DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1978#0714
1419 Digeſtorum Libxxxiv. Tit vij. 1420
a OenamJEt, an veluti ſi ipſe teſtator dixerit:heres meus ſi
Poean leiee, ritio dato Enanm ſi hoc ideo dixerit, quia
Capuam heredé ire nolebat, poena eſt, quaſi heredis cauſa, ſi ad
vetitum locum iret, appoſita ſi verô ob aliam cauſam dixit, putà
uia ſciebat heredem, ſi Capuam iret, aliquid accepturum, quod
forté habiturus aliàs
non foret: quo habito
legatorum praeſtatio-
ne grauaret. 2. Vel me-
lis illa cõditio ſi Ca-
puam ierit, eſt ſimplex
conditio. RoG. Hæc
gloſ.Ro planior eſt,
quam illa que incipit,
ortà dicebat, &c.
b Pœna. forte dice-
bat, cauſa pen ita &
ita ſtatuo. vel ſi teſta-
1 tor dixerit, heres meus
ſi Capuam erit, quod
nolo: Titio dato decé.
ſi verô heredem iturú
Capuam pro ſuo ma-
gno lucro, prceperat
decem dari ſi Capuam
* ACatone fi- jrir. taſi ene na r
2vr ierit, quaſi tune parum
lio Catonis erit, quan tunep
maioris cõpo¬..AL
ſita: qui cita¬ tune eſt conditio. ſi au-
tur in l.2 ſupr. tem non apparet, dicã
de orig- iur. & eſſe conditionem per
l4 S, infr. de ſivt Inſtitut. de legat. S.
verbobl, longACCVRS.
cTrãſlatie. vt ſi quod
legaui vni, poſtea lego
alij animo adimendi
primo: vt Inſt. de adim.
leg. tranſlatio. aliàs in
dubip nõ praſumitura
adimere primo: ſed v¬
terque admittitur ad
* aliquid.
e Praſumi nõ
ſolet in dubio
ademptio.
ei noceat ſi grauetur:
aliquid * ex vltima voluntate
ſentientis, talem poenam in te-
ſtamento ſcriptum ſit, nullius
momenti habendum.
I r. MARCIANVS libro ſexto
Inſtitutionum.
POenan à conditione volun-
tas teſtatoris ſeparat: &, an a
pœna P, an conditio, an tranſla-
tios ſit, ex voluntate defuncti ap-
paret. idque diui Seuerus & An-
toninus reſcripſerunt.
DE REGVLA CATO-
NIANA *.
TITVLVS VII.
Sequebatur titulus de caducis, & de
his, que ſunt in cauſa caduci. Vtilia hæc
ſunt ab initio, ſed poſtea deficiunt viuo aut
mortuo teſtatore ante apertas tabulas, &
in fiſcum cadunt ex legib. nouis Iulia &
Papia, ſed cum abolita iam eſſent ea leges
à Iuſtiniano, & reſtitutum ius antiquum,
maluit Tribonianus, omiſſo caducorum iu-
re nouo, ponere hoc loco regulam iuris anti-
qui. ſecundum quam non ex apertis tabu-
partem, niſi probetur quod teſtator alterum rem, alterum eſti-
nA
nationem habere voluerit:vt S de legj l ſi pluribus.
DE REGVLA CATONIANA.
In ordine edicti perpetui hîc erat tit. de caducis. ſed e ſuſtu-
lit Iuſtinianus, & pro eo repoſuit tit. de regula Catoniana, que
pugnat cum caducis, l. vlt. j.eo. vid. not. ad rubr. de his, que vt in-
dign. Hæc regula Caton. eſt iuris antiqui, LL. caducarum. Dicitur
regula iuris ciuilis in lj.quando dies leg-ced. v. ſententia, in l. lu-
lianus. & infr. de condit. & demonſt. CVIAc.1
AaotaA l Ad euidentiam huius legis, & vt non
aNj
obſtent contraria, nota quod regula Catoniana ha-
j,...1 6
l ber locun in tribus caſibus. Primus eſt, quando le-
b Legatû inu-
tile rei ratio-
gatum eſt inutile propter rem relictam, ſiue lega-
tam, vt in eis que ſunt iniuncta dibus:vt ſup. de leg.jjd catera.in
ne rei relicta, princ. Secundus eſt, quando eſt inutile ex perſona relinquen-
vel perſon tis tantûm: vt ſi teſtetur ſeruns, & non decedat liber factus:
relinquentis, vt ſuprà de leg. iij. l. j. S. j. ibi, hoc vtique nomen, &c. Tertius
vel legatarij, eſt, quando eſt inutile propter perſonam relinquentis, & lega-
& relinquen-
tis.
tarij mixtim: vt ſi inſtitui mihi heredem Titium, & ſeruo
ſuo legaui c. vt Inſtitut. de leg. S. an ſeruo. & C. de lega.
l. ſeruis. Ita ergo definit regula Catoniana, quod id lega-
tum, quod inutile foret aliquo de pradictis tribus modis,
ſi teſtator deceſſiſſet teſtamenti facti tempore, definit, dico,
regula prædicta, non valere ideo legatum, quandocunq deceſſit
teſtator iſta tamẽ definitio regul Catonian in quibuſdã ca-
ſibus non poteſt ſibi vindicare locum, putà in legatis conditio-
nalibus: de quo ponit hîc tria exempla. Primum eſt tale. CASvS.
Seius ita locutus eſt heredi ſuo in teſtamento, ſi poſt calendas
mortuus fuero, Titio datox pone nunquid in hoc caſu cauillari
debemus-i. ſcienter falſum dicere, i. locum habere regulam Ca-
tonianam dicere? Certé nõ. nam hoc modo dato legato, ſi ſtatim
mortuus fuerit teſtator, verius eſt non eſſe datum legatum, quã
inutiliter datum nam habet locum tãtum in puro legato inuti
li, non in cõditionali:quod eſt interim pendéte conditione nul-
lum. vel verius eſt, quod videatur non datum legatum, ex quo
cõditio deficit, ſub qua fuit datum, quam videatur datum inuti-
liter. defecit autem conditio, quia teſtator fuit mortuus ſtatim
facto teſtamentolegatum autem fuit ſub illa cõditione, ſi poſt
alendas moreretur teſtator: vt dictum eſt in litera. Secundum
exemplum, ſiue ſecundus caſus eſt talis: Se ius legauit tibi in te-
ſtamento ſuo fundú qui erat ſuus tempore dicti teſtamenti, ſub
hac conditione, ſi eum fundum viuo eodé teſtatore alienaueris:
& tu alienaſti eum fundum viuo teſtatore. & poſtea deceſſit te-
ſtator certé legatum debetur tibi ab herede ſuo, quia impleuiſti
cõditionẽ. quod quidẽ legatſ nõ deberetur tibi, ſi teſtator deceſ
ſit ſtatim antequã alienares dictû fundú: quia iã tépore mortis
teſtatoris inueniretur tibi le
valet:vt S dee le j.l. catera.S. quemadmodi. cû
lis cedunt legata, vt voluere leges caduca
Iulia & Papia, ſed à morte teſtatoris. &
regula hac eſt, Quod inutile foret, id eſt,
cuius dies inutiliter ce deret. ſi teſtamenti
fucti tempore mortuus fuiſſet teſtator, id
legatum quandocunque deceſſerit ex poſt
facto non conualeſcere. qua & ſententia
dicitur l. Iulian, de cond. y demonſt. vt
Marcellino xxv. Catonianæ vel Caſſianæ
ſententiæ. CVIAC.
Legata pura, quæ teſtamenti tem-
pore non valerent, ſi teſtator tunc de-
cederet, non confirmantur impedi-
mento ceſſante: ſecus in legatis con-
ditionalibus, vel in diem incertam,
BART.
1. CELSVS libro trigenſimoquinte
Digeſtorum.
ATONIANA
Vfj regula ſie defi-
& nit e: quod, ſi
teſtamenti facti
tempore deceſſiſ-
ſet teſtator, inutile foret: id
legatum d, quandocunque de-
ceſſerit, non valere. quæ defi-
nitio y in quibuſdam falſa eſtf.
1. Quid enim, ſi quis
legatú, ſi inueniatur inutile aliquo de pr
tem nunc ne potem mihi heredem inſti
filius inueniret ſe prœteritum, vt Inſtit. d.
hic titulus. VIVIAN.
ſtea ante mortem alienata l. catera. j.S.
B Deceſſiſſet. Formula regule ſpectat ad
te, ſed pura tantûm in l. cetera..j. de leg.j.
ſeruo heredis: vt Inſt de leg. S.an ſeruo. &
initio. & l pe hec autem regula in multis
J. de reg.iur. CVIAC.
ſimilib que ibi ſeripſi.
Tertius caſus eſt talis: Seius habes filiã impuberé fecit teſtamné.
tu, & in eo legauit ita fili: i filia mea Titio nupta erit me
uo lego eide filie me cetu poſtea filia fuit facta pubes, & nupſr
Titio & poſtea deceſſit teſtator, certé habebit filia legat ut
quidé legatu nõ debe-
retur ei, ſi teſtator ſta-
tim deceſſiſſet ante-
quã ipſa fieret pubes
& Titio nuberet quia
iam tẽpore mortis te-
ſtatoris impoſſibile eſt
eam eſſe nuptam Ti-
tio:cum tunc eſſet im-
pubes impuberes auté
cõtrahere matrimonii
non poſſunt. vt Inſti-
tutio. de nupt, in prine.
Item non vindicat ſibi
locum dicta definiti
regule Catoniana in
hereditatib. ſub condi-
tione relictis, de qui-
bus dixi iã Item vindi-
cat ſibi locum in eis e¬
tiam puré legatis, quo-
rum dies cedit poſt a¬
ditam hereditatem, &
nõ à morte teſtatoris,
ſieut sút legata relicta
ſeruis teſtamẽto manu
miſſis, & legata relicta
ſeruis aliis: vt l vnica,
C.de cadu. tollen.S in no-
uiſſimo. & j. quando dies
leg. ce. l. ij quando dies
aliorum legatoru ce-
dat à morte teſtatoris.
vt in d. S. in nouiſſimo.
nõ debet enim vitiari
edictis tribus modis, eo
tempore, quo non debetur ſed etiam eſſet inutile tẽpore mortis
teſtatoris. Item non vindicat ſibi locum dicta definitio regul
Catoniana in legibus nouis. Circa quod nota, quod Gal-
lus fuit ante Velleium, & Velleius ante Catonem. vnde lex Gal-
li appellatur vetus; & lex Velleij appellatur noua, quantum ad
legem Galli:vts de lib & poſtum.l Gallus.S. nunc de lege. 5 Po-
ne ergo quod habebam in poreſtate filium, & ex eo nepo-
tui: & filium præterij.
certe ſi ſtatim decederem, non valeret teſtamentum, ex eo quod
le exhered. lib. in princip.
Sed ſi me viuo decedat filius, teſtamentum confirmatur: & in-
ſtitutio de nepote facta valet: vt ſup. de teſta tut. l & ſi hereditas.
S.j & non eſt mirum, ſi confirmatur per legem Velleij nouam,
inſtitutio nepotis que ab initio non valet: quia, vt dictum eſt,
Catoniana regula ad nouas leges non pertinet. & hoc dicit totus
a Catoniana regula ſic definit. Vide ſcripta ad l. 16. j. de verb.
obli.Exempla ſunt de re, que mea fuit teſtamenti tempore, po-
de leg.jCVIAC.
mortem. Vnde conſtat,
hanc regulam non pertinere ad leges caducas, ex quibus legata
cedunt ab apertis tabulis, l. vlt. jeod. Conſtat etiam regulas non
.. .i....L.. A irur.
pertinere ad legata conditionalia, qu conſtat nõ cedere à mor-
CVIAC.
dLegatum. i. id genus legati. & pone exemplum: quia legaui
facit j. de reg iur. lquod
fallitvt ſtatim dicam.
e Non valere quia quod inurile foret legatum, ſi ſtatim poſt
factum teſtamentum deceſſiſſet teſtator, hoc non debet ideo
valere quia diutius teſtator vixerit:vt Inſt de leg.S-an ſeruo.
Qua definitio.Sic regula dicitur definitio, in l omnis definitio,
f Falſa eſt id eſt locum non habet in nullo enim falſa eſt:ſed
ſic dicitur falſa, quia ad hac quædam aptari non poteſt. ſic arg.s.
de pec ſed hoc in emptore. 4 Dic a ergo caſus, in
ſa,id eſt, in quibus non habet locum. 1. Primus e
nali legato, de quo ponuntur in hac l.duo exempla: licet R. ali-
ter intellexerit ſecundum. Item in l. ſequenti ponitur tertium
exemplum de conditionali, & idem diciturS, de leg. cateraSj.
& ſic in puris tantum habet locum: vt ibi dicitur. Sed in hoc
exemplo videtur contra S de opt leg.l.ſi optioi reſpon. ibi, quod ſi
neceſſarius, &c. vbi fuit legata optio ſerui, & Sticho ſeruo te-
ſtatoris fuit legatus fundus ſine libertare
nam primum, ſoptio-
n. .....1 ICA.
nis, eſt conditionale tacita cõditionert qui & d quil l ſ i,
& per conſequens ſecundum: & tamen habet ibi locum regula
Catoniana. Sol. hîc de expreſſa, ibi de tacita conditione dicit.2.
ata res tos: quod certé legatu nõl Secundô fallit hac regula ſupr. de legai-ii-lſi deportati-i
&
uibus eſt fal- a Regula Ca-
tii co o iio coucous li