DOI Artikel:
Biedrońska-Słota, Beata: Tkaniny zdobione napisami arabskimi w szatach liturgicznych pochodzących z kościoła Mariackiego w Gdańsku, przechowywanych w Muzeum Narodowym w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.44936#0035
34
kontakty, z koloniami genueńskimi na Krymie i z Kon-
stantynopolem. Zakon poprzez swój lwowski skład, jak
pisze Henryk Samsonowicz, był głównym eksporterem
bursztynu do środkowej Azji, Anatolii i przypuszczal-
nie do krajów Bliskiego Wschodu. Przywożono stamtąd
głównie korzenie i - co najważniejsze dla niniejszych roz-
ważań - jedwab i atłas, zarówno azjatycki, jak i włoski55.
Można więc śmiało przypuszczać, że tą drogą do Gdańska
dotarły opisywane tkaniny.
Dla tak cennych tkanin musiało znaleźć się odpowied-
nie miejsce, gdzie mogły być bezpiecznie złożone. Kościół
Mariacki był od 1343 r., daty położenia kamienia węgielne-
go, w ciągłej rozbudowie56, ale właśnie w latach 1380-1410
wzniesiono zakrystię uzyskując zapewne stosowną prze-
strzeń dla paramentów57.
Reasumując, można domniemywać, że tkaniny, z któ-
rych sprawiono szaty liturgiczne dla kościoła Mariackie-
go w Gdańsku, dotarły do Gdańska w wyniku współpracy
proboszcza kościoła z zakonem. Zakon dawał konieczne
fundusze, a proboszcz, który był także członkiem zakonu,
podsuwał pomysły do realizacji. To przedsięwzięcie wpi-
sywało kościół gdański do grupy świątyń najlepiej i naj-
ciekawiej uposażonych.
55 H. Samsonowicz, Europejski handel, s. 140 (jak w przyp. 54).
56 S. Bogdanowicz, Bazylika Mariacka w Gdańsku, Piechowice
1995.
57 E. Pilecka, Kościół Najświętszej Marii Panny w Gdańsku. Stan
badań, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humani-
styczno-Społeczne. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo”, 13,
1989, s. 80.
SUMMARY
Beata Biedrońska-Słotowa
(The National Museum in Cracow)
TEXTILES DECORATED WITH ARABIC SCRIPT
RE-USED IN THE VESTMENTS FROM ST MARY’S
CHURCH IN GDAŃSK, KEPT IN THE NATIONAL
MUSEUM IN GDAŃSK
A group of vestments from St Marys Church in Gdańsk,
kept in this city’s National Museum, counts among the
most important collections of this kind originating from
European treasuries. Owing to the diversity of textiles
from which the vestments were made and their large
number, this collection is sometimes even considered
to be the most valuable of its kind. The Gdańsk collec-
tion comprises vestments executed in the period from the
mid-fourteenth to the beginning of the sixteenth centu-
ries, and presents a broad overview of the skills and artis-
tic techniques employed by weaving workshops active in
various parts of Europe and the Middle East.
The items of greatest interest are those made of Eastern
fabrics decorated with Arabic script: two chasubles, made
entirely of textiles decorated with Arabic script; a satin
cope with a stripe of textile decorated with script; and two
dalmatics whose middle panels are made of identical tex-
tiles decorated with script, their sides having been made
of a different fabric.
All these fabrics, although closely resemblant, present
three various interpretations of the same pattern. They
were woven from silk thread using the lampas technique,
with additional gold threads made of gold leaf applied to
membranes from animal intestines. This technique, com-
bined with carefully designed patterns, was the decisive
factor in these products’ attaining a particularly high level
of craftsmanship.
On the basis of their iconography, their affinity with the
works of Persian art from the times of the Mongol con-
quest and the Ilkhanid period (1257-1381), and in keep-
ing with the literature, the origins of these fabrics may be
postulated in northern Persia during the Mongol Ilkhan-
ate, under the rule of Abu Sa’id (1317-1335), the successor
of Hulagu Khan.
In order that such fabrics might be brought to Gdańsk,
a large sum of money, next to an ingenious organiser, was
necessary. The latter’s role was possibly played by the pa-
rish priest of St Mary’s church and member of the Teu-
tonic Order, Andrzej of Słomowo (1361- after 1438). This
costly enterprise was likely carried out as a result of An-
drzej of Słomowos collaboration with the Teutonic Order.
kontakty, z koloniami genueńskimi na Krymie i z Kon-
stantynopolem. Zakon poprzez swój lwowski skład, jak
pisze Henryk Samsonowicz, był głównym eksporterem
bursztynu do środkowej Azji, Anatolii i przypuszczal-
nie do krajów Bliskiego Wschodu. Przywożono stamtąd
głównie korzenie i - co najważniejsze dla niniejszych roz-
ważań - jedwab i atłas, zarówno azjatycki, jak i włoski55.
Można więc śmiało przypuszczać, że tą drogą do Gdańska
dotarły opisywane tkaniny.
Dla tak cennych tkanin musiało znaleźć się odpowied-
nie miejsce, gdzie mogły być bezpiecznie złożone. Kościół
Mariacki był od 1343 r., daty położenia kamienia węgielne-
go, w ciągłej rozbudowie56, ale właśnie w latach 1380-1410
wzniesiono zakrystię uzyskując zapewne stosowną prze-
strzeń dla paramentów57.
Reasumując, można domniemywać, że tkaniny, z któ-
rych sprawiono szaty liturgiczne dla kościoła Mariackie-
go w Gdańsku, dotarły do Gdańska w wyniku współpracy
proboszcza kościoła z zakonem. Zakon dawał konieczne
fundusze, a proboszcz, który był także członkiem zakonu,
podsuwał pomysły do realizacji. To przedsięwzięcie wpi-
sywało kościół gdański do grupy świątyń najlepiej i naj-
ciekawiej uposażonych.
55 H. Samsonowicz, Europejski handel, s. 140 (jak w przyp. 54).
56 S. Bogdanowicz, Bazylika Mariacka w Gdańsku, Piechowice
1995.
57 E. Pilecka, Kościół Najświętszej Marii Panny w Gdańsku. Stan
badań, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humani-
styczno-Społeczne. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo”, 13,
1989, s. 80.
SUMMARY
Beata Biedrońska-Słotowa
(The National Museum in Cracow)
TEXTILES DECORATED WITH ARABIC SCRIPT
RE-USED IN THE VESTMENTS FROM ST MARY’S
CHURCH IN GDAŃSK, KEPT IN THE NATIONAL
MUSEUM IN GDAŃSK
A group of vestments from St Marys Church in Gdańsk,
kept in this city’s National Museum, counts among the
most important collections of this kind originating from
European treasuries. Owing to the diversity of textiles
from which the vestments were made and their large
number, this collection is sometimes even considered
to be the most valuable of its kind. The Gdańsk collec-
tion comprises vestments executed in the period from the
mid-fourteenth to the beginning of the sixteenth centu-
ries, and presents a broad overview of the skills and artis-
tic techniques employed by weaving workshops active in
various parts of Europe and the Middle East.
The items of greatest interest are those made of Eastern
fabrics decorated with Arabic script: two chasubles, made
entirely of textiles decorated with Arabic script; a satin
cope with a stripe of textile decorated with script; and two
dalmatics whose middle panels are made of identical tex-
tiles decorated with script, their sides having been made
of a different fabric.
All these fabrics, although closely resemblant, present
three various interpretations of the same pattern. They
were woven from silk thread using the lampas technique,
with additional gold threads made of gold leaf applied to
membranes from animal intestines. This technique, com-
bined with carefully designed patterns, was the decisive
factor in these products’ attaining a particularly high level
of craftsmanship.
On the basis of their iconography, their affinity with the
works of Persian art from the times of the Mongol con-
quest and the Ilkhanid period (1257-1381), and in keep-
ing with the literature, the origins of these fabrics may be
postulated in northern Persia during the Mongol Ilkhan-
ate, under the rule of Abu Sa’id (1317-1335), the successor
of Hulagu Khan.
In order that such fabrics might be brought to Gdańsk,
a large sum of money, next to an ingenious organiser, was
necessary. The latter’s role was possibly played by the pa-
rish priest of St Mary’s church and member of the Teu-
tonic Order, Andrzej of Słomowo (1361- after 1438). This
costly enterprise was likely carried out as a result of An-
drzej of Słomowos collaboration with the Teutonic Order.