DOI Artikel:
Łanuszka, Magdalena: [Renzension von: Penny Howell Jolly, Picturing the ‘pregnant’ Magdalene in northern art, 1430 – 1550: Addressing and undressing the sinner-saint]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.44936#0147
146
[MS M.1004 fol- 9or] lub flamandzkie ok. 1490 [MS S.7
fol. зог]). Paradoksalne połączenie grzesznej żądzy i świę-
tej czystości występowało przecież w popularnym w póź-
nym średniowieczu motywie Dzikiej Kobiety z Jednoroż-
cem, m.in. w grafikach czy tapiseriach (czego najsłynniej-
sze przykłady mogą stanowić chociażby piętnastowieczna
grafika L.229 Mistrza E.S. albo tapiseria ok. 1500 r. z kolek-
cji Historisches Museum w Bazylei). Interpretacja tego mo-
tywu wciąż zresztą podlega dyskusjom, lecz w tym wypad-
ku może on stanowić bardzo cenny przykład w kontekście
badań nad średniowiecznym odczytywaniem przedstawień
Marii Magdaleny i postrzeganiem jej postaci przez ówczes-
nych odbiorców dzieł sztuki.
Warto zauważyć, że popularne również w sztuce wło-
skiej przedstawienia ekstazy Marii Magdaleny w więk-
szości przypadków różnią się jednak od wersji północ-
noeuropejskich, preferując wizerunki świętej okrytej dłu-
gimi włosami, niekoniecznie zaś porośniętej nimi na ca-
łym ciele. Penny Jolly przywołała, bardzo interesujący
swoją drogą, przykład ołtarza autorstwa Paola Veneziana
(ok. 1349, Worcester Art Museum), gdzie święta w ekstazie
„prezentuje” medalion z głową Chrystusa niczym Matka
Boska z ikon w typie Znamenie. Ten przykład pojawia się
w ostatnim, piątym rozdziale książki, gdy autorka odnosi
się do przedstawień melancholijnej Magdaleny na pustko-
wiu, doznającej duchowego odrodzenia i ekstazy poprzez
kontemplację.
Książka Penny Jolly jest niewątpliwie interesującą po-
zycją, ukazującą niejednoznaczność i skomplikowanie
postaci Marii Magdaleny i jej kultu u progu nowożytno-
ści. Jak twierdzi autorka, kult Marii Magdaleny przetrwał
nawet w dobie Reformacji właśnie ze względu na to, że
postać ta mogła być rozumiana jako obejmująca wiele
aspektów ludzkiej egzystencji. Dla humanistów, jak pi-
sze Jolly, Maria Magdalena mogła mieć znaczenie w wie-
lu kontekstach: miłości i muzyki, melancholii czy nawet
jako nawiązanie do mitologicznej Pandory. Mimo tego,
że część konkluzji badaczki może budzić wątpliwości,
zaś ujęcie niektórych zagadnień pozostawia niedosyt, to
książka jej całościowo wydaje się cenną publikacją, wartą
zauważenia przez badaczy późnośredniowiecznej i nowo-
żytnej sztuki północnoeuropejskiej.
[MS M.1004 fol- 9or] lub flamandzkie ok. 1490 [MS S.7
fol. зог]). Paradoksalne połączenie grzesznej żądzy i świę-
tej czystości występowało przecież w popularnym w póź-
nym średniowieczu motywie Dzikiej Kobiety z Jednoroż-
cem, m.in. w grafikach czy tapiseriach (czego najsłynniej-
sze przykłady mogą stanowić chociażby piętnastowieczna
grafika L.229 Mistrza E.S. albo tapiseria ok. 1500 r. z kolek-
cji Historisches Museum w Bazylei). Interpretacja tego mo-
tywu wciąż zresztą podlega dyskusjom, lecz w tym wypad-
ku może on stanowić bardzo cenny przykład w kontekście
badań nad średniowiecznym odczytywaniem przedstawień
Marii Magdaleny i postrzeganiem jej postaci przez ówczes-
nych odbiorców dzieł sztuki.
Warto zauważyć, że popularne również w sztuce wło-
skiej przedstawienia ekstazy Marii Magdaleny w więk-
szości przypadków różnią się jednak od wersji północ-
noeuropejskich, preferując wizerunki świętej okrytej dłu-
gimi włosami, niekoniecznie zaś porośniętej nimi na ca-
łym ciele. Penny Jolly przywołała, bardzo interesujący
swoją drogą, przykład ołtarza autorstwa Paola Veneziana
(ok. 1349, Worcester Art Museum), gdzie święta w ekstazie
„prezentuje” medalion z głową Chrystusa niczym Matka
Boska z ikon w typie Znamenie. Ten przykład pojawia się
w ostatnim, piątym rozdziale książki, gdy autorka odnosi
się do przedstawień melancholijnej Magdaleny na pustko-
wiu, doznającej duchowego odrodzenia i ekstazy poprzez
kontemplację.
Książka Penny Jolly jest niewątpliwie interesującą po-
zycją, ukazującą niejednoznaczność i skomplikowanie
postaci Marii Magdaleny i jej kultu u progu nowożytno-
ści. Jak twierdzi autorka, kult Marii Magdaleny przetrwał
nawet w dobie Reformacji właśnie ze względu na to, że
postać ta mogła być rozumiana jako obejmująca wiele
aspektów ludzkiej egzystencji. Dla humanistów, jak pi-
sze Jolly, Maria Magdalena mogła mieć znaczenie w wie-
lu kontekstach: miłości i muzyki, melancholii czy nawet
jako nawiązanie do mitologicznej Pandory. Mimo tego,
że część konkluzji badaczki może budzić wątpliwości,
zaś ujęcie niektórych zagadnień pozostawia niedosyt, to
książka jej całościowo wydaje się cenną publikacją, wartą
zauważenia przez badaczy późnośredniowiecznej i nowo-
żytnej sztuki północnoeuropejskiej.