DOI Artikel:
Ziętkiewicz-Kotz, Joanna: Cykl Dawida we wczesnogotyckich modlitewnikach franko-flamadzkich (1240 - 1320)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20621#0054
13- Ira. Kapitel, katedra Notre-Dame-du-Port,
Clermont-Ferrand
speratio, czy to pod postacią żeńską, czy męską,
przeszywa się mieczem na gotyckich fasadach ka-
tedr w Paryżu (środkowy portal główny fasady za-
chodniej), Amiens (środkowy portal fasady zachod-
niej) i Chartres (portal południowy lewy; il. 14)66.
Niezależnie od możliwego przesunięcia znaczeń,
sceny powyższe we wszystkich przypadkach stano-
wią personifikację występku, który, popełniając
śmiertelny grzech samobójstwa, zadaje sobie śmierć
fizyczną, skazując się tym samym na karę wieczne-
go potępienia w piekle67.
Opisane wyżej przedstawienia nacechowane są
treściami, które budzić musiały w odbiorcach mo-
dlitewników refleksje natury moralnej. Zarówno
sceny ukazujące męczeństwa świętych, jak i te wy-
obrażające samobójstwo grzeszników skłaniały do
przemyśleń na temat mocy szatana, konieczności
walki ze złem i nieuchronności kary za grzechy. Do
tej kategorii zaliczyć także należy arcyciekawą ilu-
66 Tamże, s. 116-117.
67 O samobójczym charakterze występków zob. F. G a r n i e r,
Le langage de l’image au Moyen Age, 2: Grammaire des gestes, Paris
1989, s. 278—28; tu także o samobójstwie głupca jako alegorii
N iewiary-Incredulitas.
68 O malarzu Butę zwłaszcza A. Stones, Stylistic Associa-
tions, Evolution, and Collaboration: Charting the Butę Painter’s
Career, TheJ. Paul Getty Museum Journal, 23: 1995, s. 11— 29.
14. Desperatio. Portal południowy lewy,
katedra w Chartres
strację psalmu 5 1 w psałterzu wykonanym przez
tzw. Mistrza Butę dla odbiorcy pochodzącego z Sa-
int-Omer (WAG 112, fol. 82)68: przedstawia ona
mężczyznę wkładającego pokaźną sakwę do skrzy-
ni wypełnionej kosztownościami (il. 15). Mężczy-
zna zdaje się z satysfakcją przyglądać trzosowi,
otwartą dłonią taksując jego imponujące rozmiary.
Postać ta, nie bez słuszności nazwana przez auto-
rów baltimorskiego katalogu skąpcem69, niezwykle
rzadko pojawia się w ilustracji psalmu 51, jednak jej
obecność w tym miejscu psałterza znajduje uzasad-
nienie w ilustrowanym tekście. W wersie 9 pieśni
tymi słowy opisuje psalmista swojego wroga: „Oto
człowiek, który nie miał Boga pomocnikiem swym,
ale ufał mnóstwu bogactw swoich i przemógł w mar-
ności swojej!”. I zaraz przeciwstawia tego grzeszni-
ka sobie, człowiekowi sprawiedliwemu, który zaufał
Bogu i który, „jak oliwa rodzajna w domu Bożym,
miał nadzieję w miłosierdziu Bożym na wieki i na
Głównym jego dziełem, a zarazem tym, któremu zawdzięcza on
swoje miano, jest — wspomniany wyżej — obficie iluminowany psał-
terz z dekoracją integralną, dawniej w kolekcji markiza Butę, dziś
w Muzeum Getty’ego w Los Angeles, ms. 46 (por. s. 42). Na te-
mat WAG 112: Randall, Manuscnpts WAG-France..., s. 88—
90.
69 Tamże, s. 89, tu wzmianka o wyjątkowym charakterze
przedstawienia.
47
Clermont-Ferrand
speratio, czy to pod postacią żeńską, czy męską,
przeszywa się mieczem na gotyckich fasadach ka-
tedr w Paryżu (środkowy portal główny fasady za-
chodniej), Amiens (środkowy portal fasady zachod-
niej) i Chartres (portal południowy lewy; il. 14)66.
Niezależnie od możliwego przesunięcia znaczeń,
sceny powyższe we wszystkich przypadkach stano-
wią personifikację występku, który, popełniając
śmiertelny grzech samobójstwa, zadaje sobie śmierć
fizyczną, skazując się tym samym na karę wieczne-
go potępienia w piekle67.
Opisane wyżej przedstawienia nacechowane są
treściami, które budzić musiały w odbiorcach mo-
dlitewników refleksje natury moralnej. Zarówno
sceny ukazujące męczeństwa świętych, jak i te wy-
obrażające samobójstwo grzeszników skłaniały do
przemyśleń na temat mocy szatana, konieczności
walki ze złem i nieuchronności kary za grzechy. Do
tej kategorii zaliczyć także należy arcyciekawą ilu-
66 Tamże, s. 116-117.
67 O samobójczym charakterze występków zob. F. G a r n i e r,
Le langage de l’image au Moyen Age, 2: Grammaire des gestes, Paris
1989, s. 278—28; tu także o samobójstwie głupca jako alegorii
N iewiary-Incredulitas.
68 O malarzu Butę zwłaszcza A. Stones, Stylistic Associa-
tions, Evolution, and Collaboration: Charting the Butę Painter’s
Career, TheJ. Paul Getty Museum Journal, 23: 1995, s. 11— 29.
14. Desperatio. Portal południowy lewy,
katedra w Chartres
strację psalmu 5 1 w psałterzu wykonanym przez
tzw. Mistrza Butę dla odbiorcy pochodzącego z Sa-
int-Omer (WAG 112, fol. 82)68: przedstawia ona
mężczyznę wkładającego pokaźną sakwę do skrzy-
ni wypełnionej kosztownościami (il. 15). Mężczy-
zna zdaje się z satysfakcją przyglądać trzosowi,
otwartą dłonią taksując jego imponujące rozmiary.
Postać ta, nie bez słuszności nazwana przez auto-
rów baltimorskiego katalogu skąpcem69, niezwykle
rzadko pojawia się w ilustracji psalmu 51, jednak jej
obecność w tym miejscu psałterza znajduje uzasad-
nienie w ilustrowanym tekście. W wersie 9 pieśni
tymi słowy opisuje psalmista swojego wroga: „Oto
człowiek, który nie miał Boga pomocnikiem swym,
ale ufał mnóstwu bogactw swoich i przemógł w mar-
ności swojej!”. I zaraz przeciwstawia tego grzeszni-
ka sobie, człowiekowi sprawiedliwemu, który zaufał
Bogu i który, „jak oliwa rodzajna w domu Bożym,
miał nadzieję w miłosierdziu Bożym na wieki i na
Głównym jego dziełem, a zarazem tym, któremu zawdzięcza on
swoje miano, jest — wspomniany wyżej — obficie iluminowany psał-
terz z dekoracją integralną, dawniej w kolekcji markiza Butę, dziś
w Muzeum Getty’ego w Los Angeles, ms. 46 (por. s. 42). Na te-
mat WAG 112: Randall, Manuscnpts WAG-France..., s. 88—
90.
69 Tamże, s. 89, tu wzmianka o wyjątkowym charakterze
przedstawienia.
47