwrócił uwagę na działalność
mecenasowską dwóch wybitnych postaci śred-
niowiecznej Francji, Filipa Dobrego burgundz-
kiego i księcia Jean de Berry6. Artur Haseloff

■4. j „ rloi Mpńici Die Kunstpolitik des Lorenzo U Ma-

łVoltaire, Essai sur les moeurs et l'esprit des renzo dei Meaici> ule ™ Tiphlin,krnl,flPrs Freibure

nations VI Paris 1757 s 24 °ni1ic0 lm SvK°el 561 ' Liebll^unstlei'-' rr"burtg

vi, i-ans lisi, s. Wackernagel Der Lebensraum des Kunst-

!M ,T nnmpsnii Histoire des plus celebres 192d, M. wacKeiudgei,

m. j. uumesnil, Hisioire ae* p florentinischen Renaissance, Leipzig

amateurs italiens et de leurs relations avec les arti- lers in aer juj

stes, Paris 1853- J Burckhardt Kultura Odro- [1938], s. 14, 219, 226—256.

, ^-dris maj, j. BurcKnarai, Miintz Les arts d la cour des papes Inno-

dzenm we Włoszech, przekl. M. Kreczkowska, Kraków E. Muntz «

1930 ' 1 cev,t VIII, Alexandre VI, Pie III, Paris 1898.

1 ' , , „__.„ 5 -a Rruck Friedrich der Weise ais Fórder der

H. Janitschek, Die Gesellschaft der Renais- R. BrucK, » K„nst»eschichte 45

ionn. n-h Kuntt fStudien zur deutscnen is.unsigescnit.iiie, to,

sance m Italien und die Kunst, Stuttgart 1879, Ch. Kunst Ibtuo «

Yria te, Izabelle d>Este et les arUstes de son temps Strassburg ^^^^'J^^,,

(Gazette des Beaux-Arts, XXXVII, 13, 1895, s. 19, sebius von uicm , Fiirstliche Md-

XXXVII, 14, 1895, s. 122; XXXVIII, 15,1896 , 215); Wien . = J 0. ^ler, FurstUcHe Ma_

A. War bu rg, Bildniskunst und florenUmsches Bur- zene Sam l Kunstgeschicht6i 297> strassburg

gertum [w:] A. Warburg Gesammelte Schriften, I, Leip- dien zur deutscnen ivunb s

zig 1932 s 95- R Davidsohn Geschichte von 1933).

Horenz/Ay Beri 189^ 1908, 1912, 1932; tenże, ° M. Dvofak: Dc, Ratsel der Kunst der Bruder

Forschungen zur alteren Geschichte von Florenz I-IV, van Eyck, wyd. 2, Munchen 1925, s. 163, 167.
Berlin 1896—1908; W. von Bode, Bertoldo und Lo-

5