DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.9141#0010
10
MONVMENTA EPIGRAPHICA POMPEIANA
SECTIO ALTEHA
INSCRIPTIONES PARIETIBVS DEPICTAE AVT GRAPHIIS EXARATAE.
VI.
i.
EKSUK • AMVIANUD . EITUNS
2 ANTER • TIURRI • XII • INI • VER
SARINU • PUF • FAAMAT
4 MR • AADIRIIS • V
Hoc viae flexu ennt
ad turrim xii et forum, (?)
quo dicit (?)
Mara Adirius Vibii fllius
2.
EKSUK • AMVIANUD • EIT
2 ANTER • TIURRI • XII • DD
YERUSARINU • PUF •
4 FAAMAT • MR • AADIRUS . V
Via est Pompeis a porta Herculanea ad Nolanam , quae prope Thermas circumversans , et maiori spatio
patens , ad moenia septentrionalia ducit: apud hunc viae flexum duae leguntur inscriptiones rubro colore
depictae, quarum una ante annum 1797 in pariete domus Actaeonis detecta, edita est a Rosinio (Dissert.
isag. pag. 39, tab. m), de Jorio {Plan de Pomp. pag. 225, tab. iv; Guida pag. 417, tab. v, n. I), Gua-
rinio (Comm. xi, pag. 21), Gellio [Pomp. 1835, tom. n, pag. 206), Grotefendio [Rud. ling. oscae pag. 30,
tab. n) , Lepsio (Inscr. umbr. et oscae pag. 62, tab. xxn , n. 2 ) , Mommsenio {Vnter. Dial. pag. 185,
tab. xi, n. 29 a), omnibusque fere itinerariorum auctoribus; alteram, quae nunc admodum deleta est, inve-
nies in pariete domus Pansae , ubi eam viderunt Lepsius (o. c. pag. 63, tab. xxn, n. &) et Mommsenius
(o. c. pag. 185, tab. xi, n. 29 b): egomet quoque delineavi anno 1847.
Omnino singularis est ac propria harum inscriptionum ratio, quod eae quae magistratuum iussu pictae sint,
numquam continent domicilii alicuius mentionem, quam tantum reperire datum est ipsis in^titulis, qui parie-
tibus graphio otii consumendi gratia exarati, Pompeis publicis privatisque locis inveniuntur; attamen Momm-
senius cum vocemfaamat magis a dhaman, quod samscritica lingua domicilium sonat quam dorico $AMil iUa-
tamexistimasset, verbapuf faamat explicanda ubi habitat, et versarinuvel verusarinulomm eiusdem
habitationis intelligendum censuit: quod vero cum prorsus mihi non suaderet, modum recentioris interpretationis
excogitandum putavi.
Inscriptio quae repetita legitur in parietibus aedificioruin, quibus viae cubitus actus est, duorum locorum
publicorum nomina referre videtur, quae sunt turris duodecima et versarinti, sed in eo itinere quod ex
cubito viae portam Herculaneam pertingit, nullum aedificium apparet publica commoditate extructum et in de-
versorii usum accomodatum ; immo vero nulla ratio est ut illud de duobus aedificiis eiusdem viae cursu
locatis intelligatur: quare verbum amvianud, quod utrisque inscriptionibus adhibitum est ut viam circum-
versantem denotaret221, erroneum foret in titulo qui domi Actaeonis legitur, si duo aedificia uno rectoque iti-
nere porta Herculanea adpulsante extantia indicasset. Quamobrem, quia turres non alium locum occupare pote-
rant nisi moenia , ubi ad defensionem murorum aggeribus coniunctae erant, aedificium versarinu vel ve-
rusarinu appellatum exquirendum est itinere contrario, scilicet ab ipso cubito viae ad portam Nolanam. Ibi
vero haud longe ab aede Fortunae Augustae maximum deversorium est sive Forum, ubi populus publicis pri-
vatisque negotiis versabatur , quod etsi nullam tunc habuisset magnificentiam monumentorum, quae a patro-
nis coloniae, a pietate Eumachiae, ab auctoritate magistratuum facta deinde vel dedicata fuere, tamen se lo-
cum multitudine frequentatum ludisque aptum permultis inscriptionibus praebetur; ac propterea Forum a Pom-
peianis versarinu aut verusarinu appellatum coniicio, quiain eum locum ut incommune deversorium non
habitandi sed ad tempus commorandi caussa divertebatur (cf. manvt. , ad cicer. Epist. lib. vi, 19): qua
de re verbum faamat cum famino (festvs, lib. vi, pag. 87 Miiller) et praefamino (cato , De re rust.
cap. 1M; cf. cap. 134) vetustissimis romani sermonis vocibus et ^AMil Doricorum comparatum , latine
dicit explicavi, quod in re oratoria valuit caussas dicere in Foro eleganter gravissime et copiosissime (er-
nesti, Techn. lat. pag. 123).
Nec autem sacram sive iuridicam significationem vox dicere hic habere videtur, cum reliqua desint quae si de
propitiatione deorum vel de iure dicendo ageretur exprimenda forent: quam vero sententiam haud fusius expo-
nam nec defendam, dum ab ipsarum inscriptionum contextu figurativum omnem et methaphoricum sensum reiice-
re interpretes arbitrati sunt. Duorum igitur titulorum litteralem explicationem si quaerimus, summa facilitate sum-
maque cum fide ita restituendam existimo: per hanc viam itinere contrario itur duo in loca, idest ad tur-
rim xn et ad Forum, ubi Mara Adirius Vibii filius verba adpopulum facit.
VII.
2.
MA•HERENNI
IHI-1-I.D-V.N-D'EIU
Naium Ilerenniiim
iiii........
PIKUFN.
Programma quod retuli n. 1 editum est a Guarinio [Comm. ix, pag. 28; Fasti duumv. pag. 22,n.8),Mi-
calio ( Storia tab. cxx, n. 5), Grotefendio [Rud. ling. oscae pag. 29, tab. n),Lepsio [Inscr. umbr. etoscae^ag.
65, tab. xxu, n. 7), Mommsenio [Unter. Dial. pag. 186, tab. xi, n. 29 f. 1), sed variis parumque accuratis
22) Differentia quae inler voces amvianud et dekkviarim (tab. i, vs. 8) occurrit, patet est via paullo a recto tramite discedens-, quare confer quod de brachio cubito inflexo , nummis Anconae
ex parliculisaw et dekk quae vocem via praecedunt, nam circum valuit «m, et dekk explicalur de expresso, disseruit Cavedonius (Spicil. num. pag. 11).
vel ex} ita ut amvianud dicitur in titulis viam flectentem iterque mutantem , et dekkvia rim
\
MONVMENTA EPIGRAPHICA POMPEIANA
SECTIO ALTEHA
INSCRIPTIONES PARIETIBVS DEPICTAE AVT GRAPHIIS EXARATAE.
VI.
i.
EKSUK • AMVIANUD . EITUNS
2 ANTER • TIURRI • XII • INI • VER
SARINU • PUF • FAAMAT
4 MR • AADIRIIS • V
Hoc viae flexu ennt
ad turrim xii et forum, (?)
quo dicit (?)
Mara Adirius Vibii fllius
2.
EKSUK • AMVIANUD • EIT
2 ANTER • TIURRI • XII • DD
YERUSARINU • PUF •
4 FAAMAT • MR • AADIRUS . V
Via est Pompeis a porta Herculanea ad Nolanam , quae prope Thermas circumversans , et maiori spatio
patens , ad moenia septentrionalia ducit: apud hunc viae flexum duae leguntur inscriptiones rubro colore
depictae, quarum una ante annum 1797 in pariete domus Actaeonis detecta, edita est a Rosinio (Dissert.
isag. pag. 39, tab. m), de Jorio {Plan de Pomp. pag. 225, tab. iv; Guida pag. 417, tab. v, n. I), Gua-
rinio (Comm. xi, pag. 21), Gellio [Pomp. 1835, tom. n, pag. 206), Grotefendio [Rud. ling. oscae pag. 30,
tab. n) , Lepsio (Inscr. umbr. et oscae pag. 62, tab. xxn , n. 2 ) , Mommsenio {Vnter. Dial. pag. 185,
tab. xi, n. 29 a), omnibusque fere itinerariorum auctoribus; alteram, quae nunc admodum deleta est, inve-
nies in pariete domus Pansae , ubi eam viderunt Lepsius (o. c. pag. 63, tab. xxn, n. &) et Mommsenius
(o. c. pag. 185, tab. xi, n. 29 b): egomet quoque delineavi anno 1847.
Omnino singularis est ac propria harum inscriptionum ratio, quod eae quae magistratuum iussu pictae sint,
numquam continent domicilii alicuius mentionem, quam tantum reperire datum est ipsis in^titulis, qui parie-
tibus graphio otii consumendi gratia exarati, Pompeis publicis privatisque locis inveniuntur; attamen Momm-
senius cum vocemfaamat magis a dhaman, quod samscritica lingua domicilium sonat quam dorico $AMil iUa-
tamexistimasset, verbapuf faamat explicanda ubi habitat, et versarinuvel verusarinulomm eiusdem
habitationis intelligendum censuit: quod vero cum prorsus mihi non suaderet, modum recentioris interpretationis
excogitandum putavi.
Inscriptio quae repetita legitur in parietibus aedificioruin, quibus viae cubitus actus est, duorum locorum
publicorum nomina referre videtur, quae sunt turris duodecima et versarinti, sed in eo itinere quod ex
cubito viae portam Herculaneam pertingit, nullum aedificium apparet publica commoditate extructum et in de-
versorii usum accomodatum ; immo vero nulla ratio est ut illud de duobus aedificiis eiusdem viae cursu
locatis intelligatur: quare verbum amvianud, quod utrisque inscriptionibus adhibitum est ut viam circum-
versantem denotaret221, erroneum foret in titulo qui domi Actaeonis legitur, si duo aedificia uno rectoque iti-
nere porta Herculanea adpulsante extantia indicasset. Quamobrem, quia turres non alium locum occupare pote-
rant nisi moenia , ubi ad defensionem murorum aggeribus coniunctae erant, aedificium versarinu vel ve-
rusarinu appellatum exquirendum est itinere contrario, scilicet ab ipso cubito viae ad portam Nolanam. Ibi
vero haud longe ab aede Fortunae Augustae maximum deversorium est sive Forum, ubi populus publicis pri-
vatisque negotiis versabatur , quod etsi nullam tunc habuisset magnificentiam monumentorum, quae a patro-
nis coloniae, a pietate Eumachiae, ab auctoritate magistratuum facta deinde vel dedicata fuere, tamen se lo-
cum multitudine frequentatum ludisque aptum permultis inscriptionibus praebetur; ac propterea Forum a Pom-
peianis versarinu aut verusarinu appellatum coniicio, quiain eum locum ut incommune deversorium non
habitandi sed ad tempus commorandi caussa divertebatur (cf. manvt. , ad cicer. Epist. lib. vi, 19): qua
de re verbum faamat cum famino (festvs, lib. vi, pag. 87 Miiller) et praefamino (cato , De re rust.
cap. 1M; cf. cap. 134) vetustissimis romani sermonis vocibus et ^AMil Doricorum comparatum , latine
dicit explicavi, quod in re oratoria valuit caussas dicere in Foro eleganter gravissime et copiosissime (er-
nesti, Techn. lat. pag. 123).
Nec autem sacram sive iuridicam significationem vox dicere hic habere videtur, cum reliqua desint quae si de
propitiatione deorum vel de iure dicendo ageretur exprimenda forent: quam vero sententiam haud fusius expo-
nam nec defendam, dum ab ipsarum inscriptionum contextu figurativum omnem et methaphoricum sensum reiice-
re interpretes arbitrati sunt. Duorum igitur titulorum litteralem explicationem si quaerimus, summa facilitate sum-
maque cum fide ita restituendam existimo: per hanc viam itinere contrario itur duo in loca, idest ad tur-
rim xn et ad Forum, ubi Mara Adirius Vibii filius verba adpopulum facit.
VII.
2.
MA•HERENNI
IHI-1-I.D-V.N-D'EIU
Naium Ilerenniiim
iiii........
PIKUFN.
Programma quod retuli n. 1 editum est a Guarinio [Comm. ix, pag. 28; Fasti duumv. pag. 22,n.8),Mi-
calio ( Storia tab. cxx, n. 5), Grotefendio [Rud. ling. oscae pag. 29, tab. n),Lepsio [Inscr. umbr. etoscae^ag.
65, tab. xxu, n. 7), Mommsenio [Unter. Dial. pag. 186, tab. xi, n. 29 f. 1), sed variis parumque accuratis
22) Differentia quae inler voces amvianud et dekkviarim (tab. i, vs. 8) occurrit, patet est via paullo a recto tramite discedens-, quare confer quod de brachio cubito inflexo , nummis Anconae
ex parliculisaw et dekk quae vocem via praecedunt, nam circum valuit «m, et dekk explicalur de expresso, disseruit Cavedonius (Spicil. num. pag. 11).
vel ex} ita ut amvianud dicitur in titulis viam flectentem iterque mutantem , et dekkvia rim
\