Prace z Historii Sztuki (1.1936-1946)

ARCHIWUM PLANÓW TYLMANA

17

[149]

sztuczny — otrzymamy pełny wkład Tylmana do dawnego kształtu pałacu
(Bellottiego). Pałac ten otoczony został niemal w 3/4 przez biegnący wokół
niego korytarz, do którego dobudowano z obu stron parę małych pokoików
i schody boczne. (Otwarte krużganki-loggie które łączą oba skrzydła spo-
krewnione są z kolumnadą palladiańskiego pałacu hr, Thiene w Vicenzie).
Przemawia za wnioskiem o rozbudowie analiza obecnego planu i ele-
wacyj, od w. XVIII mało zmienionych, (ił. 13), przemawiają i szkice
zbioru Tylmana, między innymi liczne projekty elewacji frontowej (ił. 14).
Postać dawniejszą pałacu, przed rozbudową, zdają się przedstawiać ry-
sunki Nr 87, 88, 91. Zestrojenie 5-osiowego ryzalitu środkowego z 4-osio-
wymi ryzalitami bocznymi oraz wymiary całego budynku zbliżają bardzo
tę elewację z rzutami dawnego pałacu (ił. 15). Ponadto cały szereg szkiców
przynosi nieznane szczegóły wnętrz i dekoracyj pałacu, jego bram i okien.

Z pałaców pozawarszawskich bodaj najważniejszy materiał przynosi
Archiwum dla pałaców w Białymstoku i Lubartowie. Oba te pałace, dzięki
rozbudowie przez swych właścicieli w ciągu XVIII wieku, tak zatraciły
(zewnętrznie) charakter barokowy, że w cień odsunął się ich wyraźnie XVII-
wieczny plan i niemal w zapomnienie poszły ich początki. Tymczasem, jak
się okazuje z planów, Białystok już w r. 1691 uległ poważnej przeróbce
przez Tylmana, który do prostokątnej skrzyni dawniejszego jeszcze pałacu
(pochodzącego zapewne conajmniej z połowy XVII wieku, a więc gdy na-
leżał jeszcze do Czarnieckich) dobudował kwadratowe narożniki od frontu