DOI Artikel:
Purchla, Jacek: Schronisko fundacji księcia Aleksandra Lubomirskiego przy ulicy Rakowickiej w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20537#0157
nego renesansu włoskiego — podobnie jak zapro-
jektowany i wzniesiony w tym czasie przez Za-
wiejskiego kościół parafialny w Krynicy — z
charakterystyczną alternacją kolorystyczną ele-
wacji zewnętrznej na pasy jasne i ciemne 46. Pro-
jekt Jana Zawiejskiego różnił się więc zupełnie
innym ugrupowaniem poszczególnych członów bu-
dowli, ale także — co charakterystyczne — in-
nym wyrazem estetycznym projektowanego gma-
chu.
Interesująco przedstawiał się również uhonoro-
wany III nagrodą projekt architektów Frydery-
ka Ohmanna i Józefa Pokutyńskiego. Został on
nawet opublikowany i skomentowany w poważ-
nym niemieckim czasopiśmie Architektonische
Rundschau w roku 18 9 2 47. Podobnie jak więk-
szość architektów biorących udział w konkursie
Ohmann i Pokutyński wywodzili się ze środowi-
ska wiedeńskiego. Obaj studiowali w politechnice
wiedeńskiej pod kierunkiem Ferstla i Kóniga.
Projekt konkursowy krakowskiego Schroniska był
jedną z pierwszych poważniejszych prac tych ar-
chitektów. Starszy o rok Ohmann działał wówczas
w Pradze, gdzie był przez wiele lat profesorem
miejscowej Kunstgewerbeschule. W latach 1899—
—1907 kierował budową wiedeńskiego Hofburgu,
stając się wówczas jednym z najwybitniejszych
przedstawicieli wiedeńskiej secesji. W roku 1901
zrealizował m. in. słynną Palmiarnię w Burggar-
ten. Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięć-
dziesiątych wypowiadał się jeszcze w formach hi-
storycznych, przechodząc od wyniesionych ze szko-
ły Ferstla kanonów ścisłego historyzmu ku póź-
nemu historyzmowi i zmieniając kostium swych
budowli z neorenesansowego na neobarokowy48.
Dlatego też, wspólnie ze swoim krakowskim
kolegą, zaprojektował budynek Schroniska w for-
mach eklektycznych, głównie o manierystycznym
wyrazie, z charakterystyczną dla tej fazy histo-
ryzmu tendencją do malowniczości (ryc. 18). Im-
presjonistycznie rozwiązane elewacje zewnętrz-
ne gmachu głównego, o silnie zróżnicowanych o-
tworach okiennych wszystkich kondygnacji, zwień-
czone zostały attyką, a w partii ryzalitów bocz-
nych wysokimi manierystycznymi szczytami. Naj-
bardziej rozbudowany — mieszczący kaplicę —
ryzalit główny, również zwieńczony bogato opra-
cowanym szczytem, nakryto wysokim dachem,
ponad którym wyrasta malarsko potraktowana,
• Jan Zawiejski, projekt konkursowy Schroniska fun-
dacji ks. A. Lubomirskiego. Widok ogólny (wg Wie-
ner Bauindustrie Zeitung)
18. Fryderyk Ohmann i Józef Pokutyński, projekt kor
kursowy Schroniska fundacji ks. A. Lubomirskiego
Widok fasady frontowej budynku głównego (wg Ar-
chitektonische Rundschau)
manierystyczna wieża zastępująca kopułę. Ryzalit
główny od strony dziedzińca honorowego zam-
knięty został wieloboczną apsydą kaplicy, o ekle-
ktycznej „gotycko-manierystycznej" dekoracji, z
charakterystycznymi dużymi otworami okienny-
mi w kondygnacji pięter. Ze względu na taki
układ budynku wejścia do gmachu umieszczono w
46 M e u s, o.c; Wojewódzkie Archiwum Państwo-
we w Krakowie, sygn. MI-41: Prace architekta Jana
Zawiejskiego, teka „Szkoły i zakłady wychowawcze", p.
2; Wiener Bauindustrie Zeitung, R. 33: 1916, z. 11, tabl.
89.
47 Por. Architektonische Rundschau, R. 8: 1892, z. 4
tabl. 25.
48 R. Wagner-Rieger, Wiens Architektur im
19. Jahrhundert, Wien 1970, s. 254r-255 i 270.
151
jektowany i wzniesiony w tym czasie przez Za-
wiejskiego kościół parafialny w Krynicy — z
charakterystyczną alternacją kolorystyczną ele-
wacji zewnętrznej na pasy jasne i ciemne 46. Pro-
jekt Jana Zawiejskiego różnił się więc zupełnie
innym ugrupowaniem poszczególnych członów bu-
dowli, ale także — co charakterystyczne — in-
nym wyrazem estetycznym projektowanego gma-
chu.
Interesująco przedstawiał się również uhonoro-
wany III nagrodą projekt architektów Frydery-
ka Ohmanna i Józefa Pokutyńskiego. Został on
nawet opublikowany i skomentowany w poważ-
nym niemieckim czasopiśmie Architektonische
Rundschau w roku 18 9 2 47. Podobnie jak więk-
szość architektów biorących udział w konkursie
Ohmann i Pokutyński wywodzili się ze środowi-
ska wiedeńskiego. Obaj studiowali w politechnice
wiedeńskiej pod kierunkiem Ferstla i Kóniga.
Projekt konkursowy krakowskiego Schroniska był
jedną z pierwszych poważniejszych prac tych ar-
chitektów. Starszy o rok Ohmann działał wówczas
w Pradze, gdzie był przez wiele lat profesorem
miejscowej Kunstgewerbeschule. W latach 1899—
—1907 kierował budową wiedeńskiego Hofburgu,
stając się wówczas jednym z najwybitniejszych
przedstawicieli wiedeńskiej secesji. W roku 1901
zrealizował m. in. słynną Palmiarnię w Burggar-
ten. Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięć-
dziesiątych wypowiadał się jeszcze w formach hi-
storycznych, przechodząc od wyniesionych ze szko-
ły Ferstla kanonów ścisłego historyzmu ku póź-
nemu historyzmowi i zmieniając kostium swych
budowli z neorenesansowego na neobarokowy48.
Dlatego też, wspólnie ze swoim krakowskim
kolegą, zaprojektował budynek Schroniska w for-
mach eklektycznych, głównie o manierystycznym
wyrazie, z charakterystyczną dla tej fazy histo-
ryzmu tendencją do malowniczości (ryc. 18). Im-
presjonistycznie rozwiązane elewacje zewnętrz-
ne gmachu głównego, o silnie zróżnicowanych o-
tworach okiennych wszystkich kondygnacji, zwień-
czone zostały attyką, a w partii ryzalitów bocz-
nych wysokimi manierystycznymi szczytami. Naj-
bardziej rozbudowany — mieszczący kaplicę —
ryzalit główny, również zwieńczony bogato opra-
cowanym szczytem, nakryto wysokim dachem,
ponad którym wyrasta malarsko potraktowana,
• Jan Zawiejski, projekt konkursowy Schroniska fun-
dacji ks. A. Lubomirskiego. Widok ogólny (wg Wie-
ner Bauindustrie Zeitung)
18. Fryderyk Ohmann i Józef Pokutyński, projekt kor
kursowy Schroniska fundacji ks. A. Lubomirskiego
Widok fasady frontowej budynku głównego (wg Ar-
chitektonische Rundschau)
manierystyczna wieża zastępująca kopułę. Ryzalit
główny od strony dziedzińca honorowego zam-
knięty został wieloboczną apsydą kaplicy, o ekle-
ktycznej „gotycko-manierystycznej" dekoracji, z
charakterystycznymi dużymi otworami okienny-
mi w kondygnacji pięter. Ze względu na taki
układ budynku wejścia do gmachu umieszczono w
46 M e u s, o.c; Wojewódzkie Archiwum Państwo-
we w Krakowie, sygn. MI-41: Prace architekta Jana
Zawiejskiego, teka „Szkoły i zakłady wychowawcze", p.
2; Wiener Bauindustrie Zeitung, R. 33: 1916, z. 11, tabl.
89.
47 Por. Architektonische Rundschau, R. 8: 1892, z. 4
tabl. 25.
48 R. Wagner-Rieger, Wiens Architektur im
19. Jahrhundert, Wien 1970, s. 254r-255 i 270.
151