Ilkosz, Jerzy [Hrsg.]; Störtkuhl,Beate [Hrsg.]: Wieżowce Wrocławia 1919-1932: wystawa zorganizowana przez Archiwum Budowlane Miasta Wrocławia we współpracy z Technische Universität Braunschweig (Wrocław: Archiwum Budowlane Miasta Wrocławia, 1997)

7. Max Berg, projekt zabudowy przy
dworcu Świebodzkim, 1919-1920,
Kat. 31.


ki tej koncepcji liczne mieszkania, wykorzystywane dotąd do celów biu-
rowych, mogłyby powrócić do swej pierwotnej funkcji. Jako pierwszy
z niemieckich architektów, powiązał Berg kwestię wieżowców z nasila-
jącym się po pierwszej wojnie światowej problemem mieszkaniowym,
wysuwając w ten sposób koronny, a niejednokrotnie powtarzany później,
argument dla poparcia tego typu budownictwa.
Podobnie jak Taut i Gropius, również i Berg przyrównywał wieżowce
do gotyckich katedr czy wielkich kościołów farnych. Tamte podporząd-
kowały sobie sylwetkę średniowiecznego miasta, drapacze chmur zaś
miały dominować w nowoczesnych miastach biznesu (Geschaftsstadt),
stanowiąc świątynie ludzkiej pracy11 12. Jednakże z bezpośrednich remini-
scencji gotyku - pojętego jako triumf wertykalizmu - pozostały u Berga
tylko lizeny, zwieńczone przypominającymi fiale, trójkątnymi zwieńcze-
niami oraz szczytowe attyki na krawędziach dachów (np. wieżowiec
przy placu Powstańców Warszawy, dawniejszy Lessingplatz). Projekty
Berga antycypują zasady „Nowej Architektury" (Neues Bauen) z lat dwu-
dziestych: rytmizacja gigantycznych mas wieżowca pozostaje w zgodzie
z jego harmonijnymi proporcjami, uwzględniając jednocześnie wysoko-
ści okapów budynków sąsiednich. Berg dematerializuje ściany za pomo-
cą pasów okien i odkrywa przy tym konstrukcyjny szkielet budowli.
Szczytowe osiągnięcie zgodne z tą koncepcją stanowi projekt centrum to-
warowego koło dworca Świebodzkiego (dawniej Freiburger Bahnhof) we
11 M. Berg, Der Bau von Geschaftswohnhausern zur Linderung der Wohnungsnot
mit Beispielen fur Breslau, „Ostcleutsche Bauzeitung" 18 (1920), s. 273-277, oraz
„Stadtbaukunst" 1 (1920), s. 99-101 i 113-118.
Projekty wieżowców Berga por. J. IIkosz, Hochhauser fur Breslau von Max Berg,
[w:] Moderne Architektur in Deutschland 1900-1950. Reform und Tradition, hrsg.
V. M. Lampugnani, R. Schneider, Stuttgart 1992, s. 201-219.
12 M. Berg, op. cit., „Ostdeutsche Bauzeitung", s. 277.

19