DOI Artikel:
Buchinger, Günter; Horzela, Dobrosława: Witraże z kościoła filialnego St. Lorenzen ob Katsch (Styria): o pochodzeniu i losach zespołu średniowiecznych kwater witrażowych w Krakowie, Wrocławiu i Glasgow
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.38234#0015
14
tegoż okna. W zakrystii zachowały się fragmenty prosto-
kątnych kwater o późnośredniowiecznych gomółkach
i ramkach ołowianych.
W1879 r. podróżujący po Styrii Johann Graus, spisują-
cy swoje wrażenia w dziennikach, podczas wizyty w koś-
ciele św. Wawrzyńca widział w dwóch oknach prezbite-
rium (n II i s II) 15 kwater witrażowych z pojedynczymi
figurami. I tak w oknie północnym były to przedstawienia
śś. Barbary, Małgorzaty, Apostoła, Andrzeja oraz Zwiasto-
wania, a także śś. Mikołaja, Leonarda, zaś w oknie połu-
dniowym: śś. Szczepana, Wawrzyńca, dwóch biskupów,
Piotra oraz Marii z Dzieciątkiem i Ecce Homo22 . Wyli-
czone przez Grausa tematy ikonograficzne odpowiadają
kwaterom w Krakowie, Wrocławiu i Glasgow. W 1894 r.,
w kolejnym wydaniu Reisebücher, autor informował, że
witraże znajdują się już nie w kościele św. Wawrzyńca, ale
w kościele parafialnym St. Peter am Kammersberg23. Kilka
lat później, w 1897 r., Ferdinand Krauss określił kwatery
znajdujące się w kościele św. Piotra jako kopie średnio-
wiecznych przeszkleń z kościoła św. Wawrzyńca, w któ-
rym pozostał tylko jeden witraż przedstawiający patro-
na. Pozostałe znajdować się miały w katedrze w Kolonii24.
Zaskakującą informację, niemającą potwierdzenia w tym,
co wiemy o przeszkleniach kolońskiej katedry, „twórczo”
rozwinął Johann Tippl, według którego dar ten przekazał
Kolonii Ernest von Freising (właściwie: Ernst von Bayern),
biskup Freising, Hildesheim, Liège i Münster, a w latach
1583-1612 arcybiskup Kolonii25. Tę ewentualność można
wykluczyć, skoro Graus widział witraże w oknach kościo-
ła św. Wawrzyńca jeszcze w 1879 r. W 1894 r. już ich tam
nie było, a najpóźniej w 1897 r. w kościele św. Piotra za-
montowano ich kopie.
Średniowieczne witraże z całą pewnością nie znalazły
się w XIX w. w Grodźcu, jak przypuszczała Gajewska-Pro-
rok, lecz zostały kupione przez Louisa Richarda Zschillego
(1847-1903) do willi w Großenhain niedaleko Miśni. Tam
znajdowały się do początku XX w., gdy wraz całą jego ko-
lekcją witraży zostały zlicytowane na dwóch aukcjach przez
berliński dom aukcyjny Rudolfa Lepkego w latach 1901 oraz
1903; ich ówczesny stan pokazują fotografie w katalogach [il.
23]26. W1872 r. Zschille kupił dom przy Johannes-Allee (ob.
22 J. Graus, Reisebücher, Kunsthistorisches Institut der Universität
Graz, 1.1, Graz 1882, s. 37g.
23 Idem, Reisebücher, Kunsthistorisches Institut der Universität
Graz, t. 8, Graz 1894, s. 44.
24 F. Krauss, Die eherne Mark. Eine Wanderung durch das steirische
Oberland, t. 2, Graz 1897, s. 484 i 489.
25 J. Tippl, Oberwölz, Bilder aus der Vergangenheit der Stadt und ih-
rer Umgebung, Graz 1924, s. 133.
26 Rudolph Lepke’s Kunst Auctions Haus Berlin: Kunst-Sammlungen
aus der Villa Richard Zschille, Großenhain: Oejfentliche Verstei-
gerung: Dienstag, den 23. April 1901 und folgende Tage (Katalog
Nr. 1266), nr kat. 57-60 oraz 89-98; Collection von Porzellan, Fa-
yencen, Steinzeug, Gläsern, Silber etc.: ohne Ausnahme aus dem
Besitz eines hiesigen Sammlers; 36 Gothische und Renaissance-
Glasgemälde, französische und deutsche Scheiben des XIV- XVI.
20. Czterolistna rozeta, wypełnienie witrażowe w maswerku okna
s II w kościele St. Lorenzen ob Katsch. Fot. D. Podosek, Corpus Vit-
rearum, Polska
21. Czterolistna rozeta, wypełnienie witrażowe w maswerku okna
n II w kościele St. Lorenzen ob Katsch. Fot. D. Podosek, Corpus Vi-
trearum, Polska
22. Wypełnienie maswerku okna s III w kościele St. Lorenzen ob
Katsch. Fot. D. Podosek, Corpus Vitrearum, Polska
tegoż okna. W zakrystii zachowały się fragmenty prosto-
kątnych kwater o późnośredniowiecznych gomółkach
i ramkach ołowianych.
W1879 r. podróżujący po Styrii Johann Graus, spisują-
cy swoje wrażenia w dziennikach, podczas wizyty w koś-
ciele św. Wawrzyńca widział w dwóch oknach prezbite-
rium (n II i s II) 15 kwater witrażowych z pojedynczymi
figurami. I tak w oknie północnym były to przedstawienia
śś. Barbary, Małgorzaty, Apostoła, Andrzeja oraz Zwiasto-
wania, a także śś. Mikołaja, Leonarda, zaś w oknie połu-
dniowym: śś. Szczepana, Wawrzyńca, dwóch biskupów,
Piotra oraz Marii z Dzieciątkiem i Ecce Homo22 . Wyli-
czone przez Grausa tematy ikonograficzne odpowiadają
kwaterom w Krakowie, Wrocławiu i Glasgow. W 1894 r.,
w kolejnym wydaniu Reisebücher, autor informował, że
witraże znajdują się już nie w kościele św. Wawrzyńca, ale
w kościele parafialnym St. Peter am Kammersberg23. Kilka
lat później, w 1897 r., Ferdinand Krauss określił kwatery
znajdujące się w kościele św. Piotra jako kopie średnio-
wiecznych przeszkleń z kościoła św. Wawrzyńca, w któ-
rym pozostał tylko jeden witraż przedstawiający patro-
na. Pozostałe znajdować się miały w katedrze w Kolonii24.
Zaskakującą informację, niemającą potwierdzenia w tym,
co wiemy o przeszkleniach kolońskiej katedry, „twórczo”
rozwinął Johann Tippl, według którego dar ten przekazał
Kolonii Ernest von Freising (właściwie: Ernst von Bayern),
biskup Freising, Hildesheim, Liège i Münster, a w latach
1583-1612 arcybiskup Kolonii25. Tę ewentualność można
wykluczyć, skoro Graus widział witraże w oknach kościo-
ła św. Wawrzyńca jeszcze w 1879 r. W 1894 r. już ich tam
nie było, a najpóźniej w 1897 r. w kościele św. Piotra za-
montowano ich kopie.
Średniowieczne witraże z całą pewnością nie znalazły
się w XIX w. w Grodźcu, jak przypuszczała Gajewska-Pro-
rok, lecz zostały kupione przez Louisa Richarda Zschillego
(1847-1903) do willi w Großenhain niedaleko Miśni. Tam
znajdowały się do początku XX w., gdy wraz całą jego ko-
lekcją witraży zostały zlicytowane na dwóch aukcjach przez
berliński dom aukcyjny Rudolfa Lepkego w latach 1901 oraz
1903; ich ówczesny stan pokazują fotografie w katalogach [il.
23]26. W1872 r. Zschille kupił dom przy Johannes-Allee (ob.
22 J. Graus, Reisebücher, Kunsthistorisches Institut der Universität
Graz, 1.1, Graz 1882, s. 37g.
23 Idem, Reisebücher, Kunsthistorisches Institut der Universität
Graz, t. 8, Graz 1894, s. 44.
24 F. Krauss, Die eherne Mark. Eine Wanderung durch das steirische
Oberland, t. 2, Graz 1897, s. 484 i 489.
25 J. Tippl, Oberwölz, Bilder aus der Vergangenheit der Stadt und ih-
rer Umgebung, Graz 1924, s. 133.
26 Rudolph Lepke’s Kunst Auctions Haus Berlin: Kunst-Sammlungen
aus der Villa Richard Zschille, Großenhain: Oejfentliche Verstei-
gerung: Dienstag, den 23. April 1901 und folgende Tage (Katalog
Nr. 1266), nr kat. 57-60 oraz 89-98; Collection von Porzellan, Fa-
yencen, Steinzeug, Gläsern, Silber etc.: ohne Ausnahme aus dem
Besitz eines hiesigen Sammlers; 36 Gothische und Renaissance-
Glasgemälde, französische und deutsche Scheiben des XIV- XVI.
20. Czterolistna rozeta, wypełnienie witrażowe w maswerku okna
s II w kościele St. Lorenzen ob Katsch. Fot. D. Podosek, Corpus Vit-
rearum, Polska
21. Czterolistna rozeta, wypełnienie witrażowe w maswerku okna
n II w kościele St. Lorenzen ob Katsch. Fot. D. Podosek, Corpus Vi-
trearum, Polska
22. Wypełnienie maswerku okna s III w kościele St. Lorenzen ob
Katsch. Fot. D. Podosek, Corpus Vitrearum, Polska