Herbert, Joseph von; Maria Theresia [Oth.]; Trattner, Johann Thomas von [Oth.]; Patruban, Martin Marcus [Oth.]: Dissertatio De Igne: Triplicem illius statum complexa, quum fluidum elasticum est, caloremque efficit, quum motu rapidissimo a corporibus euibratus lux est, quum denique irretitus, ac velut vinctus e corporibus gignitur, aut sua in libertate exsistens ab his absorbetur (Viennae: Typ. Ioan. Thomae Nob. De Trattnern, Sac. Caes. Reg. Maiest Typogr. Et Bibliop., 1773) [VD18 13993461]

76

Dissertatio

A re non alienum videbatur, aliqua
hoc loco de puluere pyrio, deque fulmi-
nantibus aliis pulueribus dicere. Ferunt,
puluerem pynum optimum ex libra nitri,
tribus vnciis carbonum, vna sulfuris pa-
rari ; pulueris vero vim, quam tantam
displosione exserit, ab aere, qui se huius
inssammatione liberat , amissamque recu-
perat elasticitatem, haberi. De eo nul-
lum aliud euidentius experimentum, quam
in Schatelli machina, in huiate museo phy-
sico aulico adseruata vidi: intra duos digi-
tos crassum cylindrum orichalcinum pia-
res pulueris pyrii vnciae accendantur: fit
vero ea accensio, quum cylindri solidi,
cauo quam exa&issime congruentis, mo-
tu elater soluitur, qui silicis in chalybem.
( impactu puluerem succendit; in hac ma-
china, iam per plures dies etiam frige-
fafta, adseruatus aer e puluere genitus,
quum in canalem, cui globus plumbeus
insertus est, per epistomium immittitur,
globum ea vi propellit, vt obie&um asse-
rem, quantumuis crassum, perfodiat, vt
vesicam orificio tubi alligatam, modica
epistomii apertura emissus, non tendat so-
lum, sed et perrumpat quandoque.
Et vero, Halesio teste, multum nitro
aeris inest, qui fixus ad vnam ducentesi-
mam vigesimam secundam illius volumi-
nis partem redactus est, quem alias libe-
ro atmosphaerae flatu occupat: hic ali-
quanta sui parte vel sola nitri fusione, ca-
lore-