DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.70215#0113
H I STORIPENNINGEN. I. Boek.
allerhande smaalschriften: waarin onder
anderen Oldenbarneveld, als hoofd der
Arminiaanen en uytvinder der Waardgel-
deren, nier weynig wierdt aangerand:
zulks die geraaden vondt zoo door eenen
wydloopigen brief, aan Prins Maurits den
vierden van Grasmaand, als door een ver-
(i) Resol.
derStaaten
van Holl.
21 Juny
1618. fol.
155.cn
156.
weerschrift , aan de byzondere Staaten
van Holland vier dagen te voore gelchree-
ven, zyn gehouden gedrag te rechtvaardi-
gen. De Staaten (i) naamen niet alleen
zyne verantwoording aan, maar hem door
een plakaat , op den tweeëntwintigsten
van Zomermaand zelfs in hunne bescher-
ming. Onaangenaam klonk dit Prins
Maurits in 't oor; die uyt de Algemeene
Staaten zulke Leden hebbende gezet,
welke den Arminiaanen waaren toege-
daan, op hunnen naam en 't onvoorzienst
den Briel door zyne benden, tot geen
kleyn ongenoegen der byzondere Staaten
van Holland, deed bezetten. Zulks die,
om dit in 't vervolg te beletten, eene na-
dere vereeniging tusschen de onderlinge
lieden en die van Uytrecht poogden op te
rechten. Doch Maurits op 't onverwachte
in die oude Bisschoplyke had komende,
vielen hem aanstonds de oude bezettelin-
gen toe, en raakte hy dus in staat om de
nieuwgeworvene Waardgelders af, den Ar-
miniaansehen Magistraat buyten't bewind,
en den Geheymschryver van Staat Gilles
van Ledenberg zelfs in hechtenis te stellen.
Naadit verricht te hebben, keerde Maurits
weder naar 's Graavenhaage ; alwaar hy
op den naam der Algemeene Staaten (by
welke zich de steden Amsterdam, Enk-
huyze, en Schiedam gevoegd hadden)
den negenentwintigsten van Oogstmaand
(2) Resol. den (2) Heer Johan van Oldenbarneveld,
derStaaten Raad en Voorspraak des gemeenen Lands
2%^, van Holland en Westvriessand, komende
1618. sol. naar de vergadering dier Staaten op het
257° Binnenhof, gelyk ook den Heer Huyg de
Groot, Loontrekkend Raadsman van Rob
terdam,midsgaders den Heer Rombout Ho-
gerbeets, Loontrekkend Raadsman van
Leyde, liet gevangen neemen ; onder
schyn als ofzy by den Prins ontbooden 1618.
waaren. De Staaten van Holland, en —-"
voor al de Ridderschap (3) thans verga- (3) Resol.
derd zynde, waaren geweldig over dien
handel verzet, en wilden een krachtdaadig ,sept.°
besluyt tot verlossing deezer gevangene 1618. fol.
Heeren neemen: dan dewyl de Gemagtig- '7/°
den van hunne byzondere Vroedschappen
daar toe geenen byzonderen lalt hadden,
bleef die zaak tot de naaste vergadering
verschooven. De gemoederen der inge-
zeetenen, weegens zoo onverwachten
handel beroerd, wierden sedert nog meer
ontsteld, als in 't midden dier ontstuymig-
heden zich eene schrikkelyke staartstar aan
den Hemel vertoonde, welke met eene don-
kerroodverwige (4) roede zich van het
Hemelteken de Weegschaal tot den staart
des Beers uytstrekkende, in achttiendagen
vierenzestig graaden doorwandelde. Invoe-
ge dit zeldlaameverfchynsel door de verssaa-
ge gemeente , als een gewis voorteken van
's Hemels gramsehap beschouwd wierdt:
zulks Niklaas Mulerus, Hoogleeraar te
Groeninge,in de Nederduytsche taal daar
over een boek schreef, wiens tytel was:
Hemelfche trompet van de Komeet des
jaars MDCXI1X. Desgelyks wierden in
't begin des volgenden jaars eenige aanmer-
kingen over deeze star en den loop dier ty-
den, zoo hier als in andere landen, met toé-
(4) MerG
Franc
1618.
tome V.
Remmen en goedvinden van de Gemagtig-
de Raaden der Staaten in 't licht gegeeven.
Dit geschrift was in 't Nederduytsch, en
zoo men meent (5) door den Heer Jakob
Kats te dien tyde Loontrekkend Raadsman
der stad Middelburg opgestelt. Het vervat-
tede ook eenige rymen , waarvan het eer-
ste dit opschrist had: Bedenkinge by gele-
genheid van de tegenwoordige ftaartftar
op de vergadering van de huydendaag-
(che Synode. Wat ook van de waar-
heyd van alle deeze duydingen zy staat
my hier niet te onderzoeken , maar al-
leen aan te tekenen, dat de gedachte-
nis haarer verschyninge op deeze twee
vierkante penningtjes is bewaard ge-
worden.
(5) Brandt
Hist.der
Reform.
II. deel,
pag.97^
Op de voorzyden van beyden is de verfcheene staartstar afgebeeld ; hebbende het grootse in 't
ronde dit jaarschrift:
Co-
Cc 2,
allerhande smaalschriften: waarin onder
anderen Oldenbarneveld, als hoofd der
Arminiaanen en uytvinder der Waardgel-
deren, nier weynig wierdt aangerand:
zulks die geraaden vondt zoo door eenen
wydloopigen brief, aan Prins Maurits den
vierden van Grasmaand, als door een ver-
(i) Resol.
derStaaten
van Holl.
21 Juny
1618. fol.
155.cn
156.
weerschrift , aan de byzondere Staaten
van Holland vier dagen te voore gelchree-
ven, zyn gehouden gedrag te rechtvaardi-
gen. De Staaten (i) naamen niet alleen
zyne verantwoording aan, maar hem door
een plakaat , op den tweeëntwintigsten
van Zomermaand zelfs in hunne bescher-
ming. Onaangenaam klonk dit Prins
Maurits in 't oor; die uyt de Algemeene
Staaten zulke Leden hebbende gezet,
welke den Arminiaanen waaren toege-
daan, op hunnen naam en 't onvoorzienst
den Briel door zyne benden, tot geen
kleyn ongenoegen der byzondere Staaten
van Holland, deed bezetten. Zulks die,
om dit in 't vervolg te beletten, eene na-
dere vereeniging tusschen de onderlinge
lieden en die van Uytrecht poogden op te
rechten. Doch Maurits op 't onverwachte
in die oude Bisschoplyke had komende,
vielen hem aanstonds de oude bezettelin-
gen toe, en raakte hy dus in staat om de
nieuwgeworvene Waardgelders af, den Ar-
miniaansehen Magistraat buyten't bewind,
en den Geheymschryver van Staat Gilles
van Ledenberg zelfs in hechtenis te stellen.
Naadit verricht te hebben, keerde Maurits
weder naar 's Graavenhaage ; alwaar hy
op den naam der Algemeene Staaten (by
welke zich de steden Amsterdam, Enk-
huyze, en Schiedam gevoegd hadden)
den negenentwintigsten van Oogstmaand
(2) Resol. den (2) Heer Johan van Oldenbarneveld,
derStaaten Raad en Voorspraak des gemeenen Lands
2%^, van Holland en Westvriessand, komende
1618. sol. naar de vergadering dier Staaten op het
257° Binnenhof, gelyk ook den Heer Huyg de
Groot, Loontrekkend Raadsman van Rob
terdam,midsgaders den Heer Rombout Ho-
gerbeets, Loontrekkend Raadsman van
Leyde, liet gevangen neemen ; onder
schyn als ofzy by den Prins ontbooden 1618.
waaren. De Staaten van Holland, en —-"
voor al de Ridderschap (3) thans verga- (3) Resol.
derd zynde, waaren geweldig over dien
handel verzet, en wilden een krachtdaadig ,sept.°
besluyt tot verlossing deezer gevangene 1618. fol.
Heeren neemen: dan dewyl de Gemagtig- '7/°
den van hunne byzondere Vroedschappen
daar toe geenen byzonderen lalt hadden,
bleef die zaak tot de naaste vergadering
verschooven. De gemoederen der inge-
zeetenen, weegens zoo onverwachten
handel beroerd, wierden sedert nog meer
ontsteld, als in 't midden dier ontstuymig-
heden zich eene schrikkelyke staartstar aan
den Hemel vertoonde, welke met eene don-
kerroodverwige (4) roede zich van het
Hemelteken de Weegschaal tot den staart
des Beers uytstrekkende, in achttiendagen
vierenzestig graaden doorwandelde. Invoe-
ge dit zeldlaameverfchynsel door de verssaa-
ge gemeente , als een gewis voorteken van
's Hemels gramsehap beschouwd wierdt:
zulks Niklaas Mulerus, Hoogleeraar te
Groeninge,in de Nederduytsche taal daar
over een boek schreef, wiens tytel was:
Hemelfche trompet van de Komeet des
jaars MDCXI1X. Desgelyks wierden in
't begin des volgenden jaars eenige aanmer-
kingen over deeze star en den loop dier ty-
den, zoo hier als in andere landen, met toé-
(4) MerG
Franc
1618.
tome V.
Remmen en goedvinden van de Gemagtig-
de Raaden der Staaten in 't licht gegeeven.
Dit geschrift was in 't Nederduytsch, en
zoo men meent (5) door den Heer Jakob
Kats te dien tyde Loontrekkend Raadsman
der stad Middelburg opgestelt. Het vervat-
tede ook eenige rymen , waarvan het eer-
ste dit opschrist had: Bedenkinge by gele-
genheid van de tegenwoordige ftaartftar
op de vergadering van de huydendaag-
(che Synode. Wat ook van de waar-
heyd van alle deeze duydingen zy staat
my hier niet te onderzoeken , maar al-
leen aan te tekenen, dat de gedachte-
nis haarer verschyninge op deeze twee
vierkante penningtjes is bewaard ge-
worden.
(5) Brandt
Hist.der
Reform.
II. deel,
pag.97^
Op de voorzyden van beyden is de verfcheene staartstar afgebeeld ; hebbende het grootse in 't
ronde dit jaarschrift:
Co-
Cc 2,