Iustinianus <Imperium Byzantinum, Imperator, I.>: Corpus Ivris Civilis Ivstinianei (Band 5,2): Institutionum, Sive Primorvm Totivs Ivrisprudentiae Elementorum Libri Quatvor: Omnia à mendis quàm accuratissimè repurgata, atque vindicata (Lyon, 1627)

289 De ſingrebper fideicrelict. Tit. xxiij.

eirca fideicom. & quid hodie obtinemus. Vnde
ifeſtum ſit, quid de antiquitate tollatur, & in qui-
ſtitutionem circa fideicom-inſiſtere debea-

quid erat olim
cûm ſatis manil
bus per veſtram con

ii 290

non valeant ea, quæ facta ſunt: vt C.de fideicommiſl. ſi veritas.
& C e teſta.l.non dubium. S.illud.

aJ Recurrat. Vet. decurrat. fauor hic eſt magnus fideicommiſ-

ſorum in codicillis relictorum, vt omnimodo preſtẽtur ab ha-

mus:tranſeatis igitur, ſi placet, aea?.
reſp. Anice, adhuc non eſt ad aliquã aliam

dum. Primô adhue cir-
ca materiam fideic. in-
ſiſtendum eſt. namque
prima fideicommiſſo-
ru cunabula à fide hæ-
redum pendebant, & tã
nomen, quam ſubſtan-
tiam acceperút: & ideô
primô diuus Aug. vtS.
dictum eſt. fideicom. ad
legis neceſſitatẽ dedu-

xit, & laqueis iuris in-
nodauit. Igitur nos eü-
dem principem circa
figmenta fideicom. nu-

per ſuperare cõtenden-
tes, ex quodã facto per
Tribonianum virum
excelſum ſacri palatij
queſtorem nobis rela-
to, quandam fecimus
eõſtitutionem, qua ſta-
tuimus, ve ſi quis teſta-
tor hœredem ſuum per
fideicommiſſ. rogauit,
vt vel hœreditatem vel
aliquod ſpeciale fidei-
com. alicui reſtituat, &
huiuſmodi voluntas te-
ſtatoris neque ex ali-
qua ſolenni ſcriptura,
neque per quinqi teſtes,
qui in codicillis ſuffi-
ciunt probari poſſit, qui
fidẽ hredis ſui elegit:
in hoc caſu ſi hres per
fidia ductus fidẽ adim
plere recuſauerit, negã-
do tale onns à teſtato-

re ſibi fuiſſe impoſitu,
ſi fideicõmiſſarius iuſ-

iurandum ei detulerit;

ſacramẽto de calumnia

à fideicommiſſ prius

praſtito, neceſſe habe-
bit hares vel iuſiuran-

dum ſubire, vel fidei-
commiſſ. ſiue generale,

ſiue ſpeciale ab eo re-
lict fideicõmiſ. ſolue-

ad aliquã aliam materiã. Ad hoc
materiam tranſeun-

pendent, & tam nomen, quà
ſubſtantiam acceperut: & ided,
diuus Auguſtus ad neceſſitatem
iuris eadé detraxit y P: nuper &
nos eundem principem ſupe-
rare contẽdentes , ex factoc
quod Tribonianus vir excellen-
tiſſimus quſtor t ſacri palatij
ſuggeſſit, conſtitutionem d fe-
cimus, per quam diſpoſuimus,
ſi teſtator fidei hœredis ſui com-
miſit, vt vel hereditatem, vel
ſpeciale fideicommiſſum reſti-
tuat, & neque ex ſcriprura, ne-
que ex quinque teſtium nume-
ro (qui in fideicommiſſis legiti-
mus eſſe noſcitur) poſſit res
manifeſtari: ſed vel pauciores,
quàm quinque, vel nemo peni-
tus teſtis interuenerit: tunc ſiue
parer hredis, ſiue alius quici-
que ſit, ſi fidem heredis ele-
gerit, & ab eo reſtitui aliquid
voluerit, ſi hares perfidia ten-
tus adimplere fidem recuſat,
negando tem ita eſſe ſubſecu-
tam: ſi fideicommiſſarius iuſiu-
randum ei detulerit, cûm prius
ipſe * de calúnia y iurauerit!:
neceſſe eum habere s vel iuſ-
iurandú ſubire, quod nihil tale
à teſtatore audiuerit, vel recu-
ſantem, ad fideicõmiſſi vel vni-
uerſalis, vel ſpecialis ſolutio-
nem coartari, ne depereat vl-
tima voluntas teſtatoris fidei
hœredis cõmiſſa. Eadem ob-
ſeruari cenſuimus & ſi à lega-
tario, vel fideicommiſſario ali-

rede, qui fateatur ſe rogatum, etiã ſi nullus fuerit adhibitus te-

ſi is à quo relictum dicitur,
poſtquam negauerit, confitea-
tur quidem aliquid à ſe relictum
eſſe: ſed ad legis ſubtilitatem!
recurrat a, omninô ſoluere co-
gendus eſt.

DE SINGVLIS REBVS
per fideicommiſſum relictis.
TITVLVS XXIV.
Etiam res ſi igularis poteſt per
fideicommiſſum relinqui, & tam
ab horede, quam à legatario.
Oteſt tamen quis e¬
tiam * ſingulasP res
per fideicommiſſum
relinquere, veluti fundum, ar-
gentum, hominem, veſtem, &
pecuniam numeratam: & vel
ipſum hæredem rogare, vt ali-
cui reſtituât, vel legatarium8:
quamuis à legatario legari non

poſſit?.

Non tantum res teſtatoris, ſed
etiã haredis, aut cuiuſlibet alterius
per fideicõmiſſum relinqui poteſt.
Et legatarius de re ſibi legata vel
ſua, vel aliena alteri reſtituẽda po-
teſt grauari: di modô nõ plus one-
retur, quam honoratur. Et quando
res aliena legatur vel ipſa, veleius
eſtimatio praſtanda eſt.ARET.
Annota, eateus quem fideicom-
miſſis grauari poſſe, quatenus ho-
noratur.

1. Poteſt autem non ſolûm
proprias res teſtator per fidei-
commiſſum relinquere: ſed &
hæredis, aut legatarij, aut fidei-

ſtis, vt inficiator iurare
cõpellatur, vt recuſans
iurare pro confeſſo ha-
beaturCVIAC.
m J Soluere cogendus
eſt. Sed quomodo a
coartatur ex non ſo-
lenni voluntate? ſic er-
go ſoluuntur inutiliter
relicta, ſicut & vtiliter,
quod eſſe non debet: ve
C de fideicommiſ-l ſi ve-
ritas, qua eſt contra. Sol.
quidam dicunt quod
vbi ſolenniter teſtari
voluit, & non fecit; ha-
bet locum lex contra-
ria.aliàs ſi noluit teſta-
ri ſolenniter, habet lo-
cum quod hie dicitur:
ve ff de iure codie l.j Sed iuleimce.
he falſa eſt, quia & hîe s ruror, vel tu-
de teſtatore loquitur, ratinteruen.
qui ſolenniter facit: V , c.a..
ibi, ſi teſtator bfidei he- Fideicõmiſ-
redis ſui cõmiſit a A- ſuon teinqui,
li: vt B dicebat eſſe di- us ſoini vo-
ſtinguendum, An di¬ luntate à per-
ares, Non eſt ve- ſona harieuie
rum tibi legatum eſſe cun foennt
in quo caſu cogitur pro itur cene-
bare, eſſe verum, & ſo¬ nim hie dica-
lenne, vt in contrario, tur in minus
eo ſaluo, vt ſi deferatur ſolenni volun-
ſacramentum, iuret: vt tate fidei hare
s prox,s. An dieat, non dis comi eun
potes petere: quia eſt heceſſarib, an-
minus ſolenne: in quo teà fuiſſe ſo-
caſu cogitur:vt hie. Sed lenniter inſti-
hoe non valet, quia ſe¬ tuti heredem.
cundum hoc expediret
ei negare; quod eſſe
non debet: vt ffade tri-
bu lillud. S. pen. 3. Die
ergo ſecundum Io. aut
ab initio confitetur re-
lictum, & tunc non te-
netur ex non ſolenni
voluntate: vt in l. illa
contraria. Aut negauit:

a Fideicom-
miſſum an ex
minus ſolenni
voluntate ſit
praſtandum.

t Etiam parti-
cula implica-

re. & ita per noſtram
eõſtitutionem induxi-
mus, ne vltima voluntas teſtatoris fidei haredis ſui commiſſa
depereat.2. Sed pone quôd ille, à quo fideicomm. petitur: poſt-
quamper ſacramentum, aut per teſtes conuictus fuerit, confi-
teatur fideicom à ſe relictum: ad legis tamen ſubtilitatem de-
currat: videlicet allegando ex minus ſolenni volutate hoc fuiſ-
ſe telituntecre n re aſeu penan incidit mendaeiy; && non
obſtante huiuſmodi defenſione ad fideicommiſſ praeſtationem
omnino cogendus eſt. Et hœc dicuntur vſque in fi. titu. Franc.
de Aret.
a Nmen. Not nomẽà cõſequens rei:v S. de don.. aſt & aliud.
b Detraxit. hœc iura ſunt S. eo in princ.

quid ſimiliter relictú ſit. Quod

tJEx factoid eſt ex queſtione de facto.

d Conſtitutionem vtCCde fideicommiſl fin.
e(Legitimus Not teſtes? quin; in codicillis neceſſarios eſſe:
vt Cde codieilfin. i de fideicom. l.finali. ibi, ſed ſiue quinque, &c.
f Iurauerit. Nam in omni caſu erat olim iurandum, & in
omni capitulo:t C. de iuramen calum. l.in prine. Hodie ſufficit
ſemel iurare: vt in Auth de his qui ingred. ad appel S fin coll v.
g Neceſſe eum habere. Sed nunquid hodie corrigitur hoc, cûm
nulli deferatur inuito:vt C. de iureiur. lfina. & l.generaliterS. ſed
iuramento verſi ſin autem? Reſpon non quia hac eſt d poſterior
conſtitutio Iuſtiniani: vt C.de fideicom. lfina. & ita eſt iſte ſpe

cialis caſus, in quo quis compellitur iurate.
h (Coartari. Nota propter contumaciam non iurantis eum

condemnari: ve C.de iura calum.l. ij S penul.
iJ Eadem ſcilicet ve compellatur t iurare, vel ſoluere.
lJ Quod ſi. Dixi quando contumax fuit non iurando: nunc
quando iurauit, & per ſacramentum fuit confeſſus, vel etiã an-
tequàm iuret, ſed priûs negauerat, relictumvt in fi. hiuius tit. di
cemus ſtatim.
lJ Subtilitatem qua eſt vt ex quo eſt voluntas non ſolennis,
nſtitut.

cõmiſſ aut cuiuſlibet alterius . & tunc ex non ſolenni
voluntate non tenetur:
ſed poſteà per ſacramentum, vel per probationes compellitur:
vt ita ratione ſui mendacij teneatur: vt hie, & arg. in Auth de

trient-& ſemiſſ iſtud. & S.ad hoc.

DE SINGVLIS REBVS PER FIDEICOM-
miſſum relictis.
De fideicommiſſis generalibus ſuprà, tit. j. dixit: nunc de ſpecia-
libus dicit. ACCVRS....... L--n...
Oteſt ITotus iſte titulus diuiditur in tres partes Prim po-
nit de fideicommiſſo pecuniario. Secundô de libertatibus.
Tertiô per quæ verba fieri debeant. Secunda ibi: Libertas quo-
que. Tertia ibi; Verba..-.:
n Singulas. non c ſolûm generaliter:vtS. tit-j.n:
oJ Vel legatarium. ſcilicet rogare ve aliquid alicui reſtituat.
p JNon poſſit. antiquo iure inſpecto, ſed nouo iure aliter eſt. nã
poreſt d à quolibet qui commodum quocunque modo habet,
legari, & fideicommitti: vt C. com de legl.. Sfi. & hoc ſtatim
ubieit A DIYO Die ſecundun o, ran qubdaceipiende
legatum proprie, fortéS non poteſt legari niſi ab hœrede: ſed

me per Bar.Sed quia legatum, & fideicommiſſum idem ſunt, &
facta ſunt hodie ſimilia, & ſynonyma, ideô illa differentia ho-

e Fideicõmiſ-
ſum etiam par
ticulare poteſt

2 relinqui.
d Fideicõmiſ-
ſum relinqui
poteſt ab ha-
rede, à legata-
rio, & fideicõ-
miſſario.

ſideicommitri ſie: ot ſſſuerit ſiſade laii r qund bi nomaie

Legari pro-

prie nõ poreſt
niſi ab hre-

die non tenet: vt dl.ijSSf..God communia de lega, & plene no per de fideicom-

glo. & dot l jffde leg-& ibt dixiS. de leg. Sj. Sed ibi Raph, di-
cit, quodiſte tert. non poreſt loqui de iure antiquo, cûm hie ſit

mitti eriam à
legarario, vel
fideicommiſ-

verb. poſſit, dum dicit, legari non poſſit non autem dicit, legari non ſario poreſt.

poterat, &cdic vt per Ang. 1
q Alteriua. refert tamen an leget rem extranei, an haredis.
Primo caſu diſtinguitur an ſciuerit alienam, vel credit ſuam;
ſecundo non: vt S de leg. quod autem. & ff. de lega-l. vnum ex

familia.S ſi rem. XX a Jppiius