DOI article:
Žuk, Ihor: Zakopiańszczyzna - secesja - neoklasycyzm: ewolucja stylowa w twórczości Tadeusza Obmińskiego
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.38234#0108
107
9. Attyka kamienicy Elsterów przy ul. Kochanowskiego 14-16 we
Lwowie. Fot. I. Żuk
ny przez właściciela jednego z lwowskich pasaży, Berischa
Wolfa Hausmana (czyli Hausmanna)57, który zlecił firmie
Ulama i Kędzierskiego opracowanie planów i budowę
dwóch kamienic czynszowych przy ul. Kościuszki i i ia.
Za rok, kontraktem z 24 września 190658, Hausman sprze-
dał część tej realności ukraińskiemu stowarzyszeniu „Na-
rodna Hostynycia”, a nowi właściciele zamienili ją w hotel.
W studiach nad opisywanymi wyżej obiektami nie da
się pominąć pytania o kryteria wyznaczania autorstwa.
Kamienica Segalów oraz hotel „Narodna Hostynycia” są
wymienione jako zbudowane „wedle proj. Obmińskie-
go” w przewodniku Mieczysława Orłowicza59. Źródło
to czasem podaje nie całkiem ścisłe informacje, jednak
57 DAŁO, f. 2, op. 1, spr. 5170, ark. ąv. W przewodniku autorstwa
Franciszka Barańskiego można przeczytać: „Pasaż Hausmana [...]
łączy ul. Trzeciego Maja z ul. Karola Ludwika i ul. Sykstuską. [...]
Otwarty w r. 1895 przez Hausmana Berysza, przedsiębiorcę bu-
dowlanego” (F. Barański, Przewodnik po Lwowie. Z planem i wi-
dokami Lwowa, Lwów [1902], s. 106). Tego właściciela realności
Jakub Lewicki mylnie nazywa „Wolf Berisch Mansmann” (idem,
Między tradycją a nowoczesnością, s. 241 [jakwprzyp. 7]).
58 DAŁO, f. 2, op. 1, spr. 5170, ark. 8.
59 M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Lwowie. Ze 102
ilustracjami i planem miasta, Lwów-Warszawa 1925, s. 120,141.
10. Kaminica Smołeckiej przy ul. Gołębiej 2 we Lwowie, portal. Fot.
I. Żuk
w omawianym przypadku można mu zaufać, ponieważ za
potwierdzenie dostarczonych przez Orłowicza informacji
może służyć charakterystyczny zespół form samych bu-
dowli.
W poprzednich rozprawach o architekturze Lwowa
z okresu secesji słusznie zwracano uwagę na formę attyki
uzupełnioną okrągłym okienkiem, która niejednokrotnie
pojawia się na elewacjach domów projektowanych przez
Obmińskiego („wykusz zwieńczony jest uskokowym
szczytem z okrągłym okienkiem w środku, charaktery-
stycznym dla projektów Tadeusza Obmińskiego”60). Rze-
czywiście, bardzo podobne szczyty, czyli attyki z okrą-
głym oknem, wieńczą kamienice przy Łyczakowskiej 70,
Ruskiej 20 i Akademickiej 4; tego samego typu szczyt wi-
dać i nad domem przy Kościuszki ì-ia [il. 7-9]. Również
rzuca się w oczy podobieństwo wielu innych detali. Wy-
daje się, że Obmiński używał stałego „repertuaru” formal-
nych elementów.
Do chętnie stosowanych przez niego form zaliczają się
charakterystyczne „uskokowe szczyty”, erkiery i plastycz-
ne modelowanie konsoli pod balkonami albo wykuszami.
Regularnie pojawia się piramidalna forma dachu. W okre-
sie secesji elewacje projektowane przez Obmińskiego wy-
różniają się pomysłowym wykorzystaniem kompozycji
ornamentalnych, zwłaszcza z motywami roślin i kwia-
tów [il. 10-12], zamiłowaniem do wprowadzenia różnego
rodzaju stworzeń groteskowych [il. 13-14] oraz motywu
60 Ż. Komar, J. Bohdanowa, Secesja we Lwowie, s. 97 (jak
wprzyp. 8).
9. Attyka kamienicy Elsterów przy ul. Kochanowskiego 14-16 we
Lwowie. Fot. I. Żuk
ny przez właściciela jednego z lwowskich pasaży, Berischa
Wolfa Hausmana (czyli Hausmanna)57, który zlecił firmie
Ulama i Kędzierskiego opracowanie planów i budowę
dwóch kamienic czynszowych przy ul. Kościuszki i i ia.
Za rok, kontraktem z 24 września 190658, Hausman sprze-
dał część tej realności ukraińskiemu stowarzyszeniu „Na-
rodna Hostynycia”, a nowi właściciele zamienili ją w hotel.
W studiach nad opisywanymi wyżej obiektami nie da
się pominąć pytania o kryteria wyznaczania autorstwa.
Kamienica Segalów oraz hotel „Narodna Hostynycia” są
wymienione jako zbudowane „wedle proj. Obmińskie-
go” w przewodniku Mieczysława Orłowicza59. Źródło
to czasem podaje nie całkiem ścisłe informacje, jednak
57 DAŁO, f. 2, op. 1, spr. 5170, ark. ąv. W przewodniku autorstwa
Franciszka Barańskiego można przeczytać: „Pasaż Hausmana [...]
łączy ul. Trzeciego Maja z ul. Karola Ludwika i ul. Sykstuską. [...]
Otwarty w r. 1895 przez Hausmana Berysza, przedsiębiorcę bu-
dowlanego” (F. Barański, Przewodnik po Lwowie. Z planem i wi-
dokami Lwowa, Lwów [1902], s. 106). Tego właściciela realności
Jakub Lewicki mylnie nazywa „Wolf Berisch Mansmann” (idem,
Między tradycją a nowoczesnością, s. 241 [jakwprzyp. 7]).
58 DAŁO, f. 2, op. 1, spr. 5170, ark. 8.
59 M. Orłowicz, Ilustrowany przewodnik po Lwowie. Ze 102
ilustracjami i planem miasta, Lwów-Warszawa 1925, s. 120,141.
10. Kaminica Smołeckiej przy ul. Gołębiej 2 we Lwowie, portal. Fot.
I. Żuk
w omawianym przypadku można mu zaufać, ponieważ za
potwierdzenie dostarczonych przez Orłowicza informacji
może służyć charakterystyczny zespół form samych bu-
dowli.
W poprzednich rozprawach o architekturze Lwowa
z okresu secesji słusznie zwracano uwagę na formę attyki
uzupełnioną okrągłym okienkiem, która niejednokrotnie
pojawia się na elewacjach domów projektowanych przez
Obmińskiego („wykusz zwieńczony jest uskokowym
szczytem z okrągłym okienkiem w środku, charaktery-
stycznym dla projektów Tadeusza Obmińskiego”60). Rze-
czywiście, bardzo podobne szczyty, czyli attyki z okrą-
głym oknem, wieńczą kamienice przy Łyczakowskiej 70,
Ruskiej 20 i Akademickiej 4; tego samego typu szczyt wi-
dać i nad domem przy Kościuszki ì-ia [il. 7-9]. Również
rzuca się w oczy podobieństwo wielu innych detali. Wy-
daje się, że Obmiński używał stałego „repertuaru” formal-
nych elementów.
Do chętnie stosowanych przez niego form zaliczają się
charakterystyczne „uskokowe szczyty”, erkiery i plastycz-
ne modelowanie konsoli pod balkonami albo wykuszami.
Regularnie pojawia się piramidalna forma dachu. W okre-
sie secesji elewacje projektowane przez Obmińskiego wy-
różniają się pomysłowym wykorzystaniem kompozycji
ornamentalnych, zwłaszcza z motywami roślin i kwia-
tów [il. 10-12], zamiłowaniem do wprowadzenia różnego
rodzaju stworzeń groteskowych [il. 13-14] oraz motywu
60 Ż. Komar, J. Bohdanowa, Secesja we Lwowie, s. 97 (jak
wprzyp. 8).