DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.56678#0204
202
kinosa z roku 1397 oraz mszy bułgarskiej Eutymiusza45. Cyprian umarł w roku 1406 tuż
przed planowanym spotkaniem z Grzegorzem46.
Grzegorz Cambłak (ur. około 1365)47 przed przybyciem na Ruś spędził dużo czasu
w Mołdawii, gdzie nie było przed nim tak wybitnych postaci stanu duchownego, chociaż
wyróżniali się m.in. Filotei oraz Nikodem z Tismany, który prowadził korespondencję
teologiczną z Eutymiuszem48. Grzegorz Cambłak urodził się w Tymowie około roku
13 6449. Gdy w roku 1379 Cyprian Cambłak, metropolita kijowski, odwiedził Tymowo,
Grzegorz był już młodzieńcem50, uczniem Eutymiusza, uformowanym duchowo na górze
Athos oraz w konstantynopolitańskim monasterze Pantokratora51. Po śmierci patriarchy
Eutymiusza w roku 1393 napisał ku jego czci homilię52. W roku 1401 został wysłany do
Mołdawii przez patriarchę Mateusza, aby zaprowadzić w tamtejszym Kościele pokój zabu-
rzony z powodu anatemy poprzednika. Stworzył wówczas nową metropolię w Białogrodzie
(rum. Cetatea Alba), której pozycję wzmocniło przeniesienie przez hospodara Aleksandra
Dobrego za radą metropolity Józefa, relikwii św. Jana Nowego w roku 1402 i powstanie
z tej okazji pierwszego dzieła dedykowanego temu świętemu. Zdaniem A. Naumowa, ini-
cjatywę ustanowienia kultu św. Jana Suczawskiego należy przypisać właśnie Grzegorzo-
wi53. Jemu też przypisano homilię o przeniesieniu relikwii św. Paraskewy (Piątki)54.
W homilii o biednych i bogatych Grzegorz apelował do bojarów i hospodarów, aby udzie-
lali gościnności ludom bałkańskim uciekającym przed Turkami55.
Niepewne jest miejsce pobytu Grzegorza w Mołdawii, a zwłaszcza możliwość jego
przebywania w monasterze niameckim i sprawowana tam funkcja, co wynika z prób utoż-
samiania go z mnichem Gabrielem (Gavril), obecnym w monasterze w owym czasie56.
Niektórzy historycy (Ciobanu, Cartojan, Weninowa) uważali, że w latach 1403-1406 pełnił
funkcję przełożonego tego monasteru, inni (bp Melchizedek) - że pojawił się w nim znacz-
nie później, tj. w latach 1439-1452 i tam zmarł, a jeszcze inni (Turdeanu) wątpili, by był
tam w ogóle57. Według K. Meczewa, Grzegorz po pobycie w monasterze w Niamc miał
wyjechać do Suczawy, gdzie w latach 1401-1403 pełnił funkcję propowiednika58. Również
biskup Nestor przytoczył opinię niektórych historyków, twierdzących, że Grzegorz prze-
bywał w Suczawie w latach 1401-1406 jako ihumen monasteru w Niamc.
45 Constantinescu 1986a, s. 67.
46 I. Mycko podał dokładną datę dzienną: 16 IX 1406 - Mhubko 1993, s. 71; Naumow 1996, s. 71.
47 Mhubko 1993, s. 71.
48 Laudat 1984, s. 133.
49 Menee 1969, s. 15; Laudat 1984, s. 128; FleTKanoBa 1992, s. 115.
50 Menee 1969, s. 15.
51 Laudat 1984, s. 127.
52 Meuee 1969, s. 15; Naumow 1996, s. 64 - zdaniem autora, był to najwybitniejszy utwór Grzegorza.
53 Naumow 1996, s. 66.
54 Menee 1969, s. 18.
55 Laudat 1984, s. 132.
56 Paiim-iHOB 1984, s. 184.
57 Laudat 1984, s. 129. Podzielone są również głosy badaczy bułgarskich. BennuoBa 1992a, s. 298 - tak, jak
większość badaczy rumuńskich - umiejscawiała pobyt Grzegorza w Niamc w latach 1403-1406, oddzielając go
od skryby tegoż monasteru Grzegorza Urika, wzmiankowanego w latach 1424-1450, z którym utożsamiała go np.
IleTKaHOBa 1992, s. 100 (zachowanych jest trzydzieści rękopisów sygnowanych jego imieniem).
58 Menee 1969, s. 17. Zarazem autor ten przyznał, że w nauce nie przyjęło się utożsamienie wspomnianego
mnicha z Grzegorzem - tamże, s. 21.
kinosa z roku 1397 oraz mszy bułgarskiej Eutymiusza45. Cyprian umarł w roku 1406 tuż
przed planowanym spotkaniem z Grzegorzem46.
Grzegorz Cambłak (ur. około 1365)47 przed przybyciem na Ruś spędził dużo czasu
w Mołdawii, gdzie nie było przed nim tak wybitnych postaci stanu duchownego, chociaż
wyróżniali się m.in. Filotei oraz Nikodem z Tismany, który prowadził korespondencję
teologiczną z Eutymiuszem48. Grzegorz Cambłak urodził się w Tymowie około roku
13 6449. Gdy w roku 1379 Cyprian Cambłak, metropolita kijowski, odwiedził Tymowo,
Grzegorz był już młodzieńcem50, uczniem Eutymiusza, uformowanym duchowo na górze
Athos oraz w konstantynopolitańskim monasterze Pantokratora51. Po śmierci patriarchy
Eutymiusza w roku 1393 napisał ku jego czci homilię52. W roku 1401 został wysłany do
Mołdawii przez patriarchę Mateusza, aby zaprowadzić w tamtejszym Kościele pokój zabu-
rzony z powodu anatemy poprzednika. Stworzył wówczas nową metropolię w Białogrodzie
(rum. Cetatea Alba), której pozycję wzmocniło przeniesienie przez hospodara Aleksandra
Dobrego za radą metropolity Józefa, relikwii św. Jana Nowego w roku 1402 i powstanie
z tej okazji pierwszego dzieła dedykowanego temu świętemu. Zdaniem A. Naumowa, ini-
cjatywę ustanowienia kultu św. Jana Suczawskiego należy przypisać właśnie Grzegorzo-
wi53. Jemu też przypisano homilię o przeniesieniu relikwii św. Paraskewy (Piątki)54.
W homilii o biednych i bogatych Grzegorz apelował do bojarów i hospodarów, aby udzie-
lali gościnności ludom bałkańskim uciekającym przed Turkami55.
Niepewne jest miejsce pobytu Grzegorza w Mołdawii, a zwłaszcza możliwość jego
przebywania w monasterze niameckim i sprawowana tam funkcja, co wynika z prób utoż-
samiania go z mnichem Gabrielem (Gavril), obecnym w monasterze w owym czasie56.
Niektórzy historycy (Ciobanu, Cartojan, Weninowa) uważali, że w latach 1403-1406 pełnił
funkcję przełożonego tego monasteru, inni (bp Melchizedek) - że pojawił się w nim znacz-
nie później, tj. w latach 1439-1452 i tam zmarł, a jeszcze inni (Turdeanu) wątpili, by był
tam w ogóle57. Według K. Meczewa, Grzegorz po pobycie w monasterze w Niamc miał
wyjechać do Suczawy, gdzie w latach 1401-1403 pełnił funkcję propowiednika58. Również
biskup Nestor przytoczył opinię niektórych historyków, twierdzących, że Grzegorz prze-
bywał w Suczawie w latach 1401-1406 jako ihumen monasteru w Niamc.
45 Constantinescu 1986a, s. 67.
46 I. Mycko podał dokładną datę dzienną: 16 IX 1406 - Mhubko 1993, s. 71; Naumow 1996, s. 71.
47 Mhubko 1993, s. 71.
48 Laudat 1984, s. 133.
49 Menee 1969, s. 15; Laudat 1984, s. 128; FleTKanoBa 1992, s. 115.
50 Menee 1969, s. 15.
51 Laudat 1984, s. 127.
52 Meuee 1969, s. 15; Naumow 1996, s. 64 - zdaniem autora, był to najwybitniejszy utwór Grzegorza.
53 Naumow 1996, s. 66.
54 Menee 1969, s. 18.
55 Laudat 1984, s. 132.
56 Paiim-iHOB 1984, s. 184.
57 Laudat 1984, s. 129. Podzielone są również głosy badaczy bułgarskich. BennuoBa 1992a, s. 298 - tak, jak
większość badaczy rumuńskich - umiejscawiała pobyt Grzegorza w Niamc w latach 1403-1406, oddzielając go
od skryby tegoż monasteru Grzegorza Urika, wzmiankowanego w latach 1424-1450, z którym utożsamiała go np.
IleTKaHOBa 1992, s. 100 (zachowanych jest trzydzieści rękopisów sygnowanych jego imieniem).
58 Menee 1969, s. 17. Zarazem autor ten przyznał, że w nauce nie przyjęło się utożsamienie wspomnianego
mnicha z Grzegorzem - tamże, s. 21.