DOI Artikel:
Bodzek, Jarosław: Monety rzymskie w zbiorze Emeryka Hutten-Czapskiego
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.21228#0035
dysław Bartynowski, uczeń i przyjaciel Beyera47. W zeszycie 12. katalogu, wyda-
nym w 1876 roku, pojawia się jeszcze więcej monet rzymskich: jeden sestercjusz
Marka Aureliusza typu DE SARMATIS (nr 1405) i trzy monety Konstantyna
Wielkiego typu SARMATIA DEVICTA (nr 1406-1408). W przypadku monety
Marka Aureliusza chodzi być może o egzemplarz wymieniony przez Beyera
w liście do Czapskiego48.
W zbiorze rękopisów Biblioteki Czartoryskich znajduje się również katalog
kolekcji monet polskich A. Ryszarda49. Na stronie pierwszej, w części poświę-
conej monetom „przedchrześcijańskim" pod numerem IV/1 znajduje się „Meda-
lik bronz. Rzymski" z legendą CONSTAN MAGNUS (sic!) na awersie i SARMATIA
DEVICTA na rewersie. Monetę tę nabył Ryszard od Bartynowskiego w 1873 roku50.
Jako literaturę do posiadanego egzemplarza podaje Ryszard artykuł Kóhnego.
Ze zbioru bibliotecznego A. Ryszarda pochodzi przechowywany w bibliotece
Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Narodowego w Krakowie katalog aukcyjny
A. Jungfra ze stycznia 1872 roku przeznaczony, sądząc po zawartości, dla pol-
skich kolekcjonerów, który pod numerem 1. zawiera monetę Konstantyna Wiel-
kiego interesującego nas typu51. Można przypuszczać, że również L. Zwoliński
i W. Morsztyn posiadali w swych kolekcjach numizmatów polskich monety
rzymskie omawianych typów; wskazują na to monety zakupione od nich przez
Czapskiego.
Wszystkie zebrane przykłady świadczą o tym, że istniała w dziewiętnastym
wieku grupa kolekcjonerów monet polskich, którzy włączyli do swych zbiorów
monety rzymskie odnoszące się do Sarmacji, ale ograniczone do dwóch kon-
kretnych cesarzy Marka Aureliusza i Konstantyna Wielkiego. Zrozumienie, dla-
czego monety właśnie tych władców Imperium Romanum znalazły uznanie
w oczach kolekcjonerów monet polskich wiąże się z treścią zawartą w artykule
B. Kohne i pracy P.J. Szafarzyka. Marek Aureliusz był pierwszym cesarzem, któ-
ry umieścił na swych monetach legendę odnoszącą się do Sarmatów. Ludem
sarmackim, z którym walczył ten cesarz, byli Jazygowie, co do których wierzono,
że część z nich zawędrowała na polskie Podlasie i tam przetrwała do czasów
47 Informuje nas o tym A. Ryszard, Przegląd Bibliograficzno-Archeologiczny, t. II, Warszawa 1881,
s. 390-391: „Bartynowski W. - Katalog monet i medali polskich" wydał pod firmą księgarni D.E. Friedleina...;
por. również Gumowski, Wspomnienia numizmatyka, s. 17 i n. i Kocdjowa, Pamiątkom..., s. 112; o Bar-
tynowskim patrz Polski Słownik Biograficzny, t. 1, 1935, s. 335-336; Kocdjowa, Pamiątkom..., s. 357,
przyp. 4.
48 Por. przypis 17.
49 MNK rkps. 946; na temat postaci A. Ryszarda por. PSB, XXXIII/4, z. 139, Wrocław 1992, s. 558
i n.
50 MNK rkps. 946, s. 1.
51 Verzeichniss non Munzen, Munzzeichen und Denkmunzen welche durch A. Jungfer in Berlin Frie-
drichstr.: 79 z u bezeichen sind. Jannuar 1872 No 1. MNK II 9248, s. 1, nr 1. „Constantinus I Magnus
R SARMATIA DEYICTA, Mi. 2831...". Skrót Mi. oznacza katalog Mikockiego.
33
nym w 1876 roku, pojawia się jeszcze więcej monet rzymskich: jeden sestercjusz
Marka Aureliusza typu DE SARMATIS (nr 1405) i trzy monety Konstantyna
Wielkiego typu SARMATIA DEVICTA (nr 1406-1408). W przypadku monety
Marka Aureliusza chodzi być może o egzemplarz wymieniony przez Beyera
w liście do Czapskiego48.
W zbiorze rękopisów Biblioteki Czartoryskich znajduje się również katalog
kolekcji monet polskich A. Ryszarda49. Na stronie pierwszej, w części poświę-
conej monetom „przedchrześcijańskim" pod numerem IV/1 znajduje się „Meda-
lik bronz. Rzymski" z legendą CONSTAN MAGNUS (sic!) na awersie i SARMATIA
DEVICTA na rewersie. Monetę tę nabył Ryszard od Bartynowskiego w 1873 roku50.
Jako literaturę do posiadanego egzemplarza podaje Ryszard artykuł Kóhnego.
Ze zbioru bibliotecznego A. Ryszarda pochodzi przechowywany w bibliotece
Gabinetu Numizmatycznego Muzeum Narodowego w Krakowie katalog aukcyjny
A. Jungfra ze stycznia 1872 roku przeznaczony, sądząc po zawartości, dla pol-
skich kolekcjonerów, który pod numerem 1. zawiera monetę Konstantyna Wiel-
kiego interesującego nas typu51. Można przypuszczać, że również L. Zwoliński
i W. Morsztyn posiadali w swych kolekcjach numizmatów polskich monety
rzymskie omawianych typów; wskazują na to monety zakupione od nich przez
Czapskiego.
Wszystkie zebrane przykłady świadczą o tym, że istniała w dziewiętnastym
wieku grupa kolekcjonerów monet polskich, którzy włączyli do swych zbiorów
monety rzymskie odnoszące się do Sarmacji, ale ograniczone do dwóch kon-
kretnych cesarzy Marka Aureliusza i Konstantyna Wielkiego. Zrozumienie, dla-
czego monety właśnie tych władców Imperium Romanum znalazły uznanie
w oczach kolekcjonerów monet polskich wiąże się z treścią zawartą w artykule
B. Kohne i pracy P.J. Szafarzyka. Marek Aureliusz był pierwszym cesarzem, któ-
ry umieścił na swych monetach legendę odnoszącą się do Sarmatów. Ludem
sarmackim, z którym walczył ten cesarz, byli Jazygowie, co do których wierzono,
że część z nich zawędrowała na polskie Podlasie i tam przetrwała do czasów
47 Informuje nas o tym A. Ryszard, Przegląd Bibliograficzno-Archeologiczny, t. II, Warszawa 1881,
s. 390-391: „Bartynowski W. - Katalog monet i medali polskich" wydał pod firmą księgarni D.E. Friedleina...;
por. również Gumowski, Wspomnienia numizmatyka, s. 17 i n. i Kocdjowa, Pamiątkom..., s. 112; o Bar-
tynowskim patrz Polski Słownik Biograficzny, t. 1, 1935, s. 335-336; Kocdjowa, Pamiątkom..., s. 357,
przyp. 4.
48 Por. przypis 17.
49 MNK rkps. 946; na temat postaci A. Ryszarda por. PSB, XXXIII/4, z. 139, Wrocław 1992, s. 558
i n.
50 MNK rkps. 946, s. 1.
51 Verzeichniss non Munzen, Munzzeichen und Denkmunzen welche durch A. Jungfer in Berlin Frie-
drichstr.: 79 z u bezeichen sind. Jannuar 1872 No 1. MNK II 9248, s. 1, nr 1. „Constantinus I Magnus
R SARMATIA DEYICTA, Mi. 2831...". Skrót Mi. oznacza katalog Mikockiego.
33