DOI Artikel:
Okrzesik, Jacek: Przęśliki z Novae odkryte przez Ekspedycję Archeologiczną Uniwersytetu Warszawskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25992#0183
Jacek Okrzesik
PRZĘŚLIKI Z NOVAE ODKRYTE PRZEZ EKSPEDYCJĘ ARCHEOLOGICZNĄ
UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO
W trakcie kolejnych kampanii wykopaliskowych przeprowadzonych
przez Ekspedycję Archeologiczną UW w Novae znaleziono między innymi
kilkadziesiąt przęślików wykonanych z różnych materiałów: gliny, ka
mienia, kości lub rogu i szkła. Przedmioty te w kształcie krążków
i pojedynczych lub podwójnych stożków z przewierconymi otworami po
1 2
założeniu na wrzeciono spełniały funkcję koła zamachowego.
Wymiary i rodzaj materiału, z którego wykonywano przęśliki były uza
leżnione od przeznaczenia tych wytworów.*^ Cięższe przęśliki (np.
kamienne) były używane do przędzenia lnu lub do skręcania nici o
większej regularności i wytrzymałości, natomiast lżejsze (np. koś-
4
ciane) wykorzystywano do przędzenia wełny.
Wśród przęślików z Novae przeważają zdecydowanie zabytki wyko-
nane z gliny, które stanowią ponad połowę ogółu znalezisk. Liczne
są również przęśliki kamienne.^ Wymiary średnicy przęślików znale-
zionych w Novae wahają się w granicach od 0,020-0,050 m. Najlicz-
niej reprezentowane są przęśliki dwustożkowe (Nr 6-8, 14, 15, 18,
20-23, 25-33, 36, 38, 49, 60) oraz w kształcie ściętego stożka (Nr
34, 51, 53, 61, 63). Ponadto występują także inne formy takie jak
dyski lub krążki (Nr 12, 35), spłaszczone kule (Nr 57), płasko-wy-
pukłe (Nr 10), pięciobok o zaokrąglonych krawędziach (Nr 24). Trzy
przęśliki wykonano z dna naczynia glinianego (Nr 9, 13, 64). Część
zabytków zdobiona jest rytymi ornamentami, najczęściej w kształcie
koncentrycznych kół otaczających otwór (Nr 2, 4, 41, 42, 44, 51, 52
54, 55, 62), a jeden powleczony został czarną farbą ^ (Nr 21).
y
Przestrzenny rozrzut znalezisk wykazuje dużą nieregularność,
gdyż blisko 75% przęślików zostało odkrytych na odcinku IV, w obrę
bie bądź też w najbliższym sąsiedztwie tzw. "budowli z portykami".
Fakt ten związany jest zarówno z cywilnym charakterem tego obszaru
w późniejszych wiekach istnienia Novae, jak też przede wszystkim
z długim czasem eksploracji szerokopłaszczyznowej i sondażowej pro-
PRZĘŚLIKI Z NOVAE ODKRYTE PRZEZ EKSPEDYCJĘ ARCHEOLOGICZNĄ
UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO
W trakcie kolejnych kampanii wykopaliskowych przeprowadzonych
przez Ekspedycję Archeologiczną UW w Novae znaleziono między innymi
kilkadziesiąt przęślików wykonanych z różnych materiałów: gliny, ka
mienia, kości lub rogu i szkła. Przedmioty te w kształcie krążków
i pojedynczych lub podwójnych stożków z przewierconymi otworami po
1 2
założeniu na wrzeciono spełniały funkcję koła zamachowego.
Wymiary i rodzaj materiału, z którego wykonywano przęśliki były uza
leżnione od przeznaczenia tych wytworów.*^ Cięższe przęśliki (np.
kamienne) były używane do przędzenia lnu lub do skręcania nici o
większej regularności i wytrzymałości, natomiast lżejsze (np. koś-
4
ciane) wykorzystywano do przędzenia wełny.
Wśród przęślików z Novae przeważają zdecydowanie zabytki wyko-
nane z gliny, które stanowią ponad połowę ogółu znalezisk. Liczne
są również przęśliki kamienne.^ Wymiary średnicy przęślików znale-
zionych w Novae wahają się w granicach od 0,020-0,050 m. Najlicz-
niej reprezentowane są przęśliki dwustożkowe (Nr 6-8, 14, 15, 18,
20-23, 25-33, 36, 38, 49, 60) oraz w kształcie ściętego stożka (Nr
34, 51, 53, 61, 63). Ponadto występują także inne formy takie jak
dyski lub krążki (Nr 12, 35), spłaszczone kule (Nr 57), płasko-wy-
pukłe (Nr 10), pięciobok o zaokrąglonych krawędziach (Nr 24). Trzy
przęśliki wykonano z dna naczynia glinianego (Nr 9, 13, 64). Część
zabytków zdobiona jest rytymi ornamentami, najczęściej w kształcie
koncentrycznych kół otaczających otwór (Nr 2, 4, 41, 42, 44, 51, 52
54, 55, 62), a jeden powleczony został czarną farbą ^ (Nr 21).
y
Przestrzenny rozrzut znalezisk wykazuje dużą nieregularność,
gdyż blisko 75% przęślików zostało odkrytych na odcinku IV, w obrę
bie bądź też w najbliższym sąsiedztwie tzw. "budowli z portykami".
Fakt ten związany jest zarówno z cywilnym charakterem tego obszaru
w późniejszych wiekach istnienia Novae, jak też przede wszystkim
z długim czasem eksploracji szerokopłaszczyznowej i sondażowej pro-