Hudig, Ferrand W.: Frederik Hendrik en de kunst van zijn tijd: rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van buitengewoon hoogleeraar in de kunstgeschiedenis der middeleeuwen en van den nieuweren tijd aan de Universiteit van Amsterdam op 1 october 1928 (Amsterdam: Menno Hertzberger, 1928)

10
2oo stierf 6e^e ricbting niet kaar scheppers uit, ornaat 6e ware
bo6ern, 6e bofkring, 6ie er ontvankelijk voor kou Lijn, ontbrak.
Oe iuvloe6 6ieu WiIIeru I eu Maurits op 6e Oe6erlan6scbe
knust uitoeieu6eu, was 6us vau weinig belang. XVelke nieuwe
wegen sloeg uu bre6srik Oencbik in, 6ie ous bet recbt geven,
uiet alleeu aijn uaaru rust 6e kuust iu verbau6 te brengen, ruaar
ook in beiu een rui66elpuut te ?ieu, een uitgangspunt voor al-
genreene bescbouwingen?
Oe eerste op6racbt, 6ie ruet beru in verbau6 gebracbt wor6t,
is al rnerkwaar6ig genoeg. In bet Rlaiser Rrie6ricb lVluseurn te
Berlijn bevin6en Licb twaalf rneer 6an levensgroots gescbil6er6e
borstbee16en van Rorneinscbe keilers 2ij wer6en tusscben
1618 en 1625 6oor Oe6erlan6scbe kunstenaars gescbi16er6. Oet
uitganspunt vorrn6e blijkbaar bet portret van Vitellius 6oor Oen-
6rik Oolt^ius. Oir stuk, op 6e een of an6ere wij2e 6oor 6en prins
verworven, rnoet aanlei6ing geweest rijn tot bet aanleggen van
een serie, waarbij wellicbt ge6acbt is aan 6e beroern6e twaalf
keizerportretten, 6ie litiaan voor Leclerigo OonraZa rnaakte, en
6ie we16ra (in 1628) bet eigen6orn van Rarel I van Lngelan6
rou6en wor6en Lij 6e uitvoering van 6it plan krijgt rnen
bijna 6en in6ruk, 6at bet bier een we6strij6 go16 tusscben 6e
twee ricbtingen, waarin bet Zc/aM'crrme ricb onatrent 6eren tij6
begon te splitsen: aan 6e eene rij6e 6e groep, 6ie ricb orn Van
lVlan6er ba6 gevorrn6 en 6ie inen ten gevolge van bun gefor-
ceerde over6rijvingen tbans gewoonlijk 6en bijnaarn „manie-
raten" Zeeft, en 6aartegenover 6e jongere kunstenaars, 6ie in
Italië vooral on6er Llaravaggio's invloe6 tot een bree6e, natuur-
lijkere opvatting waren gekornen. Oir bet eerste karnp treffen
we bier naast Ooltrius, 6ie in 1617 ree6s was overle6en, Lor-
nelis Oornebsr aan, voorts VliereveI6, lVloreelse, XVernsr van
Valkert. On6er 6e nieuwbcbters, 6ie aan bet manieri;me voorgoe6
6en 6oo6steek gaven, rnoet Rubens in 6e eerste plaats wor6en
genoern6, naast bern in Antwerpen 6erar6 Legbers en in 6e
Ooorclebjke provincies Oerbruggen, Oontborst en Laburen. 2ij
allen beboor6en tot 6e gega6ig6en in 6eaen vreso^anren strij6.
Van bet grootste belang bij 6e keurde 6er kunstenaars was
wel, 6at tegenover Oolt^ius bier 6a6ebjk Rubens wer6 geste16.
Oa6 Ou^gens ree6s 6e ban6 in 6e?e keu^e geba6, ?ij 2ou niet