DOI Artikel:
Rzepińska, Maria: Napis i tytuł w malarstwie Maxa Ernsta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20537#0163
3. Le rendez vous des amis
z morfologią przedstawienia. Widzimy go na wy-
dzielonym marginesie, biegnącym wzdłuż dol-
nej — czasem także górnej — krawędzi. Teksty te
pisane są zwykłą kursywą, czytelną, trochę jakby
dziecinną. Nie mają na celu komentarza czy obja-
śnienia. Gramatycznie poprawne, są jednak rów-
nie absurdalne, jak przedmioty i ich wzajemne
stosunki przedstawione w obrazie. Jeden z takich
tytułów-napisów brzmi: Von minimax, dadamax
selbst konstruirtes machinen fiir die furchtlose
bestdubung (1920). Wszystkie wyrazy pisane są
z małej litery. Czasem napis jest dwujęzyczny,
ale nie zawsze sensy się pokrywają. Np. tekst
przy krawędzi górnej brzmi: le limaęon de cham-
bre fusible et le coeur de la moissonneure legere
d Za course, na dolnej zaś: stubenschnecke 5 num-
mern wandervogel 8 nummern summa 13 num-
mern sursum corda (ryc. 1). Wszystko to bez żad-
nych znaków pisarskich i przestankowych.
Wiele takich obrazów z absurdalnymi tytuła-
mi reprodukuje Gaston Diehl w swej monografii
{Max Ernst, Paris 1973). Sposób umieszczania
tych napisów przypomina prowincjonalne obrazy
Wotywne czy jarmarczne ryciny. La petite fistu-
le lacrimale qui dit tic tac (1920 —■ ryc. 2) jest
czystą prowokacją; tego określenia zresztą —
provocation pure — używa Ernst w jednym z wy-
wiadów 15. To, co widzimy, nie ma nic wspól-
nego z tym, c o czytamy, nie pokrywa się z
sobą, nie pozostaje w żadnym stosunku zależności.
Jednakowoż ten typ napisów znika dość wcze-
śnie z twórczości Ernsta. Jednym z ostatnich przy-
kładów napisów „pseudowotywnych" jest ogólnie
znany obraz Le rendez vous des amis z r. 1922
(rYc- 3), już z okresu związania się z surrealista-
mi. Widzimy tu grupę portretowo traktowanych
przyjaciół, wśród których Rafael i Dostojewski
przeniesieni zostali intencją artysty do wspólne-
go grona. Po obu stronach widnieją arkusze pa-
pieru (chwyt przeniesiony z malarstwa niemiec-
kiego renesansu) z wypisanymi siedemnastoma
nazwiskami. Z malarzy jest tu tylko De Chirico,
Arp, sam Ernst oraz Gala Eluard (nie licząc Ra-
faela). Jest to ostatni obraz nawiązujący do tra-
dycyjnej inskrypcji.
Napisy literowe pojawiają się teraz w nowej
roli. Stanowią część morfologii dzieła. Z roku
1923 pochodzi Tableau-poeme (ryc. 4), gdzie przez
całą płaszczyznę pośród form i znaków barwnych
biegną litery składające się na wiersz, którego
pierwsze słowa brzmią: „Dans une ville pleine
de mysteres et des poesies, abritós sous les toits
penches par les mots..." (etc). Symbioza liter tek-
stu poetyckiego z obrazem jest tu posunięta tak
daleko, jak to możliwe.
Innym wariantem takiej symbiozy jest obraz
Qui est le grand malade? z r. 1924 (ryc. 5). Na-
15 M. P. F o u ą u e t et A. B o s q u e t, Dialogue
avec Max Ernst (Galerie Jardin des Arotis, Mai 1975, nr
147, s. 61—63).
157
z morfologią przedstawienia. Widzimy go na wy-
dzielonym marginesie, biegnącym wzdłuż dol-
nej — czasem także górnej — krawędzi. Teksty te
pisane są zwykłą kursywą, czytelną, trochę jakby
dziecinną. Nie mają na celu komentarza czy obja-
śnienia. Gramatycznie poprawne, są jednak rów-
nie absurdalne, jak przedmioty i ich wzajemne
stosunki przedstawione w obrazie. Jeden z takich
tytułów-napisów brzmi: Von minimax, dadamax
selbst konstruirtes machinen fiir die furchtlose
bestdubung (1920). Wszystkie wyrazy pisane są
z małej litery. Czasem napis jest dwujęzyczny,
ale nie zawsze sensy się pokrywają. Np. tekst
przy krawędzi górnej brzmi: le limaęon de cham-
bre fusible et le coeur de la moissonneure legere
d Za course, na dolnej zaś: stubenschnecke 5 num-
mern wandervogel 8 nummern summa 13 num-
mern sursum corda (ryc. 1). Wszystko to bez żad-
nych znaków pisarskich i przestankowych.
Wiele takich obrazów z absurdalnymi tytuła-
mi reprodukuje Gaston Diehl w swej monografii
{Max Ernst, Paris 1973). Sposób umieszczania
tych napisów przypomina prowincjonalne obrazy
Wotywne czy jarmarczne ryciny. La petite fistu-
le lacrimale qui dit tic tac (1920 —■ ryc. 2) jest
czystą prowokacją; tego określenia zresztą —
provocation pure — używa Ernst w jednym z wy-
wiadów 15. To, co widzimy, nie ma nic wspól-
nego z tym, c o czytamy, nie pokrywa się z
sobą, nie pozostaje w żadnym stosunku zależności.
Jednakowoż ten typ napisów znika dość wcze-
śnie z twórczości Ernsta. Jednym z ostatnich przy-
kładów napisów „pseudowotywnych" jest ogólnie
znany obraz Le rendez vous des amis z r. 1922
(rYc- 3), już z okresu związania się z surrealista-
mi. Widzimy tu grupę portretowo traktowanych
przyjaciół, wśród których Rafael i Dostojewski
przeniesieni zostali intencją artysty do wspólne-
go grona. Po obu stronach widnieją arkusze pa-
pieru (chwyt przeniesiony z malarstwa niemiec-
kiego renesansu) z wypisanymi siedemnastoma
nazwiskami. Z malarzy jest tu tylko De Chirico,
Arp, sam Ernst oraz Gala Eluard (nie licząc Ra-
faela). Jest to ostatni obraz nawiązujący do tra-
dycyjnej inskrypcji.
Napisy literowe pojawiają się teraz w nowej
roli. Stanowią część morfologii dzieła. Z roku
1923 pochodzi Tableau-poeme (ryc. 4), gdzie przez
całą płaszczyznę pośród form i znaków barwnych
biegną litery składające się na wiersz, którego
pierwsze słowa brzmią: „Dans une ville pleine
de mysteres et des poesies, abritós sous les toits
penches par les mots..." (etc). Symbioza liter tek-
stu poetyckiego z obrazem jest tu posunięta tak
daleko, jak to możliwe.
Innym wariantem takiej symbiozy jest obraz
Qui est le grand malade? z r. 1924 (ryc. 5). Na-
15 M. P. F o u ą u e t et A. B o s q u e t, Dialogue
avec Max Ernst (Galerie Jardin des Arotis, Mai 1975, nr
147, s. 61—63).
157