DOI Artikel:
Chyczewski, Jerzy: Kollegjata Pułtuska na tle kościelnego budownictwa mazowieckiego XV i XVI wieku
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.25209#0051
[43]
KOLLEGJATA PUŁTUSKA
43
Kasetony w Broku, a przedewszystkiem w Pułtusku, oraz w nieistn,
kościele św. Jerzego w Warszawie, ze względu na sieciowo-lańcuchowy
ornament, gęstość i niewielkość wymiarów, kształt elipsowatych oczek
(w Broku jedynym motywem jest koło), oraz płaskie wykonanie nie w za-
prawie wapiennej, lecz w cegle, co nadaje charakter dekoracji apliko-
wanej, — zdają się posiadać charakter tak popularnego w dekoracji archi-
tektonicznej XVI w. w Niderlandach i Niemczech motywu okuciowego
(Beschlagwerk), stosowanego
bardzo często wraz z moty-
wem ornamentu zwitkowego
(Rollwerk)'), na szczytach i
fasadach kościołów, pałaców
i domów miejskich. Dekora-
cje kasetonowe sklepień ko-
ściołów w Brochowie i Ciek-
synie zdają się również nawet
w wyraźniejszym stopniu wy-
kazywać wpływy ornamentyki
okuciowej.
Ornament okuciowy za-
wiera często motywy figur
geometrycznych, kół, rombów,
kwadratów, elips, połączonych
płaskiemi listwami, elementy
te jednak zazwyczaj stosowa-
ne są w dekoracji architekto-
nicznej w nietak wielkiej jak
w Pułtusku ilości. O ileby
więc wzorem dla Pułtuska i
Broku był ornament okucio-
wy, co jest bardzo prawdo-
podobne, to w takim razie
dekoracja sklepień tych koś-
ciołów byłaby ciekawym przy-
kładem dostosowania motywu
okuciowego do potrzeb posiadania renesansowego sklepienia kasetono-
wanego.
Szereg zabytków niderlandzkich z połowy XVI w, wykazuje w de-
koracji swej znaczne analogje, a nawet w pewnych wypadkach wyraźne
podobieństwo z wzorami ornamentyki sklepień Pułtuska i Broku. Bardzo
31. Brochów, fragment dekoracji sklepienia
w kościele parafjalnym,
]) L. PuUermacher, Das Rollwerk in der siiddeutschen Sculptur und seine
Entwicklung bis ca. 1620., Strassburg 1931, s. 53 i inne.
KOLLEGJATA PUŁTUSKA
43
Kasetony w Broku, a przedewszystkiem w Pułtusku, oraz w nieistn,
kościele św. Jerzego w Warszawie, ze względu na sieciowo-lańcuchowy
ornament, gęstość i niewielkość wymiarów, kształt elipsowatych oczek
(w Broku jedynym motywem jest koło), oraz płaskie wykonanie nie w za-
prawie wapiennej, lecz w cegle, co nadaje charakter dekoracji apliko-
wanej, — zdają się posiadać charakter tak popularnego w dekoracji archi-
tektonicznej XVI w. w Niderlandach i Niemczech motywu okuciowego
(Beschlagwerk), stosowanego
bardzo często wraz z moty-
wem ornamentu zwitkowego
(Rollwerk)'), na szczytach i
fasadach kościołów, pałaców
i domów miejskich. Dekora-
cje kasetonowe sklepień ko-
ściołów w Brochowie i Ciek-
synie zdają się również nawet
w wyraźniejszym stopniu wy-
kazywać wpływy ornamentyki
okuciowej.
Ornament okuciowy za-
wiera często motywy figur
geometrycznych, kół, rombów,
kwadratów, elips, połączonych
płaskiemi listwami, elementy
te jednak zazwyczaj stosowa-
ne są w dekoracji architekto-
nicznej w nietak wielkiej jak
w Pułtusku ilości. O ileby
więc wzorem dla Pułtuska i
Broku był ornament okucio-
wy, co jest bardzo prawdo-
podobne, to w takim razie
dekoracja sklepień tych koś-
ciołów byłaby ciekawym przy-
kładem dostosowania motywu
okuciowego do potrzeb posiadania renesansowego sklepienia kasetono-
wanego.
Szereg zabytków niderlandzkich z połowy XVI w, wykazuje w de-
koracji swej znaczne analogje, a nawet w pewnych wypadkach wyraźne
podobieństwo z wzorami ornamentyki sklepień Pułtuska i Broku. Bardzo
31. Brochów, fragment dekoracji sklepienia
w kościele parafjalnym,
]) L. PuUermacher, Das Rollwerk in der siiddeutschen Sculptur und seine
Entwicklung bis ca. 1620., Strassburg 1931, s. 53 i inne.