DOI Artikel:
Smorąg Różycka, Małgorzata: Profesor Anna Różycka Bryzek (1928-2005)
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19072#0028
Jej niewątpliwy talent pisarski, podbudowany studiami filologicznymi,
ujawniał się w uderzającej celności sformułowań nierzadko na granicy neo-
logizmów, obrazowości fraz niekiedy zawiłych, wielokrotnie złożonych - by
nie rzec, spiętrzonych. Zarazem jednak dyscyplina intelektualna i poczucie
odpowiedzialności za każde słowo prowadziły Ją do morderczego wręcz cy-
zelowania tekstów, poszukiwania najwłaściwszych określeń, wprowadzania
nieustających zmian aż do ostatniej chwili tuż przed drukiem, by swoboda
pisarska me zawiodła do nazbyt łatwego formułowania opinii czy nawet
drobnych uwag, a jednocześnie by precyzja naukowego myślenia pozostawała
w harmonii z retoryczną potoczystością fraz.
Siedząc Jej kolejne rozprawy, można zauważyć, jak stopniowo rezygnowała
z zasady syntetycznego porządkowania historycznych nawarstwień typów
i motywów ikonograficznych na rzecz odczytania wewnętrznej spójności dzieła
wyrażającej się adekwatnością formy wobec idei, a więc sztuki wobec myśli
humanistycznej, w średniowieczu zawartej przede wszystkim w teologii, ale też
w studiach nad filozoficzną spuścizną antyku grecko-rzymskiego. Przenikliwej
interpretacji, ugruntowanej głęboką wiedzą historyczną i materiałową, towarzy-
szyło pełne emocji odczuwanie walorów estetycznych dzieła. To przejmujące
uwrażliwienie na piękno z większą ekspresją ujawniało się w rozmowach
aniżeli w tekstach publikowanych, ale i tu - mimo naukowej powściągliwości
- dochodziło do głosu.
Niezmiennie też wyrażała przekonanie, że doniosłość i wyjątkowe znaczenie
malarstwa bizantyńskiego wynikają z jego teocentrycznego antropomorfizmu,
z afirmacji świata doczesnego, którego piękno jest odzwierciedleniem i una-
ocznieniem absolutnego piękna świata idealnego i wreszcie z jego głębokiego
humanizmu zakorzenionego w antyku, lecz uprawomocnionego w chrześci-
jaństwie wiarą w boskie Wcielenie wynoszące człowieka do rangi boskiego
odwzorowania.
Do Niej można odnieść parafrazę słów Jakuba Burckhardta z listu do Heinri-
cha Schreibera (2 II 1878):,,Noszę się wciąż z myślą, by zharmonizować świat
idealny z rzeczywistym, lub raczej ten z tamtym, a gdy nie mogę tego uczynić
naprawdę, pociesza mnie poezja: ona potrafi to. czego nie umiem"40. Można
by jeszcze dodać: nie tylko poezja, ale i muzyka...
4 Cyt. wg: J. Białostocki. Sztuka i kompensacja, w: tegoż, Refleksje i syntez)- ze świata
sztuki. Warszawa 1978, s. 213.
22
ujawniał się w uderzającej celności sformułowań nierzadko na granicy neo-
logizmów, obrazowości fraz niekiedy zawiłych, wielokrotnie złożonych - by
nie rzec, spiętrzonych. Zarazem jednak dyscyplina intelektualna i poczucie
odpowiedzialności za każde słowo prowadziły Ją do morderczego wręcz cy-
zelowania tekstów, poszukiwania najwłaściwszych określeń, wprowadzania
nieustających zmian aż do ostatniej chwili tuż przed drukiem, by swoboda
pisarska me zawiodła do nazbyt łatwego formułowania opinii czy nawet
drobnych uwag, a jednocześnie by precyzja naukowego myślenia pozostawała
w harmonii z retoryczną potoczystością fraz.
Siedząc Jej kolejne rozprawy, można zauważyć, jak stopniowo rezygnowała
z zasady syntetycznego porządkowania historycznych nawarstwień typów
i motywów ikonograficznych na rzecz odczytania wewnętrznej spójności dzieła
wyrażającej się adekwatnością formy wobec idei, a więc sztuki wobec myśli
humanistycznej, w średniowieczu zawartej przede wszystkim w teologii, ale też
w studiach nad filozoficzną spuścizną antyku grecko-rzymskiego. Przenikliwej
interpretacji, ugruntowanej głęboką wiedzą historyczną i materiałową, towarzy-
szyło pełne emocji odczuwanie walorów estetycznych dzieła. To przejmujące
uwrażliwienie na piękno z większą ekspresją ujawniało się w rozmowach
aniżeli w tekstach publikowanych, ale i tu - mimo naukowej powściągliwości
- dochodziło do głosu.
Niezmiennie też wyrażała przekonanie, że doniosłość i wyjątkowe znaczenie
malarstwa bizantyńskiego wynikają z jego teocentrycznego antropomorfizmu,
z afirmacji świata doczesnego, którego piękno jest odzwierciedleniem i una-
ocznieniem absolutnego piękna świata idealnego i wreszcie z jego głębokiego
humanizmu zakorzenionego w antyku, lecz uprawomocnionego w chrześci-
jaństwie wiarą w boskie Wcielenie wynoszące człowieka do rangi boskiego
odwzorowania.
Do Niej można odnieść parafrazę słów Jakuba Burckhardta z listu do Heinri-
cha Schreibera (2 II 1878):,,Noszę się wciąż z myślą, by zharmonizować świat
idealny z rzeczywistym, lub raczej ten z tamtym, a gdy nie mogę tego uczynić
naprawdę, pociesza mnie poezja: ona potrafi to. czego nie umiem"40. Można
by jeszcze dodać: nie tylko poezja, ale i muzyka...
4 Cyt. wg: J. Białostocki. Sztuka i kompensacja, w: tegoż, Refleksje i syntez)- ze świata
sztuki. Warszawa 1978, s. 213.
22