DOI issue:
Wspomnienia
DOI article:Kuczman, Kazimierz: Andrzej Fischinger (1928 - 2005)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.20621#0188
sacyjną wymowę ma niewielki artykuł o strusich ja-
jach zdobiących w XVI wieku kaplicę Zygmun-
towską, zamieszczony w księdze jubileuszowej pro-
fesora Lecha Kalinowskiego (1986). W sposób prze-
krojowy dokonał zaś Fischinger przeglądu renesan-
sowej architektury i rzeźby w Krakowie w referacie
wygłoszonym podczas sesji w roku 1986, związa-
nej z tą tematyką (opublikowanym w roku 1989).
Pracą, którą Andrzej Fischinger przygotowywał
przez wiele lat, a której niestety nie zdążył ukoń-
czyć przed śmiercią (do przypisów pozostawił jedy-
nie notatki), jest monografia renesansowego zam-
ku królewskiego na Wawelu (po uzupełnieniu przez
współpracowników książka zostanie wydana w serii
Biblioteka Wawelska). Zajmując się tą obszerną
rozprawą trzykrotnie wyjeżdżał do Rzymu na dwu-
miesięczne stypendia Fundacji Lanckorońskich
(1985, 1986, 1995), zgłębiając tajniki włoskiej rene-
sansowej architektury pałacowej in situ i wertując
w Hertzianie stosy fachowych publikacji. Żałować
należy, że Autor nie ujrzał drukiem swego dzieła, w
którym z niezwykłym znawstwem przedmiotu za-
nalizował źródła i wyciągnął wnioski dotyczące sfe-
ry historyczno-artystycznej obiektu, jak i pierwot-
nej funkcji wnętrz, czego — dodać trzeba — z taką
precyzją nikt poza nim nie byłby dziś w stanie do-
konać. Opóźnienie finału tak oczekiwanej przez śro-
dowisko historyków sztuki pracy było spowodowa-
ne m.in. okresem absorbujących działań konserwa-
torskich przy zamku w łatach dziewięćdziesiątych;
nie bez znaczenia była też sumienność i skrupulat-
ność badacza, często wahającego się przed wysuwa-
niem sugestii, które trudno poprzeć szerszą argu-
mentacją. A poza tym — autor nie korzystał z kom-
putera, pisał ręcznie, piórem, kilkakrotnie tworzył
na nowo poszczególne ustępy tekstu. Jakby ubocz-
nym owocem przygotowywania monografii królew-
skiego pałacu było opublikowanie w Roczniku Kra-
kowskim dwóch artykułów o historycznych zmia-
nach funkcji Kurzej Nogi (1989) i o zachodnim
skrzydle zamku, które określił jako pałac króla Alek-
sandra (1990), a także o rzymskich koneksjach kom-
pozycji architektonicznej królewskiej rezydencji —
w Folia Historiae Artium (2002), w tomie poświę-
conym setnej rocznicy urodzin Karoliny Lancko-
rońskiej.
Znaczące miejsce w dorobku zawodowym An-
drzeja Fischingera zajmują opracowania z zakresu
inwentaryzacji zabytków, które niekiedy inspiro-
wały go do tworzenia prac o charakterze monogra-
ficznym. Miał on duży udział w przygotowanym pod
kierunkiem Jerzego Szabłowskiego katalogu zabyt-
, ków Wawelu — pierwszym tomie Katalogu zabytków
sztuki w Polsce dotyczącym Krakowa, wydanym w
roku 1965, gdzie znalazły się jego teksty omawiają-
ce katedrę (dzieje, opis, kilka kaplic, skarbiec, mu-
zeum), Skarbiec Koronny i część murów obron-
nych. Był też autorem i współautorem katalogów
krakowskich kościołów — Św. Agnieszki, Bernardy-
nek, Św. Wojciecha oraz kaplicy Myszkowskich.
Wcześniej rozpoczął tego typu prace poza Krako-
wem, już w roku 1953 inwentaryzując (wspólnie z
Piotrem Krakowskim) zabytki powiatu dębickiego.
Związane z inwentaryzacją Rzeszowa i okolic (prze-
prowadzoną razem z żoną Barbarą, 1957/1958) za-
interesowanie sztuką tego terenu zaowocowało
m.in. referatem sesyjnym na temat pałacu w Łące
(1959; do problemu tego powrócił, wraz z żoną, w
roku 1972), jak też artykułem, napisanym wspólnie
z Piotrem Krakowskim, o mauzoleum Ligęzów w
rzeszowskim kościele Bernardynów (1963). Ow ko-
ściół omówił po latach w referacie sesji dotyczącej
sakralnej architektury Rzeszowa (2000). Spisy za-
bytków architektury — województwa rzeszowskie-
go (wykonany wspólnie z Tadeuszem Chrzanow-
skim i Marianem Korneckim) i miasta Krakowa
(wspólnie z Józefem Lepiarczykiem) ukazały się w
ramach Biblioteki Muzealnictwa i Ochrony Zabyt-
ków (1964, 1971).
Sfera, w której Andrzej Fischinger przez cały czas
zawodowej kariery był głęboko zanurzony, to dzia-
łalność naukowo-konserwatorska stanowiąca, obok
pracy muzealnej i czysto naukowej, jego pasję. Prze-
jawiło się to nie tylko w odnawianiu wawelskiego
zamku. Naukowo opracował wiele dokumentacji
historycznych kamienic krakowskich oraz renesan-
sowych pałaców i dworów (pozostały najczęściej w
formie maszynopisów), był niezastąpionym doradcą
w niezliczonej ilości komisji konserwatorskich w
Krakowie i poza miastem. Opracowania tworzył dla
konserwatora miejskiego i wojewódzkiego, głównie
jednak dla Państwowych Pracowni Konserwacji
Zabytków, z którymi był ściślej związany w latach
1966—1968 i 1974—1977 jako specjalista do badań
architektonicznych i konsultant. Był najlepszym
znawcą zabudowy ulicy Kanoniczej, którą zainte-
resował się już w roku 1953, opracowując dokumen-
tację domu nr 21; w pięć łat później opracował dom
nr 19. Problematyką tego nadzwyczaj nasyconego
renesansowymi zabytkami fragmentu miasta, zaj-
mował się Fischinger do końca życia. On w ostat-
nich łatach wytyczył kierunek i czuwał nad reali-
zacją konserwacji najcenniejszego tam chyba obiek-
tu, pałacu biskupa Erazma Ciołka (nr 17, obecnie
przeznaczonego na pomieszczenie zbioru sztuki śre-
dniowiecznej Muzeum Narodowego). Na temat hi-
181
jach zdobiących w XVI wieku kaplicę Zygmun-
towską, zamieszczony w księdze jubileuszowej pro-
fesora Lecha Kalinowskiego (1986). W sposób prze-
krojowy dokonał zaś Fischinger przeglądu renesan-
sowej architektury i rzeźby w Krakowie w referacie
wygłoszonym podczas sesji w roku 1986, związa-
nej z tą tematyką (opublikowanym w roku 1989).
Pracą, którą Andrzej Fischinger przygotowywał
przez wiele lat, a której niestety nie zdążył ukoń-
czyć przed śmiercią (do przypisów pozostawił jedy-
nie notatki), jest monografia renesansowego zam-
ku królewskiego na Wawelu (po uzupełnieniu przez
współpracowników książka zostanie wydana w serii
Biblioteka Wawelska). Zajmując się tą obszerną
rozprawą trzykrotnie wyjeżdżał do Rzymu na dwu-
miesięczne stypendia Fundacji Lanckorońskich
(1985, 1986, 1995), zgłębiając tajniki włoskiej rene-
sansowej architektury pałacowej in situ i wertując
w Hertzianie stosy fachowych publikacji. Żałować
należy, że Autor nie ujrzał drukiem swego dzieła, w
którym z niezwykłym znawstwem przedmiotu za-
nalizował źródła i wyciągnął wnioski dotyczące sfe-
ry historyczno-artystycznej obiektu, jak i pierwot-
nej funkcji wnętrz, czego — dodać trzeba — z taką
precyzją nikt poza nim nie byłby dziś w stanie do-
konać. Opóźnienie finału tak oczekiwanej przez śro-
dowisko historyków sztuki pracy było spowodowa-
ne m.in. okresem absorbujących działań konserwa-
torskich przy zamku w łatach dziewięćdziesiątych;
nie bez znaczenia była też sumienność i skrupulat-
ność badacza, często wahającego się przed wysuwa-
niem sugestii, które trudno poprzeć szerszą argu-
mentacją. A poza tym — autor nie korzystał z kom-
putera, pisał ręcznie, piórem, kilkakrotnie tworzył
na nowo poszczególne ustępy tekstu. Jakby ubocz-
nym owocem przygotowywania monografii królew-
skiego pałacu było opublikowanie w Roczniku Kra-
kowskim dwóch artykułów o historycznych zmia-
nach funkcji Kurzej Nogi (1989) i o zachodnim
skrzydle zamku, które określił jako pałac króla Alek-
sandra (1990), a także o rzymskich koneksjach kom-
pozycji architektonicznej królewskiej rezydencji —
w Folia Historiae Artium (2002), w tomie poświę-
conym setnej rocznicy urodzin Karoliny Lancko-
rońskiej.
Znaczące miejsce w dorobku zawodowym An-
drzeja Fischingera zajmują opracowania z zakresu
inwentaryzacji zabytków, które niekiedy inspiro-
wały go do tworzenia prac o charakterze monogra-
ficznym. Miał on duży udział w przygotowanym pod
kierunkiem Jerzego Szabłowskiego katalogu zabyt-
, ków Wawelu — pierwszym tomie Katalogu zabytków
sztuki w Polsce dotyczącym Krakowa, wydanym w
roku 1965, gdzie znalazły się jego teksty omawiają-
ce katedrę (dzieje, opis, kilka kaplic, skarbiec, mu-
zeum), Skarbiec Koronny i część murów obron-
nych. Był też autorem i współautorem katalogów
krakowskich kościołów — Św. Agnieszki, Bernardy-
nek, Św. Wojciecha oraz kaplicy Myszkowskich.
Wcześniej rozpoczął tego typu prace poza Krako-
wem, już w roku 1953 inwentaryzując (wspólnie z
Piotrem Krakowskim) zabytki powiatu dębickiego.
Związane z inwentaryzacją Rzeszowa i okolic (prze-
prowadzoną razem z żoną Barbarą, 1957/1958) za-
interesowanie sztuką tego terenu zaowocowało
m.in. referatem sesyjnym na temat pałacu w Łące
(1959; do problemu tego powrócił, wraz z żoną, w
roku 1972), jak też artykułem, napisanym wspólnie
z Piotrem Krakowskim, o mauzoleum Ligęzów w
rzeszowskim kościele Bernardynów (1963). Ow ko-
ściół omówił po latach w referacie sesji dotyczącej
sakralnej architektury Rzeszowa (2000). Spisy za-
bytków architektury — województwa rzeszowskie-
go (wykonany wspólnie z Tadeuszem Chrzanow-
skim i Marianem Korneckim) i miasta Krakowa
(wspólnie z Józefem Lepiarczykiem) ukazały się w
ramach Biblioteki Muzealnictwa i Ochrony Zabyt-
ków (1964, 1971).
Sfera, w której Andrzej Fischinger przez cały czas
zawodowej kariery był głęboko zanurzony, to dzia-
łalność naukowo-konserwatorska stanowiąca, obok
pracy muzealnej i czysto naukowej, jego pasję. Prze-
jawiło się to nie tylko w odnawianiu wawelskiego
zamku. Naukowo opracował wiele dokumentacji
historycznych kamienic krakowskich oraz renesan-
sowych pałaców i dworów (pozostały najczęściej w
formie maszynopisów), był niezastąpionym doradcą
w niezliczonej ilości komisji konserwatorskich w
Krakowie i poza miastem. Opracowania tworzył dla
konserwatora miejskiego i wojewódzkiego, głównie
jednak dla Państwowych Pracowni Konserwacji
Zabytków, z którymi był ściślej związany w latach
1966—1968 i 1974—1977 jako specjalista do badań
architektonicznych i konsultant. Był najlepszym
znawcą zabudowy ulicy Kanoniczej, którą zainte-
resował się już w roku 1953, opracowując dokumen-
tację domu nr 21; w pięć łat później opracował dom
nr 19. Problematyką tego nadzwyczaj nasyconego
renesansowymi zabytkami fragmentu miasta, zaj-
mował się Fischinger do końca życia. On w ostat-
nich łatach wytyczył kierunek i czuwał nad reali-
zacją konserwacji najcenniejszego tam chyba obiek-
tu, pałacu biskupa Erazma Ciołka (nr 17, obecnie
przeznaczonego na pomieszczenie zbioru sztuki śre-
dniowiecznej Muzeum Narodowego). Na temat hi-
181