Lorentz, Stanisław; Rottermund, Andrzej; Białoskórski, Henryk [Bearb.]: Klasycyzm w Polsce (Warszawa, 1984)

i-'/.' /A- <y ,'/, /^ł A/ ; y/y. ,-.' '/ tw .

iS



,, Lt-




jbgrSHesi—:—





Warszawa, Zamek Królewski, projekt Sypiaini i Gabinetu, J.Ch. Kamsetzer, 1792
Akademii Nauk. Powstała natomiast uczelnia o innym charakterze, na niższym stopniu orga-
nizacyjnym, zwana Atelier lub Malarnią Królewską, utrzymywana na koszt króla, a kierowana
przez Bacciarellego.Projektowana Akademia miała obejmować trzy działy: malarstwa,rzeźby
i architektury. Z tego ostatniego działu, organizując Malarnię, w ogóle zrezygnowano. W dzia-
le malarstwa projekt przewidywał jako profesorów: specjalistę kompozycji malarstwa histo-
rycznego, portrecistę, pejzażystę i miniaturzystę. Ponieważ nie udało się pozyskać malarza
historycznego - dział ten z konieczności objął Bacciarelli, którego specjalnością było malar-
stwo portretowe. Za pejzażystę uważano Canaletta, co nie było ścisłe, gdyż uprawiał szczegól-
ny rodzaj - malarstwo wedutowe. Projektowano zaangażować i profesora rzeźby. Ta rola
przypadła Andrzejowi Le Brun.
Atelier, czy Malarnia Królewska, nie miało charakteru szkoły kształcącej młodzież. Jej za-
sadniczym zadaniem było wypełnianie królewskiego programu artystycznego,wykonywanie
zleceń królewskich, a szkolenie było niejako zadaniem dodatkowym. Toteż trudno czasem
okreśłić, który z artystów i w jakim stopniu pełnił funkcje dydaktyczne. Z malarzy obok
Bacciarellego nauczał na pewno Louis Marteaui Antoni Albertrandi. Mateusz Tokarski był
kopistą i kustoszem Galerii Królewskiej. W dziedzinie rzeźby zadania dydaktyczne na pewno
przypadały Le Brunowi. Znamy nazwiska trzydziestu kilku uczniów pracujących w Malarni
wczasach Stanisława Augusta. Nie ma wśród nich szczególnie wybitnych, ale jest kilku do-
brych malarzy. Najważniejsze, że powstało środowisko malarzy polskich, które przyczyniło
się do rozwoju w początku XIX wieku ośrodka malarskiego w Warszawie i promieniowało
na kraj, w szczególności zaś przysłużyło się rozwojowi malarstwa w Wilnie.
Atelier zamkowe, utworzone zaraz po wstąpieniu na tron Stanisława Augusta i kierowane
przez Bacciarellego, przetrwało po śmierci króla, a później prowadzone było przez Baccia-
rellego jako jego pracownia prywatna. Nie udało mu się jej reaktywować w oficjalnym cha-
rakterze za Księstwa Warszawskiego, choć utrzymał pracownię i mieszkanie na Zamku,
w dziedzińcu gospodarczym, do końca życia. Atelier Królewskie poprzedza pierwszą polską
akademicką uczelnię artystyczną i wiąże się z nią symbolicznie w osobie Bacciarellego, który
w roku 1817, na kilka miesięcy przed śmiercią, został mianowany honorowym dziekanem
Wydziału Sztuk Pięknych powstającego wówczas Uniwersytetu Warszawskiego.
Marcello Bacciarelli odegrał na dworze artystycznym króla Stanisława Augusta najważniej-
szą rolę, a szczególnie utrwalił się w pamięci na pewno i dlatego, że się tak gruntownie i szcze-
rze spolonizował. Jemu to i jego pracowni przypisywano większość portretów Stanisława

38