C. Krieg, F. G. Wanker.
9
In den Generalseminarien hatten alle künftigen Kleriker, ob sie dem Welt- oder
Ordensklerus angehörten, sechs Jahre zu wohnen, um an der betreffenden Hochschule
fünf Jahre lang die theologischen Studien zu betreiben und während eines weiteren
Jahres ßch durch praktische Uebungen auf die Seelsorge vorzubereiten. Jeder Geist-
liche, der Zulassung zu einem kirchlichen Amte oder Aufnahme in einen Orden
begehrte, musste die Studienzeit in einem der Generalseminarien verbracht haben.
Voreingenommen, wie man war, gegen alles, was Joseph II. auf geistigem
Gebiete, insbesondere auf dem des Unterrichtes und der Erziehung, unternahm, aber
auch gestützt auf Vorkommnisse an einzelnen Seminarien, glaubte man, ohne Prüfung
der Thatsachen an jeder derartigen Anstalt dieselben Zustände und denselben Geist
voraussetzen zu müllen. Die Geschichte, die testis temporum, spricht, soweit das
Freiburger Generalseminar in Betracht kommt, gegen die landläufigen Behauptungen.
Wir verweilen auf die geschichtlichen Darlegungen J. Königs in der Geschichte
der theologischen Fakultät Freiburgs (S. 57—78) und im Freiburger Diözesan-
archiv X, 251 ss.
Wir können es uns nicht versagen, Wankers eigenen Bericht, den er im Jahre 1790,
nach Aufhebung des Generalseminars, in das theologische Fakultätsbuch eingetragen
hat, hier als »historia succincta« jenes Seminars folgen zu lallen.
Das Freiburger Generalseminar nach dem Bericht des späteren Professors Wanker.
(Nach dem Fakultätsbuch. Eintrag zum 20. Oktober 1790.)
Initium eins (Semin.) enarratum iam est in diario isto sub anno 1783. Rector electus est Nicolaus
Will, antea patrologiae, polemices et theologiae literariae professor in academia Friburgensi. Disiungebant
ipsi duos vicerectores, Ferdinandum Wa nk e r et Josephum Schinzinger, presbyteros saeculares et
pro gradu doctoratus fheol. exaroinatos et approbatos. Rector rem domesticam, disciplinam domus generalem
et consiliarii caesarii ecclesiastici munus gessit. Vicerector Wanker anni practici alumnos in concionando,
catechizando, ritibus sacris omnibusque aliis curae pastoralis partibus practice imbuit, altero vicerectore
Schinzinger meditationes quotidianas et exercitia spiritualia dirigente atque disciplinam specialem una cum
priore simul curante.
Alumni in sex classes, singulis classibus unius anni cursum complexis dividebantur. Sexti anni
alumni soli curae pastoralis exercitiis operam navarunt, reliquis theoreticis studiis vacantibus. Singulis
diebus dominicis unus ex anni practici alumnis in seminarii ecclesia catechizavit. Singulis primis cuiusvis
mensis dominicis diebus et singulis festis alter pro concione dixit. Rem eo modo tractarunt. Vicerector
Wanker tribus vel sex alumnis pro eorum copia veritatem docendam proposuit, cuius, quo tractetur,
modi synopsin elaborent. Synopsis disquisita, probata, reiecta vel emendata fuit. Synopsin probatam
plene elaborarunt et discussioni tamdiu subiecere, dum pro eorum facultate satis bene et utiliter, confecta
videretur. Concionem vel catechesin memoriae mandatam in refectorio durante prandio vel coena perorarunt,
et qui palmam merebatur, ad eandem coram populo in ecclesia dicendam destinatus fuit. Eodem modo
alias curae pastoralis partes, aegrorum curam, conscientiae Casus et instructionis privatae casus scripto
exarare debuerunt.
Mane omnes hora media sexta ad preces matutinas et meditationem spiritualem sub vicerectoris
Schinzinger auspiciis convenerunt. Sequebatur missa et Studium literarium, donec ab octava ad decimam
scholae publicae frequentarentur, quibus sinitis tempus studiis iterum et quadrante ante decimam lectioni
spirituali impensum fuit. Per aliquod prandii et coenae tempus vel sacrae scripturae et ordinationum
regiarutn in ecclesiasticis partem praelegebat alumnorum unus, vel concionem aut catechesin dicebat
practicorum quidam. Finitis hora quarta collegiis recreationi vacarunt alumni ad quintam usque, qua ad
mediam septimam literis operam navarunt. Ab ista ad mediam octavam repetitio erat, quam vicerectores
ipsi praefectorum ad id officium ab aula destinatorum loco sponte instituere. Flora nona absolutis precibus
vespertinis lectum petiere alumni.
Duabus per hebdomadem diebus examinatoria de rebus hocce tempore in collegiis tractatis publica
instituebantur. Anno 1785 sublata patrologiae et polemices cathedra seminarii tempus, quod sex annos
comprehendit, ad annos quinque restringebatur. Initio anni scholastici 1786 monachi studentes, qui antea
9
9
In den Generalseminarien hatten alle künftigen Kleriker, ob sie dem Welt- oder
Ordensklerus angehörten, sechs Jahre zu wohnen, um an der betreffenden Hochschule
fünf Jahre lang die theologischen Studien zu betreiben und während eines weiteren
Jahres ßch durch praktische Uebungen auf die Seelsorge vorzubereiten. Jeder Geist-
liche, der Zulassung zu einem kirchlichen Amte oder Aufnahme in einen Orden
begehrte, musste die Studienzeit in einem der Generalseminarien verbracht haben.
Voreingenommen, wie man war, gegen alles, was Joseph II. auf geistigem
Gebiete, insbesondere auf dem des Unterrichtes und der Erziehung, unternahm, aber
auch gestützt auf Vorkommnisse an einzelnen Seminarien, glaubte man, ohne Prüfung
der Thatsachen an jeder derartigen Anstalt dieselben Zustände und denselben Geist
voraussetzen zu müllen. Die Geschichte, die testis temporum, spricht, soweit das
Freiburger Generalseminar in Betracht kommt, gegen die landläufigen Behauptungen.
Wir verweilen auf die geschichtlichen Darlegungen J. Königs in der Geschichte
der theologischen Fakultät Freiburgs (S. 57—78) und im Freiburger Diözesan-
archiv X, 251 ss.
Wir können es uns nicht versagen, Wankers eigenen Bericht, den er im Jahre 1790,
nach Aufhebung des Generalseminars, in das theologische Fakultätsbuch eingetragen
hat, hier als »historia succincta« jenes Seminars folgen zu lallen.
Das Freiburger Generalseminar nach dem Bericht des späteren Professors Wanker.
(Nach dem Fakultätsbuch. Eintrag zum 20. Oktober 1790.)
Initium eins (Semin.) enarratum iam est in diario isto sub anno 1783. Rector electus est Nicolaus
Will, antea patrologiae, polemices et theologiae literariae professor in academia Friburgensi. Disiungebant
ipsi duos vicerectores, Ferdinandum Wa nk e r et Josephum Schinzinger, presbyteros saeculares et
pro gradu doctoratus fheol. exaroinatos et approbatos. Rector rem domesticam, disciplinam domus generalem
et consiliarii caesarii ecclesiastici munus gessit. Vicerector Wanker anni practici alumnos in concionando,
catechizando, ritibus sacris omnibusque aliis curae pastoralis partibus practice imbuit, altero vicerectore
Schinzinger meditationes quotidianas et exercitia spiritualia dirigente atque disciplinam specialem una cum
priore simul curante.
Alumni in sex classes, singulis classibus unius anni cursum complexis dividebantur. Sexti anni
alumni soli curae pastoralis exercitiis operam navarunt, reliquis theoreticis studiis vacantibus. Singulis
diebus dominicis unus ex anni practici alumnis in seminarii ecclesia catechizavit. Singulis primis cuiusvis
mensis dominicis diebus et singulis festis alter pro concione dixit. Rem eo modo tractarunt. Vicerector
Wanker tribus vel sex alumnis pro eorum copia veritatem docendam proposuit, cuius, quo tractetur,
modi synopsin elaborent. Synopsis disquisita, probata, reiecta vel emendata fuit. Synopsin probatam
plene elaborarunt et discussioni tamdiu subiecere, dum pro eorum facultate satis bene et utiliter, confecta
videretur. Concionem vel catechesin memoriae mandatam in refectorio durante prandio vel coena perorarunt,
et qui palmam merebatur, ad eandem coram populo in ecclesia dicendam destinatus fuit. Eodem modo
alias curae pastoralis partes, aegrorum curam, conscientiae Casus et instructionis privatae casus scripto
exarare debuerunt.
Mane omnes hora media sexta ad preces matutinas et meditationem spiritualem sub vicerectoris
Schinzinger auspiciis convenerunt. Sequebatur missa et Studium literarium, donec ab octava ad decimam
scholae publicae frequentarentur, quibus sinitis tempus studiis iterum et quadrante ante decimam lectioni
spirituali impensum fuit. Per aliquod prandii et coenae tempus vel sacrae scripturae et ordinationum
regiarutn in ecclesiasticis partem praelegebat alumnorum unus, vel concionem aut catechesin dicebat
practicorum quidam. Finitis hora quarta collegiis recreationi vacarunt alumni ad quintam usque, qua ad
mediam septimam literis operam navarunt. Ab ista ad mediam octavam repetitio erat, quam vicerectores
ipsi praefectorum ad id officium ab aula destinatorum loco sponte instituere. Flora nona absolutis precibus
vespertinis lectum petiere alumni.
Duabus per hebdomadem diebus examinatoria de rebus hocce tempore in collegiis tractatis publica
instituebantur. Anno 1785 sublata patrologiae et polemices cathedra seminarii tempus, quod sex annos
comprehendit, ad annos quinque restringebatur. Initio anni scholastici 1786 monachi studentes, qui antea
9