Prace z Historii Sztuki (1.1936-1946)

Kładąc ten tytuł mam na myśli nie samo techniczne wykonanie
budowli, lecz przesłanki takiego czy innego stylowego jej ukształtowania,
zależne od czynników, wchodzących w grę przy jej powstaniu. Temat
ograniczam do ziem polskich, czasowo zaś do wieków XVII i XVIII, sta-
nowiących okres, w którym prądy kontrreformacji na naszym terenie
spowodowały niezwykle żywy ruch budowlany. Był to czas, w którym
Polska zasiana została mnóstwem budowli, zarówno skromnych pro-
wincjonalnych kościółków, jak i monumentalnych świątyń.

Zdanie sobie sprawy z wagi poszczególnych działających przy tym
czynników i należyte ich ustosunkowanie uważam za konieczne tym
bardziej, że nieraz w pracach z zakresu dziejów architektury poważni
nawet badacze nie zawsze zdają się uwzględniać je w należytej mierze.
Zachodzą nieporozumienia i przesunięcia nieraz daleko idące. Zro-
zumiała u historyków sztuki chęć odkrycia nazwiska twórcy, związania
dzieła architektury z artystyczną indywidualnością, każe nieraz autorowi
upatrywać architekta w osobie, której we wzniesieniu danego kościoła
czy pałacu przypadła była inna zupełnie rola. Mylnym w tym kierunku
wnioskom należy zapobiec przez możliwie jasne rozgraniczenie wpływów
poszczególnych czynników, składających się razem na całość dzieła
architektury. Rozważania na ten temat opierają się w niniejszej pracy
przede wszystkim na studiach nad sztuką dawnego Lwowa i południowo-
wschodnich kresów dawnej Rzeczypospolitej. Mają one jednak znaczenie
dla dziejów architektury całej Polski. Rozpatrzenie ich powinno ułatwić
zorientowanie się w zawiłych nieraz problemach, jakie napotyka badacz
w zużytkowaniu źródeł.