Notae Numismaticae - Zapiski Numizmatyczne (6.2011)

JAROSŁAW BODZEK, ELŻBIETA POHORSKA-KLEJA

Odkrycia dokonano na płaskim terenie, w widłach rzeki Sanoczek i potoku Mo-
drzą, w odległości ok. 80 m od brzegów Modrzy, ok. 2 m powyżej lustra wody (tab. 2,
mapa 1). Według informacji uzyskanej w 1993 r., monetę odkryto podczas drobnych
prac polowych (plewienie ogródka). W trakcie poszukiwań weryfikacyjnych prowa-
dzonych w 1995 r. przez R. Fedyka okazało się, że mniej więcej w czasie, kiedy
znaleziono solid, przez ogródek był prowadzony wykop pod instalacje gazociągowe

0 głębokości 1-1,5 m. Istnieje zatem duże prawdopodobieństwo, że monetę wydobyto
na powierzchnię z głębszych warstw gleby w trakcie wspomnianych prac ziemnych.

Moneta okazała się wybitym w Mediolanie, prawdopodobnie w latach 430-455
n.e., solidem zachodniorzymskiego cesarza Walentyniana III (425^455)3. Charakte-
ryzuje ją bardzo dobry stan zachowania4. Walentynian III (Placidus Valentinianus),
syn Konstancjusza III (421) i Galii Placidii, urodzony w 419 r., w 424 r. podniesiony
został do godności cezara przez rządzącego wschodnim cesarstwem Teodozjusza
II (408-450), a dokładnie rok później, 23 października 425 r., został ogłoszony au-
gustem5. Jego niezbyt udane panowanie, w trakcie którego Cesarstwo Zachodnie
zagrożone było przez ruch bagaudów oraz barbarzyńskie plemiona Alanów, Bur-
gundów, Franków, Gotów, Swebów, Wandalów i Hunów, trwało do 455 r., kiedy to
cesarz został zamordowany. Do śmierci Walentyniana III przyczynił się jego oso-
bisty udział w intrydze skierowanej przeciw potężnemu magistrowi militum Aecju-
szowi, zakończonej zabójstwem tego ostatniego (454).

W imieniu Walentyniana III bite były obfite emisje złota w Rawennie, Rzymie

1 Mediolanie oraz na obszarze Cesarstwa Wschodniego (Konstantynopol)6. Liczne
naśladownictwa złotych monet cesarza (przede wszystkim z symbolem mennicy
w Rawennie - RV, ale również RM w Rzymie) bili głównie na terenie Galii przed-
stawiciele cywilnej lub wojskowej administracji rzymskiej albo wodzowie barba-
rzyńskich plemion (Wizygoci)7. Solid znaleziony w Pmsieku ma charakterystycz-

3 Ph. GRIERSON, M. MAYS, Catalogue of Late Roman Coins in the Dumbarton Oaks Collection, Wash-
ington 1992, nr 854; J.P.C. KENT, The Roman Imperial Coinage. Vol. X. The Divided Empire and the Fali of the
Western Parts AD 395-491, London 1994, nr 2025 (= RICX).

4 O ile oczywiście można to ocenić na podstawie odlewu gipsowego.

5 Na temat dziejów Cesarstwa w czasach Walentyniana III zob.: P. HEATHER, „The Western Empire, 425-
476”, [w:] A. CAMERON, B. WARD-PERKINS, M. WHITBY (red.), The Cambridge Ancient History, t. XIV, Late
Antiąuity: Empire and Successors A.D. 425-600, Cambridge3 2006, s. 1 i nn.; M. PAWLAK, “Rzymski Zachód
w latach 395-493”, [w:] R. KOSIŃSKI, K. TWARDOWSKA (red.), Świat rzymski w V wieku, Kraków 2010,
s. 36 i nn., szczególnie. 40 i nn. Na temat najważniejszych faktów dotyczących Walentyniana III zob. również:
Ph. GRIERSON, M. MAYS, Catalogue..., s. 233 i nn.; RICX, s. 160 i nn.

6 Mennictwo Walentyniana III omawiają: GRIERSON, MAYS, Catalogue..., s. 234 i nn.; J.P.C. KENT,
"Solidi of Valentinian III: a preliminary classification and chronology”, [w:] H.-CH. NOESKE, H. SCHUBERT,
Die Miinze. Bild-Botschaft-Bedeutung. Festschrift fur Maria R.-Alfóldi, Franfurt a. Main- Bem-New York-Paris
1991, s. 271 i nn.; RICX, s. 160 i nn.

7 Problem naśladownictw barbarzyńskich monet Walentyniana 111 omawia, wraz z podaniem literatury,
S. SUCHODOLSKI, Moneta i obrót pieniężny w Europie Zachodniej, Wrocław 1982, s. 38; zob. także: GRIERSON,
MAYS, Catalogue..., s. 236 i n.; RICX, s. 223 i n.; oraz W. REINHART, „Die Miinzen des tolosanichen Reiches