DOI Artikel:
Biedrońska-Słota, Beata: Tkaniny zdobione napisami arabskimi w szatach liturgicznych pochodzących z kościoła Mariackiego w Gdańsku, przechowywanych w Muzeum Narodowym w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.44936#0030
29
11. Fragment malowidła ściennego w mauzoleum Il-chana Oldżajtu (1302-1312), Soltanije, pn. Iran. Fot. B. Biedrońska-Słotowa
Podobnie identyfikowana - jako wykonana w Azji
Centralnej około 1300-1350 - jest tkanina w zbiorach Mu-
zeum Wiktorii i Alberta (nr inw. 8639-1863), zaliczana do
grupy tzw. panni tartarici. Fragment ten jest także - za-
równo pod względem kompozycji, jak i sposobu wykona-
nia techniką lampasu - podobny do tkanin paramentów
z Gdańska i szaty Rudolfa IV. Stanowi część ubioru litur-
gicznego używanego w Alte Kapelle, kaplicy przy bazylice
Narodzenia Matki Boskiej w Ratyzbonie. Wśród zdobią-
cych ją motywów o dalekowschodniej stylizacji (m.in. lwy
bawiące się piką, biegnące zwierzęta), znajduje się sygna-
tura tkacza „Abd al-Aziz”. Oznacza to, że tkanina zosta-
ła wykonana w środowisku artystów muzułmańskich, na
które znaczny wpływ miało tkactwo chińskie* * 31.
Autorzy przypisują wykonanie jeszcze innych tkanin
o zbliżonej kompozycji wzoru, powstałych nieco później,
bo w początkach XIV w., warsztatom północnej Persji.
Zdobią je motywy pasów oddzielanych prążkami, wypeł-
nione smokami, rozetami, owocami granatu, siecią rom-
bów32 * *. Przywołać tu można dla porównania inny fragment
Wien) - Rekonstruktion, Typus, Repräsentationsmedium, „Beiträ¬
ge zur Islamischen Kunst und Archäologie”, 2, 2010, s. 105-135.
31 Ph. Ackerman, Islamic Textiles-Il-Khanid, [w:J A.U. Pope,
A Survey of Persian Art, t. 6, London-New York 1938-1939, vol. 3,
s. 2054, 2060.
32 Zdjęcia fragmentów takich tkanin publikuje Leonie von Wil-
ckens (Die textilen Künste, il. 97 [jak w przyp. 20]) oraz Saskia
tkaniny z Muzeum Wiktorii i Alberta33. Dodać należy, że
niektórzy autorzy łączyli wykonanie tej grupy tkanin zbli-
żonych kompozycyjnie i technicznie także z warsztatami
mameluckimi w Egipcie przełomu XIII i XIV w. Tak okre-
ślone jest miejsce wykonania tkaniny ornatu ze zbiorów
Muzeum w Brunszwiku. Jej kompozycję stanowią szero-
kie pasy z napisem głoszącym chwałę sułtana34.
Motywy na tkaninach z Gdańska ograniczają się do
napisów odnoszących się do sułtana, palmet i rozet, za-
mkniętych półksiężyców, biegnących zwierząt. Styliza-
cja, szczególnie motywów zwierzęcych, jest podobna do
takich form występujących w sztuce perskiej, szczegól-
nie w ceramice i wyrobach metalowych datowanych na
wieki XIII i XIV35 [il. 11, 12, 13]. Wykazane powyżej po-
dobieństwa stylistyczne zachodzące pomiędzy tkanina-
mi z Gdańska a dekoracją występującą na ceramice per-
skiej oraz duża ilość metalowych nici złotych użytych we
wzorach tkanin, cechy najbardziej charakterystycznej
Durian-Ress (hasło w: Europa und der Orient, ił. 661-662, kat. nr
4/42 [jak w przyp. 17]).
33 A.U. Pope, A Survey of Persian Art, vol. Ill, s. 2042-2061, vol. 6,
pl. 1001A (jak w przyp. 31).
34 L. von Wilckens, Die mittelalterlichen Textilien. Katalog der
Sammlung, Braunschweig 1994 (= Sammlungskataloge des Her-
zog-Anton-Ulrich-Museums Braunschweig, 5), kat. nr 3.
35 A.U. Pope, A Survey of Persian Art, t. 5, np. il. па s. 274 A i В, 760
(jak w przyp. 31).
11. Fragment malowidła ściennego w mauzoleum Il-chana Oldżajtu (1302-1312), Soltanije, pn. Iran. Fot. B. Biedrońska-Słotowa
Podobnie identyfikowana - jako wykonana w Azji
Centralnej około 1300-1350 - jest tkanina w zbiorach Mu-
zeum Wiktorii i Alberta (nr inw. 8639-1863), zaliczana do
grupy tzw. panni tartarici. Fragment ten jest także - za-
równo pod względem kompozycji, jak i sposobu wykona-
nia techniką lampasu - podobny do tkanin paramentów
z Gdańska i szaty Rudolfa IV. Stanowi część ubioru litur-
gicznego używanego w Alte Kapelle, kaplicy przy bazylice
Narodzenia Matki Boskiej w Ratyzbonie. Wśród zdobią-
cych ją motywów o dalekowschodniej stylizacji (m.in. lwy
bawiące się piką, biegnące zwierzęta), znajduje się sygna-
tura tkacza „Abd al-Aziz”. Oznacza to, że tkanina zosta-
ła wykonana w środowisku artystów muzułmańskich, na
które znaczny wpływ miało tkactwo chińskie* * 31.
Autorzy przypisują wykonanie jeszcze innych tkanin
o zbliżonej kompozycji wzoru, powstałych nieco później,
bo w początkach XIV w., warsztatom północnej Persji.
Zdobią je motywy pasów oddzielanych prążkami, wypeł-
nione smokami, rozetami, owocami granatu, siecią rom-
bów32 * *. Przywołać tu można dla porównania inny fragment
Wien) - Rekonstruktion, Typus, Repräsentationsmedium, „Beiträ¬
ge zur Islamischen Kunst und Archäologie”, 2, 2010, s. 105-135.
31 Ph. Ackerman, Islamic Textiles-Il-Khanid, [w:J A.U. Pope,
A Survey of Persian Art, t. 6, London-New York 1938-1939, vol. 3,
s. 2054, 2060.
32 Zdjęcia fragmentów takich tkanin publikuje Leonie von Wil-
ckens (Die textilen Künste, il. 97 [jak w przyp. 20]) oraz Saskia
tkaniny z Muzeum Wiktorii i Alberta33. Dodać należy, że
niektórzy autorzy łączyli wykonanie tej grupy tkanin zbli-
żonych kompozycyjnie i technicznie także z warsztatami
mameluckimi w Egipcie przełomu XIII i XIV w. Tak okre-
ślone jest miejsce wykonania tkaniny ornatu ze zbiorów
Muzeum w Brunszwiku. Jej kompozycję stanowią szero-
kie pasy z napisem głoszącym chwałę sułtana34.
Motywy na tkaninach z Gdańska ograniczają się do
napisów odnoszących się do sułtana, palmet i rozet, za-
mkniętych półksiężyców, biegnących zwierząt. Styliza-
cja, szczególnie motywów zwierzęcych, jest podobna do
takich form występujących w sztuce perskiej, szczegól-
nie w ceramice i wyrobach metalowych datowanych na
wieki XIII i XIV35 [il. 11, 12, 13]. Wykazane powyżej po-
dobieństwa stylistyczne zachodzące pomiędzy tkanina-
mi z Gdańska a dekoracją występującą na ceramice per-
skiej oraz duża ilość metalowych nici złotych użytych we
wzorach tkanin, cechy najbardziej charakterystycznej
Durian-Ress (hasło w: Europa und der Orient, ił. 661-662, kat. nr
4/42 [jak w przyp. 17]).
33 A.U. Pope, A Survey of Persian Art, vol. Ill, s. 2042-2061, vol. 6,
pl. 1001A (jak w przyp. 31).
34 L. von Wilckens, Die mittelalterlichen Textilien. Katalog der
Sammlung, Braunschweig 1994 (= Sammlungskataloge des Her-
zog-Anton-Ulrich-Museums Braunschweig, 5), kat. nr 3.
35 A.U. Pope, A Survey of Persian Art, t. 5, np. il. па s. 274 A i В, 760
(jak w przyp. 31).