DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1977#0779
1419 Digeſtorum Liber XIV. Titj. 1420
Lj- magm codem. Alterum eſt in ljS i is, qui nauem.
squamqamadti.l., S fliusfam. S aut caulus
2. ſent. Magitrum nauis Graci vocant mris exereitorem vo-
cant Nauclerum: nauieularicu: Exereiter dofinitur in
1 .exertitorum.J vde nt. ad eum. CVIAC.
Tilitase.
magiſtrum. ſi quis cum
eo contrahar: quia ita
contrahens poreſt igno-
rare conditionem ma-
giſtri-propter neceſſita-
tem nanigandi euum
eſt, me tneri ad exem-
plum illius, qui ali-
quem prapoſuit taber
nx vel negotiarioni!
uuA aunmtrueeon ſe
u imilis neceſſiras con-
menatioqe. rahendi: quia contra-
. hens qun iteore pla-
reſt deliberare expediat
ſibi contrahere, an non.
ſed non iu eo, qui con-
trahit eã magiſtro na-
is quia lorn en-
non pariunrur ple-
ua a oea puriant tople.
iou v lium, poreſt enim con-
te Adde Car- tingere vt locus ſir pe-
dinal. iu i¬ rieuloſus, in quo deber
mn &muu Eeri cõtractusel tem-
d us aptum ad uigan-
dun cogat nauigare.
uAGrx-
J Loo & te-
pore variantur
Dminus tenetur ex facte ma-
gistri per eum prapoſiti: ſiut domi-
nus ex facto instioris: cun ſit ca-
dem ratio, ime mair. BaT.
1. VLPIANVS libra vicenſimo-
oaus ad Edictum.
e TILITATEM hu-
ius edicti patere
nemo eſt qui
M ignoret ? J. Nam
cum interdu igna-
ri cuius ſint conditionis, vel
quales, cun magiſtis proprer
nauigandi neceſſitatem contra-
hamus, æquum fuit, eum, qui
magiſtrum naui impoſuit, tene-
ri: vt tenetur qui inſtitorem ta-
bernæ, vel negotio præpoſuit:
cum * ſit maior neceſſitas con-
trahendi cum magiſtro, quam
inſtitore, quippe res paritur, vt
de conditione quis inſtitoris
diſpiciat, & ſie contrahat. in
nauis magiſtro non ita: nam T
poſui plures nats .a. ..... . h. n.nri.
ui mez: quis corum dicatur magiſter? ile, &e. & hoc in prima.
Si verô contraharur cum nautis: an in me danda ſit actio? Diei-
tur quod non: licét ex delictis corum debeam teneri: quia alia
eſt cauſa, &e, & quia qui magiſtrun prapouit, cunm cum eo contrahi
permittit: ſed ſi naute dolo, vel culpa aliquld commiſerint, de
dolo & culpa corum debet preponens teneri. & hoc in ſecunda.
IAoIAAGISrLI Prepoſui magiſtum naui, ve cam locet ad
merces emendas, vel vendendas. Item vr peregrini in ea tranſ-
tant, vel ad armamenta emenda & ſi ſit mercibus emendis pra-
poſitus, hoc nomine tenebitur. & hoc in prima. Non autem re-
Per ſern eſreri u, an ere iirris, an alte.
rius: & cuius ataris queritur. Et dititur quod refert: & ſbi im-
putet, qui talem prepoſuit. & hoc in ſeconda. IAGISTRV
AVTr.I Non ſolum intelligitnr magiſter, quem exercitot
prapoſuitſed eriam ille, quem magiſter qui prapoſitus eſt, pra-
poſuit, ſine ſeiuerit, ſiue ignorauerit exercitor talem magiſterie
2 Engi: quia ſi ſcit eum prapoſitum, videtur quod de facto primi
magiſtri impoſiti teneatur, & hoe facilius admittitur in ma-
giſtro, quim in inftitore. & boc in prima. Sed quid ſi prohibeat
Erercitor ne alium magiſtrum praponar, vel ne talem; puta Ti-
tium? Adhue tamen er contractu illius tencbitur. & hoc in ſe-
cunda A TE AVT L Dictum eſt ſuprà quod exercitor te-
netur de coutractibus magiſtri, quem naui prapoſuit. quaritur
tamen ſi de omni contractu magiſtri teneatur? Et ceſp-quod non,
niſi de bis, que concemunt nauem, vel ils, que funt in naui
cauſanauigationis & proſequere tertm, qui procedit per exem-
pla, & planus eſt vſque ibi, ſed erſi in pretj. IsEB ETSI IN
PRETII Dicit ſi magiſter nauis decepit aliquem emendo
tes neceſſarias ad nauemn: damnum ſpectabit ad exereitorem-
En ErSIPrapoſui magiſtrum nauis hie magiſter mutua-
uit pecuniam ab aliquo in reſetionem nauisreerre ego huie mu-
tanti teneor. Sed quid ſi magiſter accepir pecnniam mutuo a
alio vt ſoluat huie, qui in refectionem ais mutuauit: an ego
tntarr Et teſpouil ſe quaſ & ilee urunauetit ia reſetioncen
nauis de inde pouit quaſdam limitariones contractuumequas ſo-
iebant erercitores apponere magiſtris. proſequitur vſque ibi,
Epures. Textus faris darus eſt la EvnE Prapoſui tres
magiſtros naui menec eis diuiſi offieia comm. Dicit quicquid
ctum eſt cum yuo, ſiue contractum, ego ad illud teneot. Si au-
tem diuiſa ſunt eotum officiapurà vnus haber poreſtatem locan-
di, alter pretium exigendi, tune teneor tacim de illo, quod
ncum eſt cum vno corum iu eo, in qua habet poreſtatem. Item
E eos prapoſui ne alrer ſne altero aliquid agarſi aliquid actun
eſt cnm run tantum, non teneor. & ſie tria dicit hic,Cas,
Saxcereatrem planus eſt vſque ad aut-m rT AVTE
Dicit iitiſconſultus, quod qui contrahit eum magiſtro nauis ha-
pet electionem quem relit couenire, exereitorem an magiſtrum.
Sr E OTRAEIO Ditum et ſuprà quod contrahen-
tibus cun magiſtro naqis darur actio in exereitorem. Sed dubi-
paur quid econtra, veum ſeilicet exercitori detur actip contra
aegorin.
contrahentes cum magiſtro? Et dicir quod nont ratio, quia non
eſt eadem neceſſiras: tamen ſubuenitur exercitori, extra ordi-
ne AI LEJHabebam nauem, & filium,& ſeruum ſi filius,vel
ſeruus nauom exerceat per magiſtrum, & contrahatur cum ma-
giſtrqualiter ego parer, vel dominus tenear, querntur Et diſtin-
guitur: aur ſeiui, & vo-
lui: & tune aut tacite,
aut expreſsé: aut igno-
raui. Primis duobus ca-
ſibus tencor ego parer,
vel dominus in ſolidõ:
quia publicé intereſt vt
in ſolidum ſeiens, & ta-
cité, vel expreſsé te-
near ſecus in triboto-
riaquia ſi ſeruus meus,
vel filius negotietur
in merce peculiari me,
ſciente, & volenre ex-
preſsé, vel tacité: non
teneor in ſolidum: ſed
in quantum merces pe-
culiares patiuntur: vt
interdum locus , vel tempus,
non paritur plenius deliberandi
conſilium.
Magister obligat doinum ex
omni facto, ad quod praponitur, de
conditione ipſius perſone, ſeu desti-
natione, distinctione non habita:
nauta verà ex ſolo debita dominun
obligat. hoc dicit vſque ad S. ma-
giſtrum. BART.
1. Magiſtrum nauis acci-
pere debemus, cui rotius nauis culiures patrunee.
cura d E mandata eſt. a. J Sed proportione debita cd
ſi cum quoliber naurarum e ſit a ſt bit leui
contractum, non datur actiof
in exercitorem: quamquam ex
delicto cuiuſuis eorum, qui na-
uigandi cauſa in naue ſunt, de-
tur actio in exercitorem. Alia
enim eſt contrahendi cauſa, alia
deliquendi. Siquidem qui ma-
giſtrum præponit, contrahi
cum eo permittit. Qui nautas
* al ahchora.
primun caſum, dicens
quod ſi ſcio vel filium,
vel ſeruſi nauem exer-
cere: mea tamen volun-
tare non interueniente:
an, teuear in ſolidum,
ſient in primo caſu eum
ſeiui, & volui tacité vel
expreſsé, aut don, ve in
triburoriatEt reſponde-
tuit quôd in dubio me-
lius eſt ſeruire verbis
edicti inducentis ve non tenear in ſolidum: & ſicut in tributoria
ſola ſeientia, vel nuda voluntas, tacite vel expreſse interueniens,
non inducit obligationem in ſolidum: nec in exercitoria ſcien-
tias vel voluntas taciea, vel expreſſa in caſu hoc: & in hac ſen-
tentia declinat, vt ego praponens, ſciens, volens, tacité velex-
preſsé tenear exereitoria: ſeiens & nolens de peculio hoc vſque
ad S in potetate. vbi dicit quod non refert éuius ſerus fuerit
is, qui in poreſtate eſt. Si peculiaris ſeruus filij mei, vel vica-
ius ſeruus ſerui mei nauem exerceat per magiſtrum me ſciente,
volente, teneur in ſolidum: & flius ſi co volente, & ſeiente
nauem exerceat, teneor in ſolidum. & hos vſque ad S. quam-
quam vbi dicit quod quamuis dictum ſit ſupra S ſi i, ye quod
lieét dicatur quod in magiſtrum detur actio: tamen ſi contra-
hitur vel cum ſeruo, vel cum filio nauem exercente, ſeiente &
rolente domino, vel patte, dominns, vel parer tenebitur in ſo-
lidum. r erTO.. Si prepoſui exereitorem in naui
mea, & ipſe ſimiliter prpoſuit magiſtrum in naui mea: ex
contractu ſuo vterque noſtrum tenebitur: hoc eſt ego, & exer-
cirorr ed ſs uu dleenrr o auana foerit, & eacton, toiiur
obligatio: neque contra alterum agi poterit. IS PLVRE23
Plures domini vnius nauis magiſtrum prapoſuerunt: an ex
contractu ipſius quilibet in ſolidum teneaur, quaritur. Et di-
citur quod fe, ne contrahens cum vno actionem ſuam diuidere
compellatur: eque refert pro qua parte quilibet dominus ſi.
VLVIAN.1..
a qQui ignaret. publica d’ enim eſt! vt j-eadem IL.ideo autem. a uereitoris
AecvR5. ionis rauis
b Loeus. Ve quia in periculoſo loco maris ſunt. A publica.
CvRve..
c Tempus. vt quia rempus eſt bonum: vnde vuit incipere
iter. TEt ſie notandun eſt, quod ex btempore & loco iura va-
ra ſtatuuntur: ſie & imfr depoſi. . .j . mrits. Argum, contra,
Cod. de tempor. in integr. reſtit. l ſuperuacuam. Item eſt contrà
infrà de reg- iuru. lqui cu ai. Sed ibi quando neceſſiras non
imminet: ve bie, Vel die quod & hie aliqua inquirenda ſunt:
laier an & in can canſin prappoimua ſe iſ ua em i
S non autem. Item not ex hoe quod hic dicit, & infrà
eadem l.S. ides autem. quadam ſpecialia eſſe in hac actione.
ACCVR.
dq Cur. id eſt gubermatio à domino.
e Nauturunn. qui dicantur naute, die vt ſuprà nau eau ſabu.
l prima.... L .C --C.. . contradbus
f Daeur actio. ſcilicet in factum ex quaſi maleficio. T Et ſie dominus tene-
not quod ez e coutractibus mantamum domius non tenerur ſi moubi
ex delictis ſie: ſ modô damnun darum fuit in naui: aliudſi ex- naui deiſuu
à ve ſipa nux arpldſbet, & paruiS i teſtſrrttn quare eſt ona emna
temearur quia vritur d opera malorum homimun, ve d aie. d open ma-
oblieatlax malefejs,Sſi & S ftit. de blig qua ex quaſi deſit. n ve non
Spen & j-fur.aduer uuas au j n print & S mau cau al fin. poſſumus ſine
S bac autem aio, pœna-
a Carere.
b Iura varis
ex tempore, &
Ioco ſtaruun-
tur.
e Nautar de-
itis: at non
Lj- magm codem. Alterum eſt in ljS i is, qui nauem.
squamqamadti.l., S fliusfam. S aut caulus
2. ſent. Magitrum nauis Graci vocant mris exereitorem vo-
cant Nauclerum: nauieularicu: Exereiter dofinitur in
1 .exertitorum.J vde nt. ad eum. CVIAC.
Tilitase.
magiſtrum. ſi quis cum
eo contrahar: quia ita
contrahens poreſt igno-
rare conditionem ma-
giſtri-propter neceſſita-
tem nanigandi euum
eſt, me tneri ad exem-
plum illius, qui ali-
quem prapoſuit taber
nx vel negotiarioni!
uuA aunmtrueeon ſe
u imilis neceſſiras con-
menatioqe. rahendi: quia contra-
. hens qun iteore pla-
reſt deliberare expediat
ſibi contrahere, an non.
ſed non iu eo, qui con-
trahit eã magiſtro na-
is quia lorn en-
non pariunrur ple-
ua a oea puriant tople.
iou v lium, poreſt enim con-
te Adde Car- tingere vt locus ſir pe-
dinal. iu i¬ rieuloſus, in quo deber
mn &muu Eeri cõtractusel tem-
d us aptum ad uigan-
dun cogat nauigare.
uAGrx-
J Loo & te-
pore variantur
Dminus tenetur ex facte ma-
gistri per eum prapoſiti: ſiut domi-
nus ex facto instioris: cun ſit ca-
dem ratio, ime mair. BaT.
1. VLPIANVS libra vicenſimo-
oaus ad Edictum.
e TILITATEM hu-
ius edicti patere
nemo eſt qui
M ignoret ? J. Nam
cum interdu igna-
ri cuius ſint conditionis, vel
quales, cun magiſtis proprer
nauigandi neceſſitatem contra-
hamus, æquum fuit, eum, qui
magiſtrum naui impoſuit, tene-
ri: vt tenetur qui inſtitorem ta-
bernæ, vel negotio præpoſuit:
cum * ſit maior neceſſitas con-
trahendi cum magiſtro, quam
inſtitore, quippe res paritur, vt
de conditione quis inſtitoris
diſpiciat, & ſie contrahat. in
nauis magiſtro non ita: nam T
poſui plures nats .a. ..... . h. n.nri.
ui mez: quis corum dicatur magiſter? ile, &e. & hoc in prima.
Si verô contraharur cum nautis: an in me danda ſit actio? Diei-
tur quod non: licét ex delictis corum debeam teneri: quia alia
eſt cauſa, &e, & quia qui magiſtrun prapouit, cunm cum eo contrahi
permittit: ſed ſi naute dolo, vel culpa aliquld commiſerint, de
dolo & culpa corum debet preponens teneri. & hoc in ſecunda.
IAoIAAGISrLI Prepoſui magiſtum naui, ve cam locet ad
merces emendas, vel vendendas. Item vr peregrini in ea tranſ-
tant, vel ad armamenta emenda & ſi ſit mercibus emendis pra-
poſitus, hoc nomine tenebitur. & hoc in prima. Non autem re-
Per ſern eſreri u, an ere iirris, an alte.
rius: & cuius ataris queritur. Et dititur quod refert: & ſbi im-
putet, qui talem prepoſuit. & hoc in ſeconda. IAGISTRV
AVTr.I Non ſolum intelligitnr magiſter, quem exercitot
prapoſuitſed eriam ille, quem magiſter qui prapoſitus eſt, pra-
poſuit, ſine ſeiuerit, ſiue ignorauerit exercitor talem magiſterie
2 Engi: quia ſi ſcit eum prapoſitum, videtur quod de facto primi
magiſtri impoſiti teneatur, & hoe facilius admittitur in ma-
giſtro, quim in inftitore. & boc in prima. Sed quid ſi prohibeat
Erercitor ne alium magiſtrum praponar, vel ne talem; puta Ti-
tium? Adhue tamen er contractu illius tencbitur. & hoc in ſe-
cunda A TE AVT L Dictum eſt ſuprà quod exercitor te-
netur de coutractibus magiſtri, quem naui prapoſuit. quaritur
tamen ſi de omni contractu magiſtri teneatur? Et ceſp-quod non,
niſi de bis, que concemunt nauem, vel ils, que funt in naui
cauſanauigationis & proſequere tertm, qui procedit per exem-
pla, & planus eſt vſque ibi, ſed erſi in pretj. IsEB ETSI IN
PRETII Dicit ſi magiſter nauis decepit aliquem emendo
tes neceſſarias ad nauemn: damnum ſpectabit ad exereitorem-
En ErSIPrapoſui magiſtrum nauis hie magiſter mutua-
uit pecuniam ab aliquo in reſetionem nauisreerre ego huie mu-
tanti teneor. Sed quid ſi magiſter accepir pecnniam mutuo a
alio vt ſoluat huie, qui in refectionem ais mutuauit: an ego
tntarr Et teſpouil ſe quaſ & ilee urunauetit ia reſetioncen
nauis de inde pouit quaſdam limitariones contractuumequas ſo-
iebant erercitores apponere magiſtris. proſequitur vſque ibi,
Epures. Textus faris darus eſt la EvnE Prapoſui tres
magiſtros naui menec eis diuiſi offieia comm. Dicit quicquid
ctum eſt cum yuo, ſiue contractum, ego ad illud teneot. Si au-
tem diuiſa ſunt eotum officiapurà vnus haber poreſtatem locan-
di, alter pretium exigendi, tune teneor tacim de illo, quod
ncum eſt cum vno corum iu eo, in qua habet poreſtatem. Item
E eos prapoſui ne alrer ſne altero aliquid agarſi aliquid actun
eſt cnm run tantum, non teneor. & ſie tria dicit hic,Cas,
Saxcereatrem planus eſt vſque ad aut-m rT AVTE
Dicit iitiſconſultus, quod qui contrahit eum magiſtro nauis ha-
pet electionem quem relit couenire, exereitorem an magiſtrum.
Sr E OTRAEIO Ditum et ſuprà quod contrahen-
tibus cun magiſtro naqis darur actio in exereitorem. Sed dubi-
paur quid econtra, veum ſeilicet exercitori detur actip contra
aegorin.
contrahentes cum magiſtro? Et dicir quod nont ratio, quia non
eſt eadem neceſſiras: tamen ſubuenitur exercitori, extra ordi-
ne AI LEJHabebam nauem, & filium,& ſeruum ſi filius,vel
ſeruus nauom exerceat per magiſtrum, & contrahatur cum ma-
giſtrqualiter ego parer, vel dominus tenear, querntur Et diſtin-
guitur: aur ſeiui, & vo-
lui: & tune aut tacite,
aut expreſsé: aut igno-
raui. Primis duobus ca-
ſibus tencor ego parer,
vel dominus in ſolidõ:
quia publicé intereſt vt
in ſolidum ſeiens, & ta-
cité, vel expreſsé te-
near ſecus in triboto-
riaquia ſi ſeruus meus,
vel filius negotietur
in merce peculiari me,
ſciente, & volenre ex-
preſsé, vel tacité: non
teneor in ſolidum: ſed
in quantum merces pe-
culiares patiuntur: vt
interdum locus , vel tempus,
non paritur plenius deliberandi
conſilium.
Magister obligat doinum ex
omni facto, ad quod praponitur, de
conditione ipſius perſone, ſeu desti-
natione, distinctione non habita:
nauta verà ex ſolo debita dominun
obligat. hoc dicit vſque ad S. ma-
giſtrum. BART.
1. Magiſtrum nauis acci-
pere debemus, cui rotius nauis culiures patrunee.
cura d E mandata eſt. a. J Sed proportione debita cd
ſi cum quoliber naurarum e ſit a ſt bit leui
contractum, non datur actiof
in exercitorem: quamquam ex
delicto cuiuſuis eorum, qui na-
uigandi cauſa in naue ſunt, de-
tur actio in exercitorem. Alia
enim eſt contrahendi cauſa, alia
deliquendi. Siquidem qui ma-
giſtrum præponit, contrahi
cum eo permittit. Qui nautas
* al ahchora.
primun caſum, dicens
quod ſi ſcio vel filium,
vel ſeruſi nauem exer-
cere: mea tamen volun-
tare non interueniente:
an, teuear in ſolidum,
ſient in primo caſu eum
ſeiui, & volui tacité vel
expreſsé, aut don, ve in
triburoriatEt reſponde-
tuit quôd in dubio me-
lius eſt ſeruire verbis
edicti inducentis ve non tenear in ſolidum: & ſicut in tributoria
ſola ſeientia, vel nuda voluntas, tacite vel expreſse interueniens,
non inducit obligationem in ſolidum: nec in exercitoria ſcien-
tias vel voluntas taciea, vel expreſſa in caſu hoc: & in hac ſen-
tentia declinat, vt ego praponens, ſciens, volens, tacité velex-
preſsé tenear exereitoria: ſeiens & nolens de peculio hoc vſque
ad S in potetate. vbi dicit quod non refert éuius ſerus fuerit
is, qui in poreſtate eſt. Si peculiaris ſeruus filij mei, vel vica-
ius ſeruus ſerui mei nauem exerceat per magiſtrum me ſciente,
volente, teneur in ſolidum: & flius ſi co volente, & ſeiente
nauem exerceat, teneor in ſolidum. & hos vſque ad S. quam-
quam vbi dicit quod quamuis dictum ſit ſupra S ſi i, ye quod
lieét dicatur quod in magiſtrum detur actio: tamen ſi contra-
hitur vel cum ſeruo, vel cum filio nauem exercente, ſeiente &
rolente domino, vel patte, dominns, vel parer tenebitur in ſo-
lidum. r erTO.. Si prepoſui exereitorem in naui
mea, & ipſe ſimiliter prpoſuit magiſtrum in naui mea: ex
contractu ſuo vterque noſtrum tenebitur: hoc eſt ego, & exer-
cirorr ed ſs uu dleenrr o auana foerit, & eacton, toiiur
obligatio: neque contra alterum agi poterit. IS PLVRE23
Plures domini vnius nauis magiſtrum prapoſuerunt: an ex
contractu ipſius quilibet in ſolidum teneaur, quaritur. Et di-
citur quod fe, ne contrahens cum vno actionem ſuam diuidere
compellatur: eque refert pro qua parte quilibet dominus ſi.
VLVIAN.1..
a qQui ignaret. publica d’ enim eſt! vt j-eadem IL.ideo autem. a uereitoris
AecvR5. ionis rauis
b Loeus. Ve quia in periculoſo loco maris ſunt. A publica.
CvRve..
c Tempus. vt quia rempus eſt bonum: vnde vuit incipere
iter. TEt ſie notandun eſt, quod ex btempore & loco iura va-
ra ſtatuuntur: ſie & imfr depoſi. . .j . mrits. Argum, contra,
Cod. de tempor. in integr. reſtit. l ſuperuacuam. Item eſt contrà
infrà de reg- iuru. lqui cu ai. Sed ibi quando neceſſiras non
imminet: ve bie, Vel die quod & hie aliqua inquirenda ſunt:
laier an & in can canſin prappoimua ſe iſ ua em i
S non autem. Item not ex hoe quod hic dicit, & infrà
eadem l.S. ides autem. quadam ſpecialia eſſe in hac actione.
ACCVR.
dq Cur. id eſt gubermatio à domino.
e Nauturunn. qui dicantur naute, die vt ſuprà nau eau ſabu.
l prima.... L .C --C.. . contradbus
f Daeur actio. ſcilicet in factum ex quaſi maleficio. T Et ſie dominus tene-
not quod ez e coutractibus mantamum domius non tenerur ſi moubi
ex delictis ſie: ſ modô damnun darum fuit in naui: aliudſi ex- naui deiſuu
à ve ſipa nux arpldſbet, & paruiS i teſtſrrttn quare eſt ona emna
temearur quia vritur d opera malorum homimun, ve d aie. d open ma-
oblieatlax malefejs,Sſi & S ftit. de blig qua ex quaſi deſit. n ve non
Spen & j-fur.aduer uuas au j n print & S mau cau al fin. poſſumus ſine
S bac autem aio, pœna-
a Carere.
b Iura varis
ex tempore, &
Ioco ſtaruun-
tur.
e Nautar de-
itis: at non