DOI Artikel:
Chyczewski, Jerzy: Kollegjata Pułtuska na tle kościelnego budownictwa mazowieckiego XV i XVI wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.25209#0021
[13]
KOLLEGJATA PUŁTUSKA
13
wieku, jedynie kościółek w Bądkowie
(pow. nieszawski) posiada w swej de-
koracji ceglanej motywy przeniesione z
architektury kamiennej. Materjał za-
bytkowy wskazywałby więc na to, że
w dekoracji kollegjaty nie było remini-
scencji kamieniarki gotyckieja). Nasuwa
się dalej przypuszczenie, że świątynia
była wybudowana, jak już zaznaczono,
prawdopodobnie miejscowemi siłami rze-
mieślniczemi, posiadającemi dostateczną
praktykę przy wznoszeniu kościołów
i budowli w bogatej i rozległej diecezji
płockiej.
11. Jeżeli wolno tu zaryzykować
przypuszczenie o udziale elementu ob-
cego, to szukać go można jedynie w
osobie projektodawcy lub kierownika
budowy, w tym wypadku — Niemca,
kościelnej na Mazowszu bardzo ubogie. Wykazuje to Szyszko-Bohusz
w niektórych kościołach wieku XVI-go]); zebrane materjały inwentaryza-
cyjne stwierdzają to we wszystkich niemal znanych kościołach gotyckich
w granicach historycznego Mazowsza 2 3).
W niektórych większych i bogatszych ceglanych kościołach pomor-
skich jak np.: katedra w Pelplinie, kość. św. Jana w Toruniu, kość. farny
św. Katarzyny w Brodnicy nad Drwęcą i innych, znajdujemy detale
konstrukcyjne i dekoracyjne transponujące w cegle formy, które zostały
wykształcone w kamieniu. Wśród ko-
ściołów gotyckich Mazowsza XVI wieku
nie widzimy tego wcale, a z docho-
wanych i znajdujących się w ewidencji
władz konserwatorskich kościołów XV
7. Łomża, spływy żeber w prezbiter-
ium katedry, XVI w.
*) Szyszko-Bohusz, j, w., s. 271—277,
2) Zbiory fotograficzne Oddziału Sztuki w Urzędzie Wojew. Warszawskim.
3) Pomimo, iż nie należy przypuszczać istnienia w dekoracji architektonicznej
kollegjaty pułtuskiej wpływów rzeźby kamiennej, to jednak glify jedynego zachowanego
w stanie niezmiennym otworu gotyckiego nasuwają przypuszczenie, że profile otworów
okiennych i wejściowych w gotyckiej budowli wykonane zostały według wzorów, stoso-
wanych w architekturze kamiennej, Świadczą o tem proste, płaskie okroję, bez śladu
jakiegokolwiek obramowania ceglanemi wałkami.
Zdecydowanie ostre łuki wskazują tu na wiek XV, a więc czas wzniesienia kościoła,
gdyż otwory budowli gotyckich wzniesionych w wieku XVI (przedewszystkiem na Ma-
zowszu) posiadają niemal zawsze ostrołuki spłaszczone, które zczasem przechodzą w tym
wieku jeszcze w wyraźne łuki pełne,
KOLLEGJATA PUŁTUSKA
13
wieku, jedynie kościółek w Bądkowie
(pow. nieszawski) posiada w swej de-
koracji ceglanej motywy przeniesione z
architektury kamiennej. Materjał za-
bytkowy wskazywałby więc na to, że
w dekoracji kollegjaty nie było remini-
scencji kamieniarki gotyckieja). Nasuwa
się dalej przypuszczenie, że świątynia
była wybudowana, jak już zaznaczono,
prawdopodobnie miejscowemi siłami rze-
mieślniczemi, posiadającemi dostateczną
praktykę przy wznoszeniu kościołów
i budowli w bogatej i rozległej diecezji
płockiej.
11. Jeżeli wolno tu zaryzykować
przypuszczenie o udziale elementu ob-
cego, to szukać go można jedynie w
osobie projektodawcy lub kierownika
budowy, w tym wypadku — Niemca,
kościelnej na Mazowszu bardzo ubogie. Wykazuje to Szyszko-Bohusz
w niektórych kościołach wieku XVI-go]); zebrane materjały inwentaryza-
cyjne stwierdzają to we wszystkich niemal znanych kościołach gotyckich
w granicach historycznego Mazowsza 2 3).
W niektórych większych i bogatszych ceglanych kościołach pomor-
skich jak np.: katedra w Pelplinie, kość. św. Jana w Toruniu, kość. farny
św. Katarzyny w Brodnicy nad Drwęcą i innych, znajdujemy detale
konstrukcyjne i dekoracyjne transponujące w cegle formy, które zostały
wykształcone w kamieniu. Wśród ko-
ściołów gotyckich Mazowsza XVI wieku
nie widzimy tego wcale, a z docho-
wanych i znajdujących się w ewidencji
władz konserwatorskich kościołów XV
7. Łomża, spływy żeber w prezbiter-
ium katedry, XVI w.
*) Szyszko-Bohusz, j, w., s. 271—277,
2) Zbiory fotograficzne Oddziału Sztuki w Urzędzie Wojew. Warszawskim.
3) Pomimo, iż nie należy przypuszczać istnienia w dekoracji architektonicznej
kollegjaty pułtuskiej wpływów rzeźby kamiennej, to jednak glify jedynego zachowanego
w stanie niezmiennym otworu gotyckiego nasuwają przypuszczenie, że profile otworów
okiennych i wejściowych w gotyckiej budowli wykonane zostały według wzorów, stoso-
wanych w architekturze kamiennej, Świadczą o tem proste, płaskie okroję, bez śladu
jakiegokolwiek obramowania ceglanemi wałkami.
Zdecydowanie ostre łuki wskazują tu na wiek XV, a więc czas wzniesienia kościoła,
gdyż otwory budowli gotyckich wzniesionych w wieku XVI (przedewszystkiem na Ma-
zowszu) posiadają niemal zawsze ostrołuki spłaszczone, które zczasem przechodzą w tym
wieku jeszcze w wyraźne łuki pełne,