Prace z Historii Sztuki (1.1936-1946)

[123]

JAN KRZYSZTOF GLAUBITZ

35

27. Wilno, kościół św. Jana, rzut poziomy prezbiterium i wielkiego ołtarza.

raźne analogie. Fasada kościoła 00. Misjonarzy jest w ogólnym zary-
sie, nie w szczegółach dekoracyjnych, dalszym, stylistycznie późniejszym
rozwinięciem typu fasady kościoła św, Katarzyny w Wilnie, a kruchta
misjonarskiego kościoła w ukształtowaniu bryły wywodzi się z kaplicy
Opatrzności Boskiej. Gdybyśmy oparli się jako na materiale dowodowym
tylko na pozawileńskich kościołach Glaubitza z czasów po 1. 1748/50, aby
przypisać mu również kościół 00. Misjonarzy w Wilnie, argumenty by-
łyby niewystarczające i niedość przekonywujące. Z równym prawdopo-
dobieństwem wysunąćby można przypuszczenie, że twórcą kościoła mi-
sjonarskiego był architekt młodszego niż Glaubitz pokolenia, reprezentu-
jący sztukę okresu rozkwitu stylu rokokowego, przybyły do Wilna po
pożarach miasta w latach 1748 i 1749. Stąd wysnućby można dalszy
wniosek, że ów domniemany architekt wywarł decydujący wpływ na póź-
niejszą działalność budowlaną Glaubitza. W nawiązaniu jednak także do
kościoła św. Katarzyny kościół 00. Misjonarzy uważać raczej należałoby
za dalszy etap w rozwoju twórczości Glaubitza1).

J) Doc, dr. A. Bochnak wysunął przypuszczenie — którego nie mogę podzielić —
że twórcą fasady jest Teodor Schwertfeger, Niemiec z Prus, który w latach 1716—33
działał w Rosji, a m. inn. w r. 1720—23 wykonał model soboru monasteru św. Aleksandra
Newskiego w Petersburgu. Streszczenie komunikatu p. t,: Domniemany architekt lasady
kościoła misjonarzy w Wilnie, przedstawionego na posiedzeniu Komisji historii sztuki
dn, 21 III 1935 r. Sprawozdania z czynności i posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności,
t. XL, Kraków 1935, s. 49—50,