DOI Artikel:
Lorentz, Stanisław: Jan Krzystof Glaubitz architekt wileński XVIII w: Materiały do biografii i twórczości
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.25209#0147
[115]
JAN KRZYSZTOF GLAUBITZ
27
19, Połock, kościół św. Zofii, rzut poziomy w przepołowieniu (strona prawa). Ciemno
oznaczone mury, zachowane z dawnej budowy.
w Wilnie w r, 1747 i powierzył mu kierownictwo zamierzonych przez
siebie prac architektonicznych, nietylko pałacu w Struniu, ale oczywiście
i kościoła w Polocku. Podział między dwóch architektów byłby o tyle
mniej wytłomaczalny, że Glaubitz odznaczył się uprzednio właśnie w dzie-
dzinie budownictwa kościelnego. Przypuszczenie o autorstwie Glaubitza
potwierdza zresztą, co jest najbardziej miarodajne, analiza zabytku.
W latach 1748—1750, to jest od rozpoczęcia budowy do konsekracji
kościoła, bryła gmachu mogła być gotowa tylko w Ogólnych zarysach,
W każdym razie wykonanie wnętrza (ill, 20) i wyposażenie kościoła
w ołtarze potrwać musiało czas dłuższy, a może nawet ukończone było
po śmierci Hrebnickiego w r. 1762, skoro jeszcze w r. 1764 Glaubitz wy-
jeżdżał do Połocka. Przypuszczenie to potwierdza porównanie ambony
i bocznych ołtarzy kościoła połockiego z amboną i ołtarzami kościoła
PP, Bernardynek w Słonimie, wzniesionymi przez sztukatora Hedla w la-
tach 1759—1765 (ill. 21). Ambony i ołtarze obu kościołów są już nie-
tylko pokrewne, ale wprost niemal identyczne, co z jednej strony pomaga
określić daty wykończenia wnętrza kościoła św. Zofii w Połocku, a z dru-
giej strony pozwala ustalić, że owym nieznanym z nazwiska architektem,
który sporządził dla Hedla abrysy ołtarzy, ambony i konfesjonału w ko-
ściele słonimskim — był Glaubitz.
Jak wynika z powyższego, Glaubitzowi przypisać możemy całko-
wicie rozbudowę kościoła św. Zofii w Połocku w czasie od r. 1748 do
1760/65, On to byłby twórcą ogólnego projektu, zmieniającego oś świą-
tyni dla zachowania trójapsydalnego prezbiterium w charakterze prawego
ramienia transeptu (ill, 19), on — twórcą fasady o dwóch wyniosłych
wieżach i szczycie, rozwiniętym w dwóch kondygnacjach, oraz wewnętrz-
nego wyposażenia kościoła1). Dla określenia charakteru twórczości i za-
Ł) A. M. n a b ji h h o b ii, ifpeBHie xpaMbi BmeócKa h IIojiouKa, Tpynbi neBUToro
apxeojiornqecKaro Cb-fe3.ua bt> BHjibHfe 1893 nofl-b pe.naKu.iefi rp. YBapoBofi u C. C. CjryuKaro,
MocKBa 1895—97, T. I.
Nasze Kościoły, j, w., s. 387, 389, 390,
JAN KRZYSZTOF GLAUBITZ
27
19, Połock, kościół św. Zofii, rzut poziomy w przepołowieniu (strona prawa). Ciemno
oznaczone mury, zachowane z dawnej budowy.
w Wilnie w r, 1747 i powierzył mu kierownictwo zamierzonych przez
siebie prac architektonicznych, nietylko pałacu w Struniu, ale oczywiście
i kościoła w Polocku. Podział między dwóch architektów byłby o tyle
mniej wytłomaczalny, że Glaubitz odznaczył się uprzednio właśnie w dzie-
dzinie budownictwa kościelnego. Przypuszczenie o autorstwie Glaubitza
potwierdza zresztą, co jest najbardziej miarodajne, analiza zabytku.
W latach 1748—1750, to jest od rozpoczęcia budowy do konsekracji
kościoła, bryła gmachu mogła być gotowa tylko w Ogólnych zarysach,
W każdym razie wykonanie wnętrza (ill, 20) i wyposażenie kościoła
w ołtarze potrwać musiało czas dłuższy, a może nawet ukończone było
po śmierci Hrebnickiego w r. 1762, skoro jeszcze w r. 1764 Glaubitz wy-
jeżdżał do Połocka. Przypuszczenie to potwierdza porównanie ambony
i bocznych ołtarzy kościoła połockiego z amboną i ołtarzami kościoła
PP, Bernardynek w Słonimie, wzniesionymi przez sztukatora Hedla w la-
tach 1759—1765 (ill. 21). Ambony i ołtarze obu kościołów są już nie-
tylko pokrewne, ale wprost niemal identyczne, co z jednej strony pomaga
określić daty wykończenia wnętrza kościoła św. Zofii w Połocku, a z dru-
giej strony pozwala ustalić, że owym nieznanym z nazwiska architektem,
który sporządził dla Hedla abrysy ołtarzy, ambony i konfesjonału w ko-
ściele słonimskim — był Glaubitz.
Jak wynika z powyższego, Glaubitzowi przypisać możemy całko-
wicie rozbudowę kościoła św. Zofii w Połocku w czasie od r. 1748 do
1760/65, On to byłby twórcą ogólnego projektu, zmieniającego oś świą-
tyni dla zachowania trójapsydalnego prezbiterium w charakterze prawego
ramienia transeptu (ill, 19), on — twórcą fasady o dwóch wyniosłych
wieżach i szczycie, rozwiniętym w dwóch kondygnacjach, oraz wewnętrz-
nego wyposażenia kościoła1). Dla określenia charakteru twórczości i za-
Ł) A. M. n a b ji h h o b ii, ifpeBHie xpaMbi BmeócKa h IIojiouKa, Tpynbi neBUToro
apxeojiornqecKaro Cb-fe3.ua bt> BHjibHfe 1893 nofl-b pe.naKu.iefi rp. YBapoBofi u C. C. CjryuKaro,
MocKBa 1895—97, T. I.
Nasze Kościoły, j, w., s. 387, 389, 390,