Modus: Prace z historii sztuki (16.2016)

a(Lvk fimoP-

Chu: c1ń'M'1/i<S'U'łW'(A.
\UX iFiiit K)G\uu.

aąi lJ'l afaP^fU:f
ojcfe.yr^lo. * ^«vx^v cL-UWi*/i.vu!t.

Naśladownictwo zastrzega się.

Fotogr. A. Szubert.

h

f

karbiec Katedry na Wawelu,

JVj

Choć jedynym fotografem wiązanym ze zdjęciami
Świerzyńskiego jest Szubert95, brak jest na to jednoznacz-
nych dowodów; niewątpliwie jednak nie mógł on wyko-
nać reprodukcji jego obrazów wcześniej niż w 1867 roku,
bo dopiero wówczas otworzył w Krakowie swój zakład96.
Trudność z ustaleniem autora zdjęć płócien Świerzyńskie-
go wynika ze wspomnianego już faktu, iż malarz w Spisie
Obrazów tylko przy trzech (pięciu?) swoich pracach zapisał
nazwisko Szuberta97, a spośród zachowanych odbitek tylko
część jest przez niego sygnowana - w formie nadruków

11. Obraz Widok
kaplicy św. Stanisława
w katedrze na Wawelu,
fot. Awit Szubert, 1878.
MHK,nrinW. MHK-FS8349/lX.
Repr. mhk
12. Obraz Widok
kaplicy św. Stanisława
w katedrze na Wawelu,
fot. Awit Szubert, 1878,
fragment z suchą pieczęcią
Szuberta i podpisem ręką
Świerzyńskiego.
MHK, nrinw. MHK-FS8349/lX.
Repr. mhk

bądź pieczęci: suchych (ił. 12) lub tuszowych. Przykładem zdjęcia o pewnym au-
torstwie jest omawiana tu fotografia z widokiem skarbca katedralnego, zawierająca
na kartonie nadruk zakładu (il. 13). Jak również było już wspomniane, w wielu
przypadkach to samo zdjęcie zachowało się w kilku egzemplarzach. Bywa, że tylko
jeden egzemplarz danego zdjęcia ma taką pieczęć lub nadruk, a inne nie, jednak
domniemywam, że w takiej sytuacji wszystkie odbitki zostały wykonane z tej samej
kliszy Szuberta, być może zresztą w różnym czasie - powszechną praktyką zakładów
było przechowywanie negatywów, z których klienci mogli nawet po latach zamó-
wić kolejne odbitki. W sumie zdjęć takich, z których przynajmniej jedna odbitka
jest sygnowana nazwiskiem Szuberta, jest szesnaście (na trzydzieści mi znanych).
Inny przypadek stanowią zdjęcia opatrzone nadrukiem bez nazwiska Szuberta,

13. Obraz Widok
wnętrza skarbca katedry
krakowskiej,
fot. Awit Szubert, 1883,
fragment z nadrukiem
Szuberta.
Fototeka ihs uj,
Sygn. IHSUJ P 019824.
Repr. Fototeka ihs uj

z tytułem obrazu i (nie zawsze) nazwiskiem malarza, gdzie tytuł złożony jest cha-
rakterystycznym krojem pisma z ozdobnymi szeryfami na przedłużeniu wielkich
liter (jak na zdjęciu obrazu Widok wnętrza skarbca katedry krakowskiej, il. 13). Biorąc
pod uwagę jednolity wygląd tych nadruków, które w takiej formie występują także
na zdjęciach o pewnym autorstwie Szuberta98, za ich autora również przyjmuję
(choć nie bez zastrzeżeń) tego właśnie fotografa. Taki przypadek stanowi zdjęcie
z obrazem z wystawy starożytności (1873), którego egzemplarze ze zbiorów Fo-
toteki, ank i Andrzeja Piotrowskiego (znany mi z reprodukcji w ispan)99 nie

95 A. Janczyk, Przedstawienia kaplic, s. 264; W. Przybyszewski, Zaginione obrazy, s. 30-35 (gdzie
nieznane autorowi zdjęcia opatrzone są zastrzeżeniem „prawdopodobnie”); A. Rudnik, „Sa-
turnin Świerzyński” s. 31-32.
96 Zob. przyp. 43.
97 Zob. przyp. 6.
98 Np. zdjęcie obrazu Wnętrze mieszkania Piotra Moszyńskiego, 1875, którego egzemplarz z prywat-
nej kolekcji ma nadrukowany tytuł złożony ww. krojem pisma, a odbitka z mnk, nr inw. mnk-
-ix-6oo, zamiast nadruku ma suchą pieczęć Szuberta (informację tę zawdzięczam p. Agnieszce
Zagrajek). Ten sam krój pisma występuje też na zdjęciach Szuberta o innej tematyce, np. na
fotografii z budowy linii kolejowej Tarnów-Leluchów, ok. 1876, mhk, nr inw. mhk-fsi6552/ix.
99 Fototeka ihs uj, sygn. ihsuj p 019822; ank, sygn. a iv/882; ispan, negatyw, nr inw. 153956.

90

ARTYKUŁY

Anna Bednarek