DOI Artikel:
Gryglewicz, Tomasz: Termin "groteska" a sztuki plastycne
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20537#0030
6. Pieter Bruegel, Walka kufrów z sakiewkami. Bruksela, Bibliotheąue Albert Ier (wg
Pieter Bruegel, der Altere, Leipzig 1966)
G. W.
f bmrarl />,„,,
-1.............H_J
M e n z e 1,
ques Callot. Jest on zarówno spadkobiercą tra-
dycyjnej ikonografii groteskowej idącej od Boscha
i Bruegla, jak i twórcą nowych motywów.
Tradycyjnym tematem związanym z groteską
jest kuszenie św. Antoniego. Callot wykonał dwie
plansze przedstawiające ten temat88. Wśród mo-
numentalnych skał w pierwszej wersji i monu-
mentalnych ruin w drugiej, zgromadziło się mro-
wie diabelskich, monstrualnych potworków, będą-
cych — podobnie jak u Boscha i Bruegla — mie-
szankami ludzi, zwierząt i przedmiotów. Diabły
Callota są jednak znacznie bardziej komiczne i sa-
tyryczne niż u jego poprzedników.
Bosch, Bruegel i Callot dzielą ze sobą także
zainteresowanie kalekami, ludźmi marginesu: że-
brakami, włóczęgami itp. Jednakże właśnie Callot
wprowadza — nieobecną u jego poprzedników —
tematykę związaną z komedią deWarte, rozpoczy-
nając nurt maskaradowy groteski, typowy dla
krajów romańskich. Postacie z komedii deWarte
88 Pierwsza, wcześniejsza wersja ryta we Florencji, a
druga, późniejsza, w Nancy. Zob. G. S a d o u 1, Jacąues
są u Callota raz bardziej realistyczne, ukazane w
scenach z konkretnych inscenizacji, innym razem
bardziej fantastyczne i zdeformowane w duchu
karykatury. Przykładem tych pierwszych przed-
stawień są Les deux Pantalons, Les trois Panta-
lons: le Capitan, Cassandre, Scapin i najsłynniej-
sza seria graficzna o tej tematyce Balii di Sjessa-
nia (ryc. 9), obejmująca 18 groteskowych scenek
teatralnych, granych przez dwu aktorów na każ-
dej planszy. Georges Sadoul pisze tak o niej:
„Swoimi Balii doprowadził Callot do skrajności
swój groteskowy liryzm, swój surowy panteizm,
swój rabelesowski humanizm" 89. Przykładem zaś
drugiej możliwości jest seria Kaprysów, gdzie na
niektórych planszach zmienia Callot naturalne
proporcje postaci ludzkiej.
Zapoczątkowana przez Callota tematyka mas-
karadowa stała się niezwykle popularna w na-
stępnym, XVIII, stuleciu we Francji w formie
jetes galantes ((Watteau, Lancret i inni) i we Wło-
Callot miroir de son temps, Paris 1969.
89 Tamże, s. 105.
24
Pieter Bruegel, der Altere, Leipzig 1966)
G. W.
f bmrarl />,„,,
-1.............H_J
M e n z e 1,
ques Callot. Jest on zarówno spadkobiercą tra-
dycyjnej ikonografii groteskowej idącej od Boscha
i Bruegla, jak i twórcą nowych motywów.
Tradycyjnym tematem związanym z groteską
jest kuszenie św. Antoniego. Callot wykonał dwie
plansze przedstawiające ten temat88. Wśród mo-
numentalnych skał w pierwszej wersji i monu-
mentalnych ruin w drugiej, zgromadziło się mro-
wie diabelskich, monstrualnych potworków, będą-
cych — podobnie jak u Boscha i Bruegla — mie-
szankami ludzi, zwierząt i przedmiotów. Diabły
Callota są jednak znacznie bardziej komiczne i sa-
tyryczne niż u jego poprzedników.
Bosch, Bruegel i Callot dzielą ze sobą także
zainteresowanie kalekami, ludźmi marginesu: że-
brakami, włóczęgami itp. Jednakże właśnie Callot
wprowadza — nieobecną u jego poprzedników —
tematykę związaną z komedią deWarte, rozpoczy-
nając nurt maskaradowy groteski, typowy dla
krajów romańskich. Postacie z komedii deWarte
88 Pierwsza, wcześniejsza wersja ryta we Florencji, a
druga, późniejsza, w Nancy. Zob. G. S a d o u 1, Jacąues
są u Callota raz bardziej realistyczne, ukazane w
scenach z konkretnych inscenizacji, innym razem
bardziej fantastyczne i zdeformowane w duchu
karykatury. Przykładem tych pierwszych przed-
stawień są Les deux Pantalons, Les trois Panta-
lons: le Capitan, Cassandre, Scapin i najsłynniej-
sza seria graficzna o tej tematyce Balii di Sjessa-
nia (ryc. 9), obejmująca 18 groteskowych scenek
teatralnych, granych przez dwu aktorów na każ-
dej planszy. Georges Sadoul pisze tak o niej:
„Swoimi Balii doprowadził Callot do skrajności
swój groteskowy liryzm, swój surowy panteizm,
swój rabelesowski humanizm" 89. Przykładem zaś
drugiej możliwości jest seria Kaprysów, gdzie na
niektórych planszach zmienia Callot naturalne
proporcje postaci ludzkiej.
Zapoczątkowana przez Callota tematyka mas-
karadowa stała się niezwykle popularna w na-
stępnym, XVIII, stuleciu we Francji w formie
jetes galantes ((Watteau, Lancret i inni) i we Wło-
Callot miroir de son temps, Paris 1969.
89 Tamże, s. 105.
24