DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.45249#0095
ŁUKASZ
KRZYWKA
Wieżowiec
Miejskiej Kasy Oszczędności
przy wrocławskim Rynku
Druga połowa lat dwudziestych XX w. to dla Wrocławia okres narasta-
jącej stagnacji ekonomicznej, jaka nastąpiła po względnym ożywieniu
panującym w pierwszych latach Republiki Weimarskiej. Słabnącą ko-
niunkturę usiłowano pobudzić specjalnymi programami gospodarczymi,
m.in. powstałym w 1925 roku „Sofortprogramm" oraz „Osthilfe" z lat
1 930-1 9321. Z kolei rozszerzenie granic miasta w 1928 roku i wzrost
ludności o ponad sześćdziesiąt tysięcy obywateli stworzyły nie tylko pro-
blemy socjalne, ale otwierały zarazem perspektywy ekspansji. Z silnie od-
czuwanej potrzeby chwili powstała idea wzniesienia położonej w cen-
trum Wrocławia nowej siedziby dla Miejskiej Kasy Oszczędności, insty-
tucji finansowej działającej od połowy XIX wieku, której zadaniem miało
być stymulowanie lokalnej przedsiębiorczości2.
Nowa siedziba Kasy miała powstać na obszernej narożnej parceli,
utworzonej przez połączenie działek Rynek 9, Rynek 10/11, plac Solny 9
i Kiełbaśnicza 1, w latach dwudziestych XX wieku znajdujących się w po-
siadaniu firmy „Herz i Ehrlich". Parcela ta położona była przy tym na-
przeciw Ratusza, a w kamienicy Rynek 10/11 działała filia Miejskiej Ka-
sy prowadzona przez bank Wallenberg-Pachaly. W ciągu roku 1928 wy-
kupiono teren pod przyszłą budowę, aby na początku następnego roku
ogłosić konkurs na projekt nowej siedziby Kasy.
Rozpisując konkurs zwrócono się do grona wybitnych miejscowych
i berlińskich twórców, członków prestiżowego Stowarzyszenia Architek-
tów Niemieckich (Bund der Deutschen Architekten - BDA): Theo Effen-
bergera, Richarda i Paula Ehrlichów, Richarda Gazę, Adolfa Radinga,
Hansa Scharouna, zespołu Ernsta Kleemanna, Paula Kleina i Georga Wol-
ffa, Ericha Graua, zespołu Paula Heima i Alberta Kemptera, Heinricha
Rumpa, Kurta Langera, wreszcie profesorów Mewesa i Hansa Poelzi-
ga. Przeznaczono odpowiednie sumy na obsługę konkursu i na na-
grody, określono także sąd konkursowy3. W skład jury powołano prze-
de wszystkim Senatora do spraw prac publicznych (Senator der óffentl.
Arbeiten), inżyniera Hugo Althofa z Gdańska (poprzednio głównego
architekta we Wrocławiu), dalej Radcę Budowlanego Miasta (Stadtbau-
rat) Fritza Behrendta, Maxa Berga, szefa wrocławskiej Policji Budowla-
nej Polizeibaudirektor) Otto Bergera, byłego Krajowego Radcę Budow-
lanego (Landesbaurat) i Konserwatora Prowincji Ludwiga Burgemeistra,
wreszcie znanego we Wrocławiu architekta, członka BDA, Hermanna
1 Por. A. Galos, Wrocław w latach 1914-1945, [w:] Wrocław, jego dzieje i kul-
tura, pr. zbiór, pod red. Z. Świechowskiego, Warszawa 1978, s. 375.
2 Poprzednia główna siedziba Kasy, przy ul. Szajnochy 7-9 (Rolśmarktstr.) autor-
stwa R. Pluddemanna, dzielona z Biblioteką Miejską, już od dawna uznawana była
za niewystarczającą.
3 Wettbewerb Stadtliche Sparkasse Breslau, „Ostdeutsche Bauzeitung" 1929, nr
1 8, s. 201, gdzie lista architektów zaproszonych do udziału w konkursie oraz człon-
ków jury, pełniejsza lista członków sądu konkursowego w: Wettbewerbsergebnisse,
Breslau, „Ostdeutsche Bauzeitung" 1929, nr 47, s. 368.
93
KRZYWKA
Wieżowiec
Miejskiej Kasy Oszczędności
przy wrocławskim Rynku
Druga połowa lat dwudziestych XX w. to dla Wrocławia okres narasta-
jącej stagnacji ekonomicznej, jaka nastąpiła po względnym ożywieniu
panującym w pierwszych latach Republiki Weimarskiej. Słabnącą ko-
niunkturę usiłowano pobudzić specjalnymi programami gospodarczymi,
m.in. powstałym w 1925 roku „Sofortprogramm" oraz „Osthilfe" z lat
1 930-1 9321. Z kolei rozszerzenie granic miasta w 1928 roku i wzrost
ludności o ponad sześćdziesiąt tysięcy obywateli stworzyły nie tylko pro-
blemy socjalne, ale otwierały zarazem perspektywy ekspansji. Z silnie od-
czuwanej potrzeby chwili powstała idea wzniesienia położonej w cen-
trum Wrocławia nowej siedziby dla Miejskiej Kasy Oszczędności, insty-
tucji finansowej działającej od połowy XIX wieku, której zadaniem miało
być stymulowanie lokalnej przedsiębiorczości2.
Nowa siedziba Kasy miała powstać na obszernej narożnej parceli,
utworzonej przez połączenie działek Rynek 9, Rynek 10/11, plac Solny 9
i Kiełbaśnicza 1, w latach dwudziestych XX wieku znajdujących się w po-
siadaniu firmy „Herz i Ehrlich". Parcela ta położona była przy tym na-
przeciw Ratusza, a w kamienicy Rynek 10/11 działała filia Miejskiej Ka-
sy prowadzona przez bank Wallenberg-Pachaly. W ciągu roku 1928 wy-
kupiono teren pod przyszłą budowę, aby na początku następnego roku
ogłosić konkurs na projekt nowej siedziby Kasy.
Rozpisując konkurs zwrócono się do grona wybitnych miejscowych
i berlińskich twórców, członków prestiżowego Stowarzyszenia Architek-
tów Niemieckich (Bund der Deutschen Architekten - BDA): Theo Effen-
bergera, Richarda i Paula Ehrlichów, Richarda Gazę, Adolfa Radinga,
Hansa Scharouna, zespołu Ernsta Kleemanna, Paula Kleina i Georga Wol-
ffa, Ericha Graua, zespołu Paula Heima i Alberta Kemptera, Heinricha
Rumpa, Kurta Langera, wreszcie profesorów Mewesa i Hansa Poelzi-
ga. Przeznaczono odpowiednie sumy na obsługę konkursu i na na-
grody, określono także sąd konkursowy3. W skład jury powołano prze-
de wszystkim Senatora do spraw prac publicznych (Senator der óffentl.
Arbeiten), inżyniera Hugo Althofa z Gdańska (poprzednio głównego
architekta we Wrocławiu), dalej Radcę Budowlanego Miasta (Stadtbau-
rat) Fritza Behrendta, Maxa Berga, szefa wrocławskiej Policji Budowla-
nej Polizeibaudirektor) Otto Bergera, byłego Krajowego Radcę Budow-
lanego (Landesbaurat) i Konserwatora Prowincji Ludwiga Burgemeistra,
wreszcie znanego we Wrocławiu architekta, członka BDA, Hermanna
1 Por. A. Galos, Wrocław w latach 1914-1945, [w:] Wrocław, jego dzieje i kul-
tura, pr. zbiór, pod red. Z. Świechowskiego, Warszawa 1978, s. 375.
2 Poprzednia główna siedziba Kasy, przy ul. Szajnochy 7-9 (Rolśmarktstr.) autor-
stwa R. Pluddemanna, dzielona z Biblioteką Miejską, już od dawna uznawana była
za niewystarczającą.
3 Wettbewerb Stadtliche Sparkasse Breslau, „Ostdeutsche Bauzeitung" 1929, nr
1 8, s. 201, gdzie lista architektów zaproszonych do udziału w konkursie oraz człon-
ków jury, pełniejsza lista członków sądu konkursowego w: Wettbewerbsergebnisse,
Breslau, „Ostdeutsche Bauzeitung" 1929, nr 47, s. 368.
93