DOI article:
Stawowiak, Magdalena: Późnogotycki drewniany "Ogrojec" w kościele Wszystkich Świętych w Ptaszkowej - domniemane dzieło Wita Stwosza
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20621#0119
39- Ptaszkowa, kościół Wszystkich Świętych, Ogrojec, płaszcz nad rękami św. Jana, stan po konserwacji
którą w nagrobku Kazimierza Jagiellończyka
Stwosz umieścił u stóp króla, obok herbu Jagiello-
nów. Kiedy pierwszy raz dostrzegamy litery w fał-
dach, spostrzeżenie to wydaje się wręcz niepraw-
dopodobne. Kolejny raz — przyciągają i rysują się
już wyraziście. Trzy pierwsze litery STV rozwijają
się na jednym poziomie, OS poniżej. Początkowe
S wykreśla wywijający się brzeg płaszcza, T utwo-
rzone zostaje przez pionowy fałd o rozdzielających
się górą wypustkach, a kształt V oddają łączące się
dołem: wypukło uformowany fałd i odwinięcie
płaszcza. Poniżej T widzimy O w otworze rękawa.
Końcowe S na kolanie apostoła, umieszczone
tam, gdzie płaszcz odwija się ukazując niewielki
fragment podszewki, pozornie wydaje się najmniej
wyraźne, ale właśnie przy nim dostrzegamy naj-
więcej zabiegów rzeźbiarskich, by jego kontur
mógł się światłocieniowo rysować (ił. 9). Mocne
podcięcie tkaniny ogranicza literę od góry, pod
nim łuk S wykreśla cień uzyskany delikatnym uko-
śnym, trójkątnym ścięciem, potem kontur litery
77 Kahsnitz, o.c., s. 232, 234.
wytycza brzeg pomiędzy wierzchem i podszewką
płaszcza. Wydaje się, że nie zachowana obecnie
polichromia szat św. Jana mogła bardziej określać
kryptosygnaturę i uwidaczniać kształt liter. Dol-
ne luki litery S, otwierającej i zamykającej podpis,
w obu przypadkach wypełniałby kolor (zieleń?)
podszewki. Niebieskie O w rękawie, obwiedzione
czerwienią, współgrałoby kolorystycznie z niebie-
skimi literami na płaszczu.
Podobnie ukształtowanej kryptosygnatury nie
znamy, ale godne podkreślenia jest, że rzeźbiarz w
taki sposób zaznaczył swoje autorstwo. Nie jest ona
łatwa do odszukania, jest rodzajem gry z uważnym
obserwatorem, dopiero bowiem Peter Zahn odszy-
frował, jak przytacza Kahsnitz75, inną kryptosygna-
turę Stwosza — VIT STUOZ — na Epitafium Volcka-
mera (il. 40). Jest ona umieszczona w górnej części
pochwy szabli żołnierza w turbanie w scenie Pojma-
nia, a czytelna przy patrzeniu na nią od góry po-
staci. Naśladuje orientalny ornament, przy czym
litera T występuje nad O, tak jak w Ogrojcu ptasz-
kowskim, a ostatnia Z, w formie dwóch półksięży-
ców, pozostaje nieco odosobniona, podobnie jak S
na kolanie św. Jana.
112
którą w nagrobku Kazimierza Jagiellończyka
Stwosz umieścił u stóp króla, obok herbu Jagiello-
nów. Kiedy pierwszy raz dostrzegamy litery w fał-
dach, spostrzeżenie to wydaje się wręcz niepraw-
dopodobne. Kolejny raz — przyciągają i rysują się
już wyraziście. Trzy pierwsze litery STV rozwijają
się na jednym poziomie, OS poniżej. Początkowe
S wykreśla wywijający się brzeg płaszcza, T utwo-
rzone zostaje przez pionowy fałd o rozdzielających
się górą wypustkach, a kształt V oddają łączące się
dołem: wypukło uformowany fałd i odwinięcie
płaszcza. Poniżej T widzimy O w otworze rękawa.
Końcowe S na kolanie apostoła, umieszczone
tam, gdzie płaszcz odwija się ukazując niewielki
fragment podszewki, pozornie wydaje się najmniej
wyraźne, ale właśnie przy nim dostrzegamy naj-
więcej zabiegów rzeźbiarskich, by jego kontur
mógł się światłocieniowo rysować (ił. 9). Mocne
podcięcie tkaniny ogranicza literę od góry, pod
nim łuk S wykreśla cień uzyskany delikatnym uko-
śnym, trójkątnym ścięciem, potem kontur litery
77 Kahsnitz, o.c., s. 232, 234.
wytycza brzeg pomiędzy wierzchem i podszewką
płaszcza. Wydaje się, że nie zachowana obecnie
polichromia szat św. Jana mogła bardziej określać
kryptosygnaturę i uwidaczniać kształt liter. Dol-
ne luki litery S, otwierającej i zamykającej podpis,
w obu przypadkach wypełniałby kolor (zieleń?)
podszewki. Niebieskie O w rękawie, obwiedzione
czerwienią, współgrałoby kolorystycznie z niebie-
skimi literami na płaszczu.
Podobnie ukształtowanej kryptosygnatury nie
znamy, ale godne podkreślenia jest, że rzeźbiarz w
taki sposób zaznaczył swoje autorstwo. Nie jest ona
łatwa do odszukania, jest rodzajem gry z uważnym
obserwatorem, dopiero bowiem Peter Zahn odszy-
frował, jak przytacza Kahsnitz75, inną kryptosygna-
turę Stwosza — VIT STUOZ — na Epitafium Volcka-
mera (il. 40). Jest ona umieszczona w górnej części
pochwy szabli żołnierza w turbanie w scenie Pojma-
nia, a czytelna przy patrzeniu na nią od góry po-
staci. Naśladuje orientalny ornament, przy czym
litera T występuje nad O, tak jak w Ogrojcu ptasz-
kowskim, a ostatnia Z, w formie dwóch półksięży-
ców, pozostaje nieco odosobniona, podobnie jak S
na kolanie św. Jana.
112