DOI Artikel:
Fabiański, Marcin: O jezuickim nagrobku biskupa Andrzeja Trzebickiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20621#0165
conspergite. Veggiarao se si rinova il miracolo d’Eliseo, nel
cui sepolcro gittato causalmente un cadavero, in toccan-
do quell’ossa, Revixit homo, & stetit super pedes suos. Veg-
giam dico se si rinnova in voi quanto, all’uscirne a miglior
vita, quel che Tertulliano affermó del presente, il quale Spe-
cum ingrediens [et cutem egrediensf ab ipso statim limine era-
sus exuuiis ibidem relictis, novus explicat: cum sąuamis, & anni
recusantur.
Hor che vi siamo che ci vedete? Uno scompiglio d’ossa,
qui accatastate, qui solitarie, qui sparse: e delle facide, e
delle intere, e delle gia incenerate, e intorno a tutte, muf-
fa, e gromma, fondame, e sporcitia, stomachevole appa-
renza, e tristo odore. Deh chi gia mai saprebbe divisar fra
se le ossa di questo invechio, e ricommetterle, e allogar-
le, dove erano ne’ lor corpi? Come quando per iscossa di
terremoto, rovina sopra se stesso un tempio, e se ne fa una
montagna di tutto lui, ma in disordine; qui un rocchio di
colonna, la un piedestallo, sopra un flanco di muto atter-
rato un pezzo d’arco
[i. 136] in piedi, e i capitelli presso alle base, e 1’archi-
trave lungo gli stipiti, ogni cosa in confusione; tante mem-
bra disordinate chi saprebbe riordinarle tutte al primiero
disegno, ciascuno al proprio luogo? E ció a riformar 1’ossa-
tura d’un huomo; quanto meno quella d’un Re, quella d’un
ricco, quella d’un capitano, d’un filosofo, d’un fayorito in
corte, d’una dea, come lo sciagurato mondo chiama le sue
che adora? Come saprete, che in accozzandole insieme, non
ponghiate al busto d’un imperadore la testa d’un zappatore;
al braccio d’un generale d’eserciti, la mano d’un galeotto?
Dunque, ben disse Santo Vescovo Ambrogio, Eruderato
tumulum, & si cognoscit egentem, argue: nisi forte hoc solum, ąuod
cum diviteplurapereunt: e qui vel dimostrano gli occhi. Ma
vi si de[ve] udir dietro il Pontefice S. Gregorio, che in ac-
cennando col dito le rovine del mondo, qui sterilita, e ca-
restie, qui diluvi di piogge, e innondationi di fiumi, di qua
pestilenze, di la terremoti Ruinae illius (dice) verba eius sunt,
Ipse ruinae eius praedicant, ąuodamandus non est. E questo e
vero delle rovine del mondo materiale, e non di quel mon-
do, che il Salvatore chiamó gli huomini che vivono alla
mondana, e si fabrican sopra la terra tutta la loro felicita,
e i lor paradiso; Hor mirate qui, se
[s. 137] non e vero, che Ruinae illius verba eius sunt; e
il vederle, e udirle si predicare, e dire. Che se v’ha un altro
mondo, un altra beatitudine, un akra vita, immutabile, fe-
licissima immortale, che consiglio da forsennati e, noncurat
questa, perch’a venire, e non manchera, e tutto far per quel-
la, perch e presente, awegna che in poco d’hora finisca.
conspergite [W domu prochu, prochem się posypcie]. Bacz-
my, jak się tu cud Elizeusza odnawia, po tym, jak w jego
sepulcrum dotknięto onych kości nieboszczyka w nieładzie
rzuconych, Revixit homo, & stetit super pedes suos [Ożył czło-
wiek i stanął na nogi swoje, Kri IV, 13:21], Patrzajmy, po-
wiadam, o ile się w was, w przejściu do lepszego żywota,
odradza to, co Tertulian [Depallio, III, 2] o [życiu] docze-
snym rzecze, które Specum ingrediens [et cutem egrediensf
ab ipso statim limine erasus exuuiis ibidem relictis, novus expli-
cat: cum sąuamis, & anni recusantur [Wchodząc do jaskini
(i zostawiając skórę) na samym jej progu natychmiast zo-
stał ogołocony, zostawiwszy tam martwe ciało, i odno-
wiony wyjaśnia: z tą powłoką cielesną nie przyznaje mu się
dawnych lat].
Otóż, jak tu widzicie, czymże jesteśmy? Kości kupą,
już to w stos ułożonych, już to osobnych, już to rozrzu-
conych: tak uszkodzonych, jak i całych, tudzież już w
proch obróconych, a koło nich wszytkich pleśnie, osady,
szlam i brudy: widok obmierzły i smród. Ach, któżby kie-
dykolwiek sobie podzielić tego starca kosteczki zdołał i
złożył na powrót w te miejsca, gdzie w jego ciele były?
Tak jak świątynia przez wstrząs ziemny się wali, a w splą-
tany chaos obraca: tu trzon kolumny, tam cokół, na boku
zagrzebanego muru kawałek luku poczywa,
[j, 136] głowice przy bazie, a sztorc podle węgarów,
każda rzecz w nieładzie, tyle członków rzuconych [tak, że]
któżby podług pierwotnego zamysłu złożyć je potrafił,
każdego na miejscu swoim? I takoż dla odtworzenia kość-
ca człowieczego, a o ileż mniej Króla, bogacza, kapitana,
filozofa, faworyta dworskiego, lubej, jak [ów] przeklęty
świat nazywa owe [persony], co czcią otacza? Jak się wy-
wiecie do kupy je kładąc, na biuście imperatora głowy sa-
pera nie dawajcie, a przy ręce generała wojsk dłoni galer-
nika [nie kładźcie]. Dobrze przeto, rzekł święty biskup Am-
broży [De Nabuthae, 2], Eruderato [Paulo post] tumulum, &
si cognoscis egentem, argue: nisi forte hoc solum [scil. solo], ąuod
cum divite plura pereunt [Oczyść nieco później grobowiec o
ile poznajesz biednego, udowodnij tylko to jedno, że wraz
z bogatym wiele ginie]: a oczy to samo mniej więcej po-
twierdzają. Lecz tu świętego Grzegorza papieża słuchać trze-
ba, który palcem ruiny świata wskazując, z jednej strony
nieurodzaje, głód, z drugiej deszcze przynoszące powodzie,
wylewy rzek, wreszcie zarazy a ziemi trzęsienia: Ruinae il-
lius (powiada) verba eius sunt, Ipse ruinae eius praedicant, ąuod
amandus non est [Ruiny tamtego są jego słowami, same jego
ruiny głoszą, że nie jest godny miłości], I jest to prawda o
ruinach ziemskiego padołu, azali nie tegoż [właśnie], którym
Zbawiciel nazwał ludzi życie światowe wiodących, po ca-
łej ziemi własną szczęśliwość a własny raj sobie wznoszą-
cych; Atoli patrzajcież tu oto, azali
Cr. 137] nieprawdą jest, iż Ruinae illius verba eius sunt; i
oglądajcież je, kazań o nich a opowieści słuchajcież. Ze skoro
jest inny świat, inna szczęśliwość, inny żywot, niezmienny,
szczęsny, nieśmiertelny, to jest radą szaleńca, iżby go nie
mieć na pieczy, bo ma [on dopiero] nadejść i go nie zbrak-
nie, ale [patrzeć] doczesnego, bo [ten] jest teraz, lubo wnet
się skończy.
158
cui sepolcro gittato causalmente un cadavero, in toccan-
do quell’ossa, Revixit homo, & stetit super pedes suos. Veg-
giam dico se si rinnova in voi quanto, all’uscirne a miglior
vita, quel che Tertulliano affermó del presente, il quale Spe-
cum ingrediens [et cutem egrediensf ab ipso statim limine era-
sus exuuiis ibidem relictis, novus explicat: cum sąuamis, & anni
recusantur.
Hor che vi siamo che ci vedete? Uno scompiglio d’ossa,
qui accatastate, qui solitarie, qui sparse: e delle facide, e
delle intere, e delle gia incenerate, e intorno a tutte, muf-
fa, e gromma, fondame, e sporcitia, stomachevole appa-
renza, e tristo odore. Deh chi gia mai saprebbe divisar fra
se le ossa di questo invechio, e ricommetterle, e allogar-
le, dove erano ne’ lor corpi? Come quando per iscossa di
terremoto, rovina sopra se stesso un tempio, e se ne fa una
montagna di tutto lui, ma in disordine; qui un rocchio di
colonna, la un piedestallo, sopra un flanco di muto atter-
rato un pezzo d’arco
[i. 136] in piedi, e i capitelli presso alle base, e 1’archi-
trave lungo gli stipiti, ogni cosa in confusione; tante mem-
bra disordinate chi saprebbe riordinarle tutte al primiero
disegno, ciascuno al proprio luogo? E ció a riformar 1’ossa-
tura d’un huomo; quanto meno quella d’un Re, quella d’un
ricco, quella d’un capitano, d’un filosofo, d’un fayorito in
corte, d’una dea, come lo sciagurato mondo chiama le sue
che adora? Come saprete, che in accozzandole insieme, non
ponghiate al busto d’un imperadore la testa d’un zappatore;
al braccio d’un generale d’eserciti, la mano d’un galeotto?
Dunque, ben disse Santo Vescovo Ambrogio, Eruderato
tumulum, & si cognoscit egentem, argue: nisi forte hoc solum, ąuod
cum diviteplurapereunt: e qui vel dimostrano gli occhi. Ma
vi si de[ve] udir dietro il Pontefice S. Gregorio, che in ac-
cennando col dito le rovine del mondo, qui sterilita, e ca-
restie, qui diluvi di piogge, e innondationi di fiumi, di qua
pestilenze, di la terremoti Ruinae illius (dice) verba eius sunt,
Ipse ruinae eius praedicant, ąuodamandus non est. E questo e
vero delle rovine del mondo materiale, e non di quel mon-
do, che il Salvatore chiamó gli huomini che vivono alla
mondana, e si fabrican sopra la terra tutta la loro felicita,
e i lor paradiso; Hor mirate qui, se
[s. 137] non e vero, che Ruinae illius verba eius sunt; e
il vederle, e udirle si predicare, e dire. Che se v’ha un altro
mondo, un altra beatitudine, un akra vita, immutabile, fe-
licissima immortale, che consiglio da forsennati e, noncurat
questa, perch’a venire, e non manchera, e tutto far per quel-
la, perch e presente, awegna che in poco d’hora finisca.
conspergite [W domu prochu, prochem się posypcie]. Bacz-
my, jak się tu cud Elizeusza odnawia, po tym, jak w jego
sepulcrum dotknięto onych kości nieboszczyka w nieładzie
rzuconych, Revixit homo, & stetit super pedes suos [Ożył czło-
wiek i stanął na nogi swoje, Kri IV, 13:21], Patrzajmy, po-
wiadam, o ile się w was, w przejściu do lepszego żywota,
odradza to, co Tertulian [Depallio, III, 2] o [życiu] docze-
snym rzecze, które Specum ingrediens [et cutem egrediensf
ab ipso statim limine erasus exuuiis ibidem relictis, novus expli-
cat: cum sąuamis, & anni recusantur [Wchodząc do jaskini
(i zostawiając skórę) na samym jej progu natychmiast zo-
stał ogołocony, zostawiwszy tam martwe ciało, i odno-
wiony wyjaśnia: z tą powłoką cielesną nie przyznaje mu się
dawnych lat].
Otóż, jak tu widzicie, czymże jesteśmy? Kości kupą,
już to w stos ułożonych, już to osobnych, już to rozrzu-
conych: tak uszkodzonych, jak i całych, tudzież już w
proch obróconych, a koło nich wszytkich pleśnie, osady,
szlam i brudy: widok obmierzły i smród. Ach, któżby kie-
dykolwiek sobie podzielić tego starca kosteczki zdołał i
złożył na powrót w te miejsca, gdzie w jego ciele były?
Tak jak świątynia przez wstrząs ziemny się wali, a w splą-
tany chaos obraca: tu trzon kolumny, tam cokół, na boku
zagrzebanego muru kawałek luku poczywa,
[j, 136] głowice przy bazie, a sztorc podle węgarów,
każda rzecz w nieładzie, tyle członków rzuconych [tak, że]
któżby podług pierwotnego zamysłu złożyć je potrafił,
każdego na miejscu swoim? I takoż dla odtworzenia kość-
ca człowieczego, a o ileż mniej Króla, bogacza, kapitana,
filozofa, faworyta dworskiego, lubej, jak [ów] przeklęty
świat nazywa owe [persony], co czcią otacza? Jak się wy-
wiecie do kupy je kładąc, na biuście imperatora głowy sa-
pera nie dawajcie, a przy ręce generała wojsk dłoni galer-
nika [nie kładźcie]. Dobrze przeto, rzekł święty biskup Am-
broży [De Nabuthae, 2], Eruderato [Paulo post] tumulum, &
si cognoscis egentem, argue: nisi forte hoc solum [scil. solo], ąuod
cum divite plura pereunt [Oczyść nieco później grobowiec o
ile poznajesz biednego, udowodnij tylko to jedno, że wraz
z bogatym wiele ginie]: a oczy to samo mniej więcej po-
twierdzają. Lecz tu świętego Grzegorza papieża słuchać trze-
ba, który palcem ruiny świata wskazując, z jednej strony
nieurodzaje, głód, z drugiej deszcze przynoszące powodzie,
wylewy rzek, wreszcie zarazy a ziemi trzęsienia: Ruinae il-
lius (powiada) verba eius sunt, Ipse ruinae eius praedicant, ąuod
amandus non est [Ruiny tamtego są jego słowami, same jego
ruiny głoszą, że nie jest godny miłości], I jest to prawda o
ruinach ziemskiego padołu, azali nie tegoż [właśnie], którym
Zbawiciel nazwał ludzi życie światowe wiodących, po ca-
łej ziemi własną szczęśliwość a własny raj sobie wznoszą-
cych; Atoli patrzajcież tu oto, azali
Cr. 137] nieprawdą jest, iż Ruinae illius verba eius sunt; i
oglądajcież je, kazań o nich a opowieści słuchajcież. Ze skoro
jest inny świat, inna szczęśliwość, inny żywot, niezmienny,
szczęsny, nieśmiertelny, to jest radą szaleńca, iżby go nie
mieć na pieczy, bo ma [on dopiero] nadejść i go nie zbrak-
nie, ale [patrzeć] doczesnego, bo [ten] jest teraz, lubo wnet
się skończy.
158