Modus: Prace z historii sztuki (15.2015)

l. M/iz/o św. Domini-
ko, obraz w krużganku
ktasztoru Dominikanów
w Krakowie (293 * 271 cm),
warstwa maiarska Kazimie-
rza Cisowskiego, stan po
konserwacji w t. 2012-2013-
Fot. Marcin Ciba

(przeważnie ok. 420-460 cm). Przyjmując licz-
bę obrazów podaną w najstarszych źródłach
klasztornych, trzeba uznać, że przynajmniej
jeden z nich nie zachował się do naszych
czasów^. Biorąc pod uwagę zróżnicowane
wielkości poszczególnych przęseł krużgan-
ka, dopasowanie kształtów dwóch płócien do
znajdujących się pod nimi portali, tematykę
obrazów i częściowo chronologię ukazanych
wydarzeń, można podjąć próbę hipotetycznej
rekonstrukcji układu cyklu.
Pierwszy obraz, zawieszony przy wejściu
z kościoła na zachodniej ścianie przęsła po-
łudniowo-zachodniego, jest jednym z nielicz-
nych znajdujących się na swoim pierwotnym
miejscu. Ukazuje Wizję św. Dominika (il. 1,2),
pod wpływem której miał on podjąć decyzję
o założeniu nowego zakonu. Przedstawiona
scena została opisana w Zioiej iegundzie Jaku-
ba z Woraginy, za którą powtórzyły ją liczne
żywoty św. Dominika i która była częstym
elementem opartych na nich cykli malar-
skich^. Świętemu we śnie ukazali się św. Piotr
i św. Paweł, wręczając mu laskę pasterską oraz
Pismo Święte, aby głosił słowo Boże na całym
świecie. Przy klęczącym zakonniku ukazano
aniołka trzymającego krzyż i księgę oraz po-
pularny atrybut świętego - psa trzymającego
pochodnię i opierającego łapę na globie - któ-
rego pochodzenie tłumaczy się często legendą
o wizji matki Dominika, której przed uro-
dzeniem syna miał się przyśnić pies z pochodnią w pysku, mający obiec cały
świat. Obie wizje odnosiły się do samego początku Zakonu Kaznodziejskiego
i przypominały jego główny charyzmat, jakim jest głoszenie Słowa Bożego^".
W kolejnym przęśle skrzydła zachodniego ukazano śmierć św. Piotra z Werony
(il. 3), najsłynniejszego męczennika dominikańskiego, który obok założyciela zakonu

2. M/Zz/osw. Dom/n/7fo,
obraz w krużganku ktaszto-
ru Dominikanów w Krako-
wie (293 x 271 cm), warstwa
matarska Angetika Dre-
waczyńkiego, stan sprzed
konserwacji w t. 2012-2013.
Fot. Marcin Ciba

28 Możliwe, że jakiś związek z omawianym cyklem mają dwa obrazy wiszące w korytarzu piętra
klasztoru przy wejściu do nowicjatu. Mają one jednak nieco inne profile ramy i wymiary, a tak-
że cechy formalne odmienne od znanych z innych obrazów Cisowskiego i Drewaczyńskiego.
Pierwszy z nich - Śmierć św. Dominiku (zob. il. 33) - zachował widoczną warstwę malarską
z XVII w., bliską pracom Dolabelłi, drugi, ukazujący wizję i obłóczyny nieokreślonego świętego
(zob. ił. 34) został zapewne znacząco przemalowany w XIX w. Przedstawiona na nim postać to
być może św. Piotr Geremia - prawnik palermitański, który na skutek spotkania z pokutującą
duszą zrezygnował z obrony doktoratu i został dominikaninem (zob. D.M. Marchese, Sacro
diario domenicano, t. 2, Napoli 1670, s. 3).
29 Przedstawiono ją m.in. w predelli ołtarza Koronacji Matki Hożej Fra Angelica w zbiorach Luwru
oraz na fresku Santiego di Tito w jednym z przęseł Wielkiego Wirydarza florenckiego klasztoru
Santa Maria Novella.
30 Acta sanctorum August;', 1.1, Parisiis-Romae 1867, s. 451.

94

ARTYKUŁY

Kinga Btaschke, Michał Kurzej