DOI Artikel:
Biedrońska-Słota, Beata: Tkaniny zdobione napisami arabskimi w szatach liturgicznych pochodzących z kościoła Mariackiego w Gdańsku, przechowywanych w Muzeum Narodowym w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.44936#0033
32
15a. Kapa z pasem z tkaniny z napisami pseudokuficznymi z kościoła Mariackiego w Gdańsku, Muzeum Narodowe
w Gdańsku, nr inw. MNG 230. Fot. Archiwum Katedry Konserwacji i Restauracji Tkanin Zabytkowych Akademii
Sztuk Pięknych w Warszawie i Muzeum Narodowego w Gdańsku
15b. Fragment pasa kapy z tkaniny z napisami pseudokuficznymi
z kościoła Mariackiego w Gdańsku, Muzeum Narodowe w Gdań-
sku, nr inw. MNG 230. Fot. B. Biedrońska-Słotowa
W omawianej grupie tkanin szczególnie wyróżnia
się obecność napisów arabskich w ornamentach. Nie
jest to cecha charakterystyczna tylko dla nich, w sztu-
ce europejskiej pojawiały się już wcześniej* * * 45. Przykła-
dem może być karta z rękopisu zawierająca rysunek liter
K. Otavsky, Alte Gewebe und ihre Geschichte, Ein Lese-und Bil¬
derbuch, Abbeg-Stiftung 1987, il. 85; F. Воск, Die Musterzeichner
des Mittelalters, Leipzig 1859, il. 85.
45 Więcej na ten temat: A. Nagel, Twenty-five Notes on Pseudoscript in
Italian Art, „Anthropology and Aesthetics”, 59-60, 2011, s. 229-248.
arabskich rozmieszczonych w układzie pasowym, wyko-
nana w opactwie benedyktyńskim St. Martial w Limo-
ges w XI w. Wspomniany rękopis był zapewne wzorni-
kiem motywów przeznaczonych dla rzemieślników. Na-
pis, wykonany z licznymi błędami, daje się odczytać jako:
„w imię Boga litościwego”46. Odrębnym zagadnieniem
jest fakt używania tkanin z arabskimi napisami w liturgii
kościoła rzymskiego. Tkaniny takie mogły być atrakcyjne
po prostu ze względu na kaligraficzny wdzięk i egzotycz-
ną formę napisów; znaczenie mógł mieć również fakt, że
w świecie arabskim były przeznaczone dla wysokich do-
stojników. W pismach dotyczących liturgii kościoła śred-
niowiecznego podkreśla się ważną funkcję ubiorów i tka-
nin. Wilhelm Durandus (1230/31 l 1296) opisał ubiory li-
turgiczne jako alegorie i wizualne manifestacje wewnętrz-
nej chwały kościoła47.
Grupa szat liturgicznych, do której należą opisywane
dzieła z kościoła Mariackiego w Gdańsku, składa się z du-
żej liczby oryginalnych, luksusowych tkanin, pochodzą-
cych z wiodących w tym czasie ośrodków tkackich, za-
równo europejskich, jak i wschodnich. Są fascynującym
przykładem wymiany motywów i technik, wyrazem ży-
wego zainteresowania odrębnymi, ciekawymi formami.
46 B. Biedrońska-Słota, Skrzyneczka relikwiarzowa ze skarbca
katedry na Wawelu, [w:] Magistro et Amico: amici discipulique.
Lechowi Kalinowskiemu w osiemdziesięciolecie urodzin, red. ƒ. Ga-
domski et al., Kraków 2002, s. 655-656 (tam też bibliografia).
47 H. Focillon, Préhistoire et Moyen Äge, „Dumbarton Oaks
Papers”, 1,1941, s. 1-23
15a. Kapa z pasem z tkaniny z napisami pseudokuficznymi z kościoła Mariackiego w Gdańsku, Muzeum Narodowe
w Gdańsku, nr inw. MNG 230. Fot. Archiwum Katedry Konserwacji i Restauracji Tkanin Zabytkowych Akademii
Sztuk Pięknych w Warszawie i Muzeum Narodowego w Gdańsku
15b. Fragment pasa kapy z tkaniny z napisami pseudokuficznymi
z kościoła Mariackiego w Gdańsku, Muzeum Narodowe w Gdań-
sku, nr inw. MNG 230. Fot. B. Biedrońska-Słotowa
W omawianej grupie tkanin szczególnie wyróżnia
się obecność napisów arabskich w ornamentach. Nie
jest to cecha charakterystyczna tylko dla nich, w sztu-
ce europejskiej pojawiały się już wcześniej* * * 45. Przykła-
dem może być karta z rękopisu zawierająca rysunek liter
K. Otavsky, Alte Gewebe und ihre Geschichte, Ein Lese-und Bil¬
derbuch, Abbeg-Stiftung 1987, il. 85; F. Воск, Die Musterzeichner
des Mittelalters, Leipzig 1859, il. 85.
45 Więcej na ten temat: A. Nagel, Twenty-five Notes on Pseudoscript in
Italian Art, „Anthropology and Aesthetics”, 59-60, 2011, s. 229-248.
arabskich rozmieszczonych w układzie pasowym, wyko-
nana w opactwie benedyktyńskim St. Martial w Limo-
ges w XI w. Wspomniany rękopis był zapewne wzorni-
kiem motywów przeznaczonych dla rzemieślników. Na-
pis, wykonany z licznymi błędami, daje się odczytać jako:
„w imię Boga litościwego”46. Odrębnym zagadnieniem
jest fakt używania tkanin z arabskimi napisami w liturgii
kościoła rzymskiego. Tkaniny takie mogły być atrakcyjne
po prostu ze względu na kaligraficzny wdzięk i egzotycz-
ną formę napisów; znaczenie mógł mieć również fakt, że
w świecie arabskim były przeznaczone dla wysokich do-
stojników. W pismach dotyczących liturgii kościoła śred-
niowiecznego podkreśla się ważną funkcję ubiorów i tka-
nin. Wilhelm Durandus (1230/31 l 1296) opisał ubiory li-
turgiczne jako alegorie i wizualne manifestacje wewnętrz-
nej chwały kościoła47.
Grupa szat liturgicznych, do której należą opisywane
dzieła z kościoła Mariackiego w Gdańsku, składa się z du-
żej liczby oryginalnych, luksusowych tkanin, pochodzą-
cych z wiodących w tym czasie ośrodków tkackich, za-
równo europejskich, jak i wschodnich. Są fascynującym
przykładem wymiany motywów i technik, wyrazem ży-
wego zainteresowania odrębnymi, ciekawymi formami.
46 B. Biedrońska-Słota, Skrzyneczka relikwiarzowa ze skarbca
katedry na Wawelu, [w:] Magistro et Amico: amici discipulique.
Lechowi Kalinowskiemu w osiemdziesięciolecie urodzin, red. ƒ. Ga-
domski et al., Kraków 2002, s. 655-656 (tam też bibliografia).
47 H. Focillon, Préhistoire et Moyen Äge, „Dumbarton Oaks
Papers”, 1,1941, s. 1-23